EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI HUKUKİ SEBEBİNE DAYALI BOŞANMA - EŞLERDEN BİRİNİN VEFAT ETMESİ

T.C.
YARGITAY
2. HUKUK DAİRESİ
E. 2023/6555
K. 2023/4492
T. 4.10.2023

EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI HUKUKİ SEBEBİNE DAYALI BOŞANMA ( Yargılama Sırasında Davalı Karşı Davacı Erkeğin Vefat Ettiği Evliliğin Ölümle Son Bulduğu Tarafların Boşanma Taleplerinin Konusuz Kaldığı/Mirasçılar Tarafından Davaya Devam Edildiği - Asıl ve Karşı Boşanma Davasının Münhasıran Sağ Kalan Eşin Kusur Tespiti Davasına Dönüştüğü/Yargılamanın Konusunun Münhasıran Sağ Kalan Eşin Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılmasında Kusurunun Bulunup Bulunmadığı Olduğundan Yalnızca Bu Hususta Delillerin Değerlendirilmesi ve Hüküm Kurulması Gerektiği )

EŞLERDEN BİRİNİN VEFAT ETMESİ ( Boşanma Davası/Yargılama Sırasında Davalı Karşı Davacı Erkeğin Vefat Etmesi Nedeniyle Evliliğin Ölümle Son Bulduğu ve Tarafların Boşanma Taleplerinin Konusuz Kaldığı - Mirasçılar Tarafından Davaya TMK 181. Md.si Uyarınca Devam Edildiği Asıl ve Karşı Boşanma Davasının Münhasıran Sağ Kalan Eşin Kusur Tespiti Davasına Dönüştüğünden Ortada Kusur Tespitine İlişkin Tek Bir Davanın Varlığından Söz Edilebileceği/Bu Nedenle Yalnızca Bu Hususta Delillerin Değerlendirileceği ve Hüküm Kurulacağı )

SAĞ KALAN EŞİN KUSUR TESPİTİ ( Asıl ve Karşı Boşanma Davasının TMK 181. Md.si Uyarınca Münhasıran Sağ Kalan Eşin Kusur Tespiti Davasına Dönüştüğü/Yargılamanın Konusunun Münhasıran Sağ Kalan Eşin Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılmasında Kusurunun Bulunup Bulunmadığı Olduğu Bu Nedenle de Yalnızca Bu Hususta Delillerin Değerlendirilmesi ve Hüküm Kurulması Zorunluluğu )

YARGILAMA GİDERİ VE VEKALET ÜCRETİ ( Kusur Tespiti Davasının Sonucu Olarak Tarafların Haklılık Durumuna Göre Yargılama Gideri ve Tek Bir Vekâlet Ücretine Hükmedileceği )

4721/m.181

ÖZET: Uyuşmazlık, evlilik birliğinin sarsılmasında sağ kalan eşin kusurlu olup olmadığı, yargılama giderleri ve vekâlet ücreti noktasında toplanmaktadır.

Taraflar arasındaki karşılıklı boşanma davalarının yapılan yargılaması sırasında davalı-karşı davacı erkeğin 05.10.2019 tarihinde vefat etmesi nedeniyle evlilik ölümle son bulmuş, böylelikle tarafların boşanma talepleri konusuz kalmıştır.

Davalı-karşı davacı erkek mirasçıları tarafından davaya 4721 Sayılı Kanun'un 181. maddesi uyarınca devam edilmiş, bu şekilde asıl ve karşı boşanma davası 181. madde uyarınca münhasıran sağ kalan eşin kusur tespiti davasına dönüşmüştür. O halde; ortada kusur tespitine ilişkin tek bir davanın varlığından söz edilebilir. Eldeki davada yargılamanın konusu münhasıran sağ kalan eşin evlilik birliğinin temelinden sarsılmasında kusurunun bulunup bulunmadığı olup, yalnızca bu hususta delillerin değerlendirilmesi ve hüküm kurulması gerekir.

