6458 sayılı yabancıları koruma kanunu uyarınca kısa dönem ikamet izni verilen yabancılar ile 6735 sayılı uluslararası işgücü kanunu uyarınca süresiz çalışma izni verilen yabancılara Türk Vatandaşlığı Kanunun Uygulama Yönetmeliğine 12 Ocak'ta resmi gazetede yayınlanan yönetmelik ile getirilen değişiklik ile vatandaşlık kazanma hakkı sağlanmıştır.
 
6458 sayılı yabancıları koruma kanunu uyarınca kısa dönem ikamet izni verilen yabancılar şu şekilde sırlayabiliriz.
 
  • Bilimsel araştırma amacıyla gelenler
  • Türkiye’de taşınmaz malı bulunanlar
  • Ticari bağlantı veya iş kuranlar
  • Hizmet içi eğitim programlarına katılanlar
  • Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci deği- şim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelenler
  • Turizm amaçlı kalanlar
  • Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görenler
  • Adli veya idari makamların talep veya kararına bağlı olarak Türkiye’de kalması gerekenler
  • Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçenler
  • Türkçe öğrenme kurslarına katılanlar
  • Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılanlar
 
6735 sayılı uluslararası işgücü kanunu uyarınca ile süresiz çalışma izni verilen yabancıları şu şekilde sıralayabiliriz.
 
Eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile uygun görülen hekimlik, avukatlık, mühendislik, mimarlık, öğretmenlik gibi mesleklere mensup yabancılar.
 
Yabancıların Türk Vatandaşlığını kazanabilmeleri için yerine getirmesi gereken şartlar;
 
 
  • En az 2.000.000 Amerikan Doları tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Ekonomi Bakanlığınca tespit edilen,
  • En az 1.000.000 Amerikan Doları tutarında taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tespit edilen,
  • En az 100 kişilik istihdam oluşturduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilen,
  • En az 3.000.000 Amerikan Doları tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen,
  • En az 3.000.000 Amerikan Doları tutarında Devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine Müsteşarlığınca tespit edilen.

Vatandaşlığın kazanılması başvurusunda yabancılardan istenecek belgeler ;
 
  • İsteği belirten form dilekçe.
  • Kişinin hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge, vatansız ise temininin mümkün olması halinde buna ilişkin belge.
  • Medenî hal belgesi ve evli ise evlenme belgesi, boşanmış ise boşanma belgesi, dul ise eşine ait ölüm belgesi.
  • Kişinin kimlik bilgilerini gösteren doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge ve evli ise eş ve çocuklarının aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği veya benzeri belge.
  • Türk vatandaşı birinci veya ikinci derece yakınları varsa bu kişilere ait müracaat
  • makamlarınca sistemden alınan nüfus kayıt örneği.
  • Kişinin doğum tarihinin ay ve günü bulunmuyorsa, doğum tarihinin tamamlanması için ülkesinin yetkili makamlarından alınmış belge, belgenin temin edilememesi halinde ise 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 39 uncu maddesi gereğince işlem yapılmasını kabul ettiğine dair imzalı beyanı.
  • Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz.
 
Türkiye'ye son dönemlerde gelen yabancıların oturma izinleri ile ilgili karışıklık giderilmeden bu yabancılara vatandaşlık hakkı tanınmış olması bir çok sorunu beraberinde getireceği kanaatindeyim.  Bu sorunların başında istihdam gelecek olup, henüz adaptasyon sürecini dahi tamamlamayan yabancılar bir çok önemli kamu kurumunda istihdam edilecek. Uzun yıllardır ülkemizde yeterince nitelikli istihdam sağlama ve liyakatı esas olma konusunda ciddi bir problem ile karşı karşıya iken henüz daha adapte olmamış bir yabancının hatta dil konusunda zorluk çeken bir yabancının bir kamu kurumunda istihdam edilmesi kabul edilemez. Bunun dışında vatandaşlık verilecek yabancı sayısının henüz belli olmaması ve buna da sınırlama getirilmemiş olması dolayısıyla siyasal haklar ve ödevleri göz önünde bulundurduğumuzda bu durum Türkiye için uzun vadede geri dönüşü mümkün olmayan siyasal çözümsüzlükler doğurabilir.
 
Yabancıların vatandaşlık kazanımı ve oturma izni tüm dünya ülkelerinin mevzuatında yer almaktadır. Bunları kısaca inceleyip sonrasında bir değrlendirme yapacak olursak;
 
İspanya’dan 160 bin euroluk gayrimenkul satın alan yabancı oturum izni alabilmektedir.
 
Portekiz en az 500 bin euro değerinde gayrimenkul satın alan yabancıya oturma izni alabilmektedir. Ayrıca ülkede en az 10 kişinin istihdamının sağlanacağı bir iş kuran yabancıya da oturum izni veriliyor.
 
Bir Baltık ülkesi olan Letonya, 2010 yılında kabul edilen kanunla sınırları içinde kırsal kesimden en az 71 bin 500 euroya, büyükşehirlerden de en az 143 bin euro değerinde ev alan yabancı yatırımcıya AB üyesi ülkeler arasında dolaşım izni tanımaktadır.
 
İrlandanın oturum izni vermek için aradığı kriter  400 bin euroluk bir mülk alımı yapılmasıdır.
 
Makedonya ise 40 bin euro değerinde gayrimenkul satın alan yabancı yatırımcılara bir yıllık oturum izni veriyor. Ülke bununla da kalmıyor, 400 bin euro değerinde yatırım yapan iş adamlarına da vatandaşlık hakkı veriyor.
 
Yunanistan ise 250 bin euronun üstünde bir değere sahip olan gayrimenkul alımlarında 5 yıl oturum izni veriyor.
 
Ukrayna, ülkesindeki açacağınız şirket hesabınızda 100 bin dolar varsa sınırsız oturum izni veriyor. Ülkeye vizesis giriş de yapabiliyorsunuz.
 
Almanya 250 bin euro sermayeli bir iş kurup Alman vatandaşlarına istihdam sağlayanlara oturum hakkı vermektedir.
 
Amerika 1 milyon dolar sermayeli şirket açan veya hükümetin belirlediği bölgelere 500 bin dolar civarında yatırım yapan girişimcilere süresiz oturum hakkı vermektedir.
 
Görüldüğü üzere bir çok ülkede dolaşım izni, çalışma izni, oturum ismi adı altında yabancılara bir çok hak tanınmaktadır. Ancak vatandaşlık hakkının elde edilmesi mevzuatları incelendiğinde çok zor şartlara dayanmaktadır. Hatta bir çok gelişmiş ülkede bu hak yabancılara tanınmamaktadır. Zira siyasal hak ve ödevler başta olmak üzere yabancılara vatandaşlık hakkının tanınması bir çok önemli konuyu beraberinde getirdiği için bu hakkın maddi bir karşılığa bağlanmasını da gelişmiş toplumlarda kabul edilmemektedir.  Bu nedenle tek temennimiz ülkemizin bir an önce hukuk, demokrasi ve ekonomi başta olmak üzere bir çok alanda gelişmiş bir toplum haline gelerek yabancılara vatandaşlık hakkının tanınmasının zorlaştırılması yönünde olacaktır.