”Tiny House”lar, yaşam alanlarının küçültülmesi ve mobilize edilmesi anlayışının sonuçlarındandır. Kişilerin modern dünyanın dayattığı tekdüzelikten uzaklaşmalarını sağlarken, bu imkanı İmar hakkı bulunmayan arazilerde de sunabilmesi bu küçük yapılara olan ilgiyi arttırmıştır.

Henüz özel bir hukuki düzenlemeye konu olmayan Tiny House'lar çoğaldıkça bunlarla  ilgili sorunların sayısı ve çeşitliliği de artmaktadır. Biz bu çalışmada bunlardan sadece hukuk hayatını ilgilendiren konulara ilişkin değerlendirmelerde bulanacağız.

Bu bağlamda Tiny House'lar ile oluşturulan Kamping vb. tesislerin ”İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı” almaları ile ilgili genel açıklamalara da yer vereceğiz.

Özellikle “Tiny House”ların daimi konut olarak kullanılmaları, kanalizasyon gibi altyapı hizmetlerinden faydalanmaları, ruhsatlandırılmış projeleri dışında kullanılmaları gibi durumların; taşınır araç niteliklerinde cins değişikliğine neden olup olmayacağı yanı sıra ”yapı ruhsatı” gerektiren kullanım hallerinin bulunup bulunmadığı değerlendirilecektir.

Nitekim bunlardan ”araç” niteliğini yitirip ”yapı” sayılacak bir ”Tiny House”, başta İmar Kanunu olmak üzere farklı hukuki rejimlere tabi olabilecektir. Örneğin konut olarak kullanılmaları halinde;

- Kiralanmış ise; ”Araç Kiralama” mı yoksa  “Konut ve Çatılı İşyeri Kiralama”hükümlerine mi tabi olacağı,

- Ceza yargılamasında ve suç soruşturmalarında koruma tedbirlerinin ”araç araması” ya da”konut araması”hükümlerine göre mi icra edileceği,

- ”Aile Konutuna” ilişkin hükümlerin uygulanıp uygulanmayacağı,

-  ”Tebligat Adresi” sayılıp sayılmayacağı,

- Suç teorisi bağlamında örneğin ”Konut Dokunulmazlığının İhlali”v.b konusu “konutu” ilglendiren suçlarda suça konu olup olmayacağı

Dğer bir anlatımla  ”Tiny House” ların konut kabul edilip edilmeyeceği gibi hususlar hukuk dunyasını ilgilendiren  irdelenmesi gereken konulardır.

Bu bağlamda  çalışmamızda ”Tiny House”ların kullanımı ve ruhsatlandırması ile ilgili karşılaşılması olası sorunlardan hukuki olanları irdeleyeceğiz.

A-YASAL ÇERÇEVE

“Tiny House”lar  talebe göre,  römorklu ve römorksuz ”tekerlekli veya tekerleksiz” olarak tasarlanmakta ve üretilmektedirler.Ve bunların herbiri imalatları ve kullanım süreçleri bakımından farklı hukuki rejime tabidirler. Bu makalede”Tekerlekli Tiny House”lar ile sınırlı olarak bir değerlendirme yapacağız. Zira Karayolları Trafik Yönetmeliğine tabi olmayan diğer Tiny House türleri İmar Kanunu bakımından”yapı” ve hatta ”bina” niteliğinde sayılmaktadır ve sadece imarlı arazilerde kullanılabilmektedir.

- TİNY HOUSE KAMPİNGLERİNDE İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞTIRMA RUHSATI

Tekerlekli Tiny House; Karayolları Trafik Yönetmeliği kapsamında olup, tip onay belgesi bulunan, plakalı ve ruhsatlı olarak  yasal bakımdan "Çekme Karavan" niteliğindedir. Ayrıca İmar Kanunu bakımından bir izin-ruhsat alınması gerektirmez. İmarlı bir arsaya ya da tarla vasıflı bir araziye konulabilir. Bu hallerde yasal olarak ”park etmiş araç” ile aynı hukuki statüye sahip olacaktır. Ancak Tiny Houselar ticari amaçla düzenlenmiş bir alana park edilmelei durumunda  farklı bir hukuki rejime tabi olacaklardır.

Nitekim 2634 Sayılı Kanunda 28 Temmuz 2021 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan Turizmi Teşvik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla yapılan düzenleme ile; konaklama ve plaj işletmelerine Turizm İşletmesi Belgesi alma zorunluluğu getirildi. Düzenlemeyle işletmenin ölçeği hakkında bir kriter öngörülmemiş olup, örneğin 2 odalı bir konaklama tesisi için  dahi bulunduğu yere göre Belediye veya Özel İdareden alacağı İş Yeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatının yanında Turizm İşletmesi Belgesi alması zorunlu kılınmıştır. Dolayısıyla Tiny House'ları ticari amaçla kullandıran yerlerinde  bu kapsamda kaldığını söyleyebiliriz. Diğer yandan Turizm İşletmesi Belgesi başvurusunda sunulması zorunlu olduğu için, başvuru öncesinde Belediye veya İl Özel idareden İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı alınmış olması da gerekiyor.