Sadece sağ kalan eşin boşanmaya sebebiyet verecek derecede kusurlu olup olmadığının tespiti ile bu kusur tespiti davasının sonucu olarak tarafların haklılık durumuna göre yargılama gideri ve tek bir vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken 4721 SK'un 181. maddesinin yanılgılı değerlendirilmesi sonucu Mahkemece iki ayrı dava yönünden haklılık durumu belirlenip bu davalara ilişkin ayrı ayrı yargılama giderleri ve vekâlet ücretine hükmedilmesi usul ve kanuna aykırıdır.

DAVA : Taraflar arasındaki boşanma davasından dolayı bozma sonrası yapılan yargılama sonunda, Mahkemece asıl ve karşı dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına, sağ kalan eşin kusurlu olmadığının tespitine karar verilmiştir.

Mahkeme kararı davalı erkek mirasçıları ... ve ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikler yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

KARAR : I. DAVA

Davacı- karşı davalı kadın vekili dava dilekçesinde özetle; tarafların 2008 yılında evlendiklerini, 2009 doğumlu ... isimli bir çocukları olduğunu, tarafların 2010 yılından bu yana ayrı yaşadıklarını, nafaka davalarının görüldüğünü, erkeğin kadını ve çocuğunu arayıp sormadığını, kadına dön ihtarında bulunduğunu, ortak çocuğun ayağından özürlü olduğunu bu nedenle kadının sürekli suçlandığını, erkeğin 2010 yılından beri çocuğunu hiç görmediğini, evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebiyle tarafların boşanmalarına, ortak çocuğun velayetinin anneye verilmesine, ortak çocuk için aylık 400,00 TL tedbir ve iştirak nafakasına, kadın lehine aylık 500,00 TL tedbir ve yoksulluk nafakasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

II. CEVAP

Davalı- karşı davacı erkek vekili cevap ve karşı dava dilekçesinde özetle; kadının iddialarının gerçek dışı olduğunu, kadının evi sebepsiz yere terk ettiğini, tarafların bir araya gelmelerinin mümkün olmadığını belirterek asıl davanın reddine, karşı davanın kabulüne, evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebiyle tarafların boşanmalarına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

III. MAHKEME KARARI

Mahkemenin 01.03.2016 tarihli ve 2014/244 Esas, 2016/106 Karar sayılı kararıyla; kadının sebepsiz yere evi terk edip kendi ailesinin yanına gittiği, giderken ortak çocuğu ve beşiğini de yanında götürdüğü, bir daha müşterek eve dönmediği, ortak çocuğun ayağındaki rahatsızlığı bahane ederek aile içinde huzursuzluk çıkardığı, müşterek hanenin bulunduğu yakasinek kasabasını küçük olduğundan orada yaşamak istemediği, evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına yol açan olaylarda kadının tam kusurlu olduğu, erkeğin kusursuz olduğu gerekçesiyle kadının davasının reddine, erkeğin davasının kabulüne, tarafların 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 166. maddenin birinci fıkrası uyarınca boşanmalarına, ortak çocuğun velayetinin anneye verilmesine, ortak çocuk ile baba arasında kişisel ilişki kurulmasına, çocuk için aylık 300,00 TL tedbir ve iştirak nafakasına, kadın lehine aylık 350,00 TL tedbir ve yoksulluk nafakasına karar verilmiştir.

IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ

A. Bozma Kararı

1.Mahkeme kararına karşı süresi içinde davacı- karşı davalı kadın vekili her iki dava yönünden; davalı- karşı davacı erkek vekili ise velayet, iştirak nafakası miktarı ve yoksulluk nafakası yönünden temyiz isteminde bulunmuştur.

