A. Ön Ödeme

Ön ödeme kurumu doktrinde; yargılamasız cezalandırmanın bir türü olduğu ve amacının ağır yaptırımı olmayan suçlarda fail ile kamu hukuku arasında bir uyuşma sağlanması olarak açıklanmıştır (Yurtcan, 2018, s. 296).

Uzlaşma kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, yalnız adli para cezasını gerektiren veya kanun maddesinde öngörülen hapis cezasının yukarı sınırı altı ayı aşmayan suçların faili, ön ödeme önerisinde belirtilen para miktarını ödediği taktirde; soruşturma evresinde kovuşturmaya yer olmadığı, kovuşturma evresinde ise kamu davasının düşmesi kararı verilecektir.

Söz konusu suç, ön ödemeye tabi suçlardan ise ve suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe mevcut ise şüpheliye ön ödeme önerisi yapılacaktır. Belirtmek gerekir ki, ön ödeme önerisi usulüne uygun şekilde şüpheliye tebliğ edilmelidir.

TCK’nın 75/1 maddesinde, ön ödeme kapsamında giren suçlar bakımından;

a) Adlî para cezası maktu ise bu miktarı, değilse aşağı sınırını,

b) Hapis cezasının aşağı sınırının karşılığı olarak her gün için otuz Türk Lirası üzerinden bulunacak miktarı,

c) Hapis cezası ile birlikte adlî para cezası da öngörülmüş ise, hapis cezası için bu fıkranın (b) bendine göre belirlenecek miktar ile adlî para cezasının aşağı sınırınının soruşturma giderleriyle birlikte, tebliğ üzerine 10 gün içinde ödendiği taktirde kamu davası açılmayacağı hükme bağlanmıştır.

Failin on gün içinde talep etmesi koşuluyla bu miktarın birer ay ara ile üç eşit taksit hâlinde ödenmesine Cumhuriyet savcısı tarafından karar verilmesi mümkündür. Taksitlerin süresinde ödenmemesi hâlinde ise ön ödeme hükümsüz kalacak ve soruşturmaya devam edilecektir.

Ayrıca kanunda, bu madde gereğince kamu davasının açılmaması veya ortadan kaldırılması, kişisel hakkın istenmesine, malın geri alınmasına ve müsadereye ilişkin hükümleri etkilemeyeceği belirtilmiştir.

Ön ödeme ihtarının yapılamadan veya usulüne uygun olarak tebliğ edilmeden iddianame düzenlenmesi halinde, bu hususun iddianamenin iadesi sebebi olacağı ise doktrinde vurgulanmıştır (Nuhoğlu & Yenisey, 2016, s. 686).

TCK’nın 75/7 maddesinde ise, ödemede bulunulması üzerine verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar ile düşme kararları, bunlara mahsus bir sisteme kaydedileceği hükme bağlanmıştır. Bu kayıtların, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından istenmesi hâlinde, bu maddede belirtilen amaç için kullanılabileceği belirtilmiştir.

B. 6222 Sayılı Kanun Kapsamında Ön Ödemeye Tabi Suçlar

Öncelikle belirtmek gerekir ki; ön ödeme halinde , ön ödemede bulunulduğu tarihten itibaren, bir yıl süreyle spor müsabakalarını seyirden yasaklama tedbirinin uygulanmasına devam edileceği hükme bağlanmıştır. Buna göre; ön ödemenin gerçekleşmesi halinde her ne kadar kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilse de, spor seyircilerine uygulanan seyirden yasaklanma tedbiri devam edecek ve seyirciler müsabakaları yerinde izleyemeyecektir.

Mevcut durumda ön ödeme kapsamına giren suçları belirtmeden önce bir hususa değinmekte fayda vardır. 6222 sayılı Kanun’da 2019 yılında yapılan değişiklikler ile öncesinde ön ödeme kapsamında yer alan; 15/2 maddesindeki “müsabaka ve seyir alanlarına bu Kanun hükümlerine aykırı olarak seyirci kabul eden veya kabul edilmesini sağlama” ve 16/1 maddesindeki “müsabaka için seyircilerin kabulüne başlanmasından itibaren müsabaka sonrası tamamen tahliyesine kadarki zaman zarfında yetkisiz olarak müsabaka alanına, soyunma odalarına, odaların koridorlarına, sporcu çıkış tünellerine girme” suçları, yaptırımların artması sebebiyle ön ödemeye tabi suçlar kapsamından çıkmıştır.

Mevcut durumda 6222 Sayılı Kanun’da yer alan ön ödemeye tabi suçlar şu şekildedir:

a) Müsabaka, seyir veya antrenman alanlarına sokulması yasak olmayan maddeleri kullanarak müsabaka veya antrenman düzeninin bozulmasına sebebiyet vermek

Bu suç kanunun 13/5 maddesinde düzenlenmiştir. Fiil daha ağır bir cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı taktirde, failin yüz gün adli para cezasıyla cezalandırılacağı hükme bağlanmıştır.

b) Müsabaka, seyir, özel seyir ve antrenman alanları ile takım veya taraftarların toplu olarak seyahat ettikleri araçlara müsabaka öncesinde veya sırasında uyuşturucu veya uyarıcı madde ya da kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesine aykırı olarak müsabaka, seyir ve antrenman alanlarına alkollü içecek sokmak

Bu suç ise kanunun 13/6 maddesinde düzenlenmiştir. Fiil daha ağır bir cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, fail otuz gün adli para cezası ile cezalandırılacağı hükme bağlanmıştır.

c) Spor alanlarında taraftarların grup halinde veya münferiden belirli bir kişiyi hedef veya muhatap alıp almadığına bakılmaksızın duyan veya gören kişiler tarafından tehdit veya hakaret olarak algılanacak tarzda aleni olarak söz ve davranışlarda bulunmak

Kanunun 14/1 maddesinde “hakaret ve tehdit içeren tezahürat” başlığı altında düzenlenen bu suçta ise, fiilleri daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, şikayet şartı aranmaksızın, failler hakkında elli günden az olmamak üzere adli para cezasına hükmolunacağı belirtilmiştir.

d) Spor alanlarında taraftarların grup halinde veya münferiden belirli bir kişiyi hedef veya muhatap alıp almadığına bakılmaksızın duyan veya gören kişiler tarafından tehdit veya hakaret olarak algılanacak tarzda aleni olarak söz ve davranışları; her türlü yazılı, görsel, işitsel veya elektronik kitle iletişim aracı ile meydana getirmek

Bu suç ise 2019 değişikliği ile yasaya girmiştir. Buna göre yukarıda belirtilen fiillerin; her türlü yazılı, görsel, işitsel veya elektronik kitle iletişim aracı ile işlenmesi halinde aynı cezaya hükmolunacağı belirtilmiştir. Taraftarların sosyal medya paylaşımları ile bu suçu meydana getirmesi yine bu kapsamda değerlendirilecektir.

e) Temin edilmiş bileti olmaksızın spor müsabakalarını izlemek amacıyla müsabaka ve seyir alanlarına girmek

Bu suç kanunun 15/1 maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre faillerin, elli günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılacağı hükme bağlanmıştır. Suçun spor müsabakalarına seyirci olarak katılmaktan yasaklanmış kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek adli para cezasının miktarı iki yüz günden az olamayacağı belirtilmiştir.

f) Kendisine ait elektronik kartı bir