B- TESCİL VE MUAYENE YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Tekerlekli Tiny Houselar Karayolları Trafik Kanununun 3. Maddesi ve Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 3.Maddesinin C bendinin 20.Bölümüne göre ‘’römork’’ olarak tanımlanan ”O sınıfı motorsuz araç” vasfındadırlar. Diğer yandan,“Tiny House”lar römork vasfında olduğundan tescilleri Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 42. Maddesine yapılmaktdır.

Ancak aynı maddedeki düzenlemeye göre, yüklü ağırlığı 750 kg.’ın altındaki römork ve yarı römorklar tescile tabi değildir Yanısıra, “Tiny House” bir motora sahip olmadığından dolayı Motorlu Taşıtlar Vergisine tabii değildir. Ancak kara yollarında seyir halinde iken geçerli muayenesinin yapılmış olması gerekir.

Söz konusu araçlardan karayolunda seyredecekler için Araçların İmal, Tadil ve Montaji Hakkinda Yönetmelik hükümlerine göre araçların yapım ve kullanım bakımından karayolu yapısına ve trafik güvenliğine uyma zorunluluğunu yerine getirmek üzere “uygunluk onayı” verilmektedir.

Diğer yandan, “Tiny House"lar, trafik yönetmeliklerine tabii araçlar vasfında olup, aşağıdaki düzeleme uyarınca plaka, ruhsat ve trafik tescil işlemleri  ikmal edildikten sonra başkaca  bir izine ihtiyaç olmadan kullanılabilirler.

“Madde 42- Çekici araçlar ile (traktör römorkları hariç), bu Yönetmeliğin 29 uncu Maddesindeki esas ve usullere uygun olarak ayrı ayrı tescil edilirler. Çekici araçlar ile römork takacak araçların tescil belgelerine çekeceği römorkun taşıma sınırı yazılır. Traktör römorkları ise, ayrı olarak tescil edilmeyip, bir dilekçe ile müracaat halinde, sahiplik ve teknik belgesindeki gerekli bilgiler, çekecek traktörün tescil ve trafik belgesinin ilgili bölümüne işlenir.”

Karayolları Trafik Yönetmeliğine göre, römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan ve yük taşımayan motorlu araçlar “çekici” olarak tanımlanmaktadır.

Römork ise motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz araç olarak ifade edilmektedir.

“Özel amaçlı taşıt” ise, yolcu veya yük taşımak üzere özel bir işlevi yerine getirmek için kullanılan (bunun için özel gövde düzenekleri ve/veya ekipmanları gereklidir) M, N veya O sınıfı motorlu araçlar olarak ifade edilmektedir.

Sözü edilen Yönetmeliğe göre, bir motorlu araç tarafından çekilen römork veya yarı römork motorsuz yük taşıma araçları “O sınıfı” olarak ifade edildiğinden, “Tekerlekli Tiny House”lar , anılan  Yönetmelik düzenlemesine göre “O Sınıfı” araç olarak tanımlanmaktadır. Bunlar da kendi içinde ağırlıklarına göre aşağıdaki gibi dört alt sınıfa ayrılmaktadır. Şöyle ki ,

O1 Sınıfı: Azami ağırlığı 0.75 tonu aşmayan motorsuz yük taşıma aracıdır.

O2 Sınıfı: Azami ağırlığı 0.75 tonu aşan, ancak 3.5 tonu aşmayan motorsuz yük taşıma aracıdır.

O3 Sınıfı: Azami ağırlığı 3.5 tonu aşan, ancak 10 tonu aşmayan motorsuz yük taşıma aracıdır.

O4 Sınıfı: Azami ağırlığı 10 tonu aşan motorsuz yük taşıma aracıdır.

Bu itibarla“Tiny House” lar "karavan" olarak kabul edidiği için  Karayolları Yönetmeliği gereği çeken aracın sücüsü "BE" sınıfı ehliyetine sahip olması gerekir. İlgili  aracın çeki demiri takılı olması ve bu çeki demirinin gerekli işlemler yapılarak ruhsata işlenmesi gerekir. Bununla birlikte sürücü belgelerinin belirlenmesinde Yönetmeliğin 75. maddesi gözetilmelidir. Buna göre,

- 3.500 kilogramı geçmeyen römork veya yarı römork içeren birleşik araçları kullanacaklar ”BE” sınıfı sürücü belgesine sahip olmalıdır.

SONUÇ

Bu konaklama tarzının özelikle yeni bir olgu olması nedeniyle uygulamada bir takım sorunlarla karşılaşılmaktadır. Pandemi nedeniyle Tiny House kullanım eğilimi arttığından bu konuda karşılaşılan sorunlar da artmaktadır.

Söz konusu yapıların  beklentileri ve ihtiyaçları karşılaması ve sürdürülebilir olması için yasal çerçevesinin iyi  örgülenmesi ve uygulamada yaşanan sorunların aşılması için fiziki ve hukuki alt yapının sağlıklı oluşturulması gerekir.

Bu çalışmayla Tiny House olgusunun sadece bir bölümünü oluşturan karavanlarla ilgili yaşanan sorunlara işaret etmek ve karşılaşılması olası sorunlara mevcut hükümler çerçevesinde çözüm önerilerimizin paylaşılması ve  bundan sonra yapılacak araştırmalara katkı sağlanılması amaçlanmıştır.