2.Dairenin 05.04.2018 tarihli kararıyla; Mahkemece, kadına 14.04.2015 tarihli duruşmada tanık isim ve adreslerini bildirmek üzere verilen iki haftalık kesin sürede masrafın gider avansından karşılanmasına hükmedildiği, ancak verilen bu kesin sürenin masrafların neler olduğunun açıkça gösterilmemesi ve tanık ücretlerinin belirtilmemesi sebebiyle usulüne uygun olmadığı, kadına tanıklarını bildirmesi için usulüne uygun süre verilmesi ve sonucuna göre karar verilmek üzere hükmün bozulmasına, bozma sebebine göre erkeğin boşanma davası hakkında yeniden hüküm kurulacağından sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

B. İkinci Bozma Kararı

1.Bozmaya uyan Mahkemece verilen 31.03.2022 tarihli kararla; erkeğin dava tarihinden sonra vefat etmesi nedeni ile evlilik birliğinin ölüm ile sona erdiğinin anlaşılması karşısında tarafların karşılıklı boşanma talepleri hakkında karar verilmesine yer olmadığına, erkeğin mirasçılarının davaya dahil olması karşısında davaya, boşanma davası açılmasına neden olan olaylarda hangi tarafın kusurlu olduğuna ilişkin inceleme yapmak üzere devam edilmesine, erkeğin kadını annesinin evine bırakarak arayıp sormadığı ve ortak çocuk ile ilgilenmediği, duygusal şiddete neden olduğu, erkeğin eve dönmesi için kadına ihtarname gönderdiği, bu tarihten önce yaşanan olayları affetmiş sayıldığına, erkeğin boşanma davası açılmasına neden olan olaylarda tam kusurlu olduğuna, kadına kusur yüklenebilecek bir eylemin varlığına ise rastlanmadığına, evlilik birliğinin ölüm ile sona ermesi ile taraflar arasında gerçekleşmiş boşanma bulunmaması nedeni ile konusuz kalan boşanmanın ferisi niteliğinde bulunan velayet, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası taleplerinin de konusuz kalmış olması, ölüm ile velayetin sağ kalan eşe kendiliğinden geçmiş olması karşısında anılan talepler hakkında karar verilmesine yer olmadığına, erkeğin tam kusurlu bulunması karşısında dava açılmasına sebep olduğu, dava tarihinde kadının haklı olduğu gerekçesiyle yargılama gideri ve vekâlet ücretinden erkeğin mirasçılarının sorumlu tutulmasına karar verilmiştir. Karar, erkek mirasçılarından ... ve ... vekili tarafından kusur belirlemesi ve her iki davada aleyhe hükmedilen harç, yargılama giderleri ve vekâlet ücretleri yönünden temyiz edilmiştir.

2.Dairenin 27.04.2022 tarihli kararı ile; Mahkemece, 4721 Sayılı Kanun'un 181. maddesinin ikinci fıkrası gereğince sağ kalan eşin boşanmaya sebebiyet verecek derecede kusurlu olup olmadığına karar verilmesi ile yetinilmesi gerekirken bu hususta bir karar verilmediği gibi ölen eş olan erkeğin kusurlu olduğunun tespitine karar verilmesinin doğru olmadığı gerekçesiyle hükmün bozulmasına, bozma sebebine göre sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

C. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Son Karar

Mahkemenin yukarıdaki başlıkta tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; evlilik ölümle sona erdiğinden asıl ve karşı dava ile fer'îleri hakkında karar verilmesine yer olmadığına, erkeğin Çay Aile Mahkemesi'nin 2013/47 D.İş dosyası ile kadına eve dönmesi için ihtarname gönderdiği, kadına eve dön çağrısı yapmak ile bu tarihten önce yaşanan olayları affetmiş sayıldığı, erkeğin tanıkları ... ve ....' nin beyanlarının eve dön ihtarının çekildiği 2013 tarihinden öncesine ait olaylara ve ağırlıklı olarak tarafların bir arada yaşadığı zaman dilimindeki olaylara ilişkin olduğunun anlaşılması ve eve dön ihtarı gönderilmesi ile öncesinde yaşanan olayların affedilmiş sayılacak olması nedeni ile adı geçen tanıkların beyanlarında yaşanan olayların erkek tarafından affedilmiş sayılarak anılan tanık beyanları nedeni ile kadına kusur yüklenmemesine, diğer tanıklar .... ve ....' nin beyanlarında geçen olayın dava tarihinden sonra yaşandığı, dava tarihinden sonra yaşanan olayların açılacak yeni bir davaya konu edilebilecek olması, boşanma davasında dava tarihinden önce yaşanan olaylar ile bağlı olunması, beyanlar hükme esas alınsa dahi adı geçen tanıkların taraflar arasında yaşanan geçimsizliklere ilişkin bilgileri olmaması, kadının barışmaya yanaşmamasının tek başına kendisine kusur yüklenmesini gerektirecek bir eylem olmadığı, dosyadaki deliller kapsamında kadına kusur yüklenebilecek bir eylemin varlığına rastlanmadığı gerekçesiyle erkek mirasçılarının kusur yönünden davayı takip etmeleri nedeniyle boşanmaya neden olan olaylarda 4721 Sayılı Kanun'un 181. maddesinin ikinci fıkrası gereğince sağ kalan eş ...'ın kusurlu olmadığının tespitine, dava tarihinde kadının haklı olduğu anlaşıldığından yargılama gideri ve vekâlet ücretinden erkeğin mirasçılarının sorumlu tutulmasına karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuran

Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde erkek mirasçıları ... ve ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davalı- karşı davacı erkek mirasçıları vekili temyiz dilekçesinde özetle; kadının kusurlu olduğunu, her iki boşanma davası yönünden aleyhe vekâlet ücretlerine ve yargılama giderine hükmedilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek kusur belirlemesi, yargılama giderleri ve vekâlet ücretleri yönünden kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, evlilik birliğinin sarsılmasında sağ kalan eşin kusurlu olup olmadığı, yargılama giderleri ve vekâlet ücreti noktasında toplanmaktadır.

2. İlgili Hukuk

4721 Sayılı Kanun'un 181. maddesi, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3. maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 428. maddesi, 438. maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439. maddesinin ikinci fıkrası.

3. Değerlendirme

1.Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 Sayılı Kanun'un geçici 3. maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 Sayılı Kanun'un 428. maddesiyle 439. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2.Temyizen incelenen Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, Mahkemece bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olduğu, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ve kesinleşen yönlerin yeniden incelenmesinin hukuken mümkün bulunmadığı anlaşılmakla; davalı- karşı davacı erkek mirasçıları vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

3.Taraflar arasındaki karşılıklı boşanma davalarının yapılan yargılaması sırasında davalı- karşı davacı erkeğin 05.10.2019 tarihinde vefat etmesi nedeniyle evlilik ölümle son bulmuş, böylelikle tarafların boşanma talepleri konusuz kalmıştır. Davalı- karşı davacı erkek mirasçıları tarafından davaya 4721 Sayılı Kanun'un 181. maddesi uyarınca devam edilmiş, bu şekilde asıl ve karşı boşanma davası 181. madde uyarınca münhasıran sağ kalan eşin kusur tespiti davasına dönüşmüştür. O halde; ortada kusur tespitine ilişkin tek bir davanın varlığından söz edilebilir. Eldeki davada yargılamanın konusu münhasıran sağ kalan eşin evlilik birliğinin temelinden sarsılmasında kusurunun bulunup bulunmadığı olup, yalnızca bu hususta delillerin değerlendirilmesi ve hüküm kurulması gerekir. Öyleyse, sadece sağ kalan eşin boşanmaya sebebiyet verecek derecede kusurlu olup olmadığının tespiti ile bu kusur tespiti davasının sonucu olarak tarafların haklılık durumuna göre yargılama gideri ve tek bir vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken 4721 Sayılı Kanun'un 181. maddesinin yanılgılı değerlendirilmesi sonucu Mahkemece iki ayrı dava yönünden haklılık durumu belirlenip bu davalara ilişkin ayrı ayrı yargılama giderleri ve vekâlet ücretine hükmedilmesi usul ve kanuna aykırı olup, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.

SONUÇ : Açıklanan sebeplerle;

1.Temyiz olunan Mahkeme kararının yargılama giderleri ve vekâlet ücreti yönünden BOZULMASINA,

2.Yukarıda (2) numaralı paragrafta belirtildiği üzere davalı- karşı davacı erkek mirasçıları vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddi ile kararın bozma kapsamı dışında kalan temyize konu bölümlerinin ONANMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,

Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,04.10.2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

kazanci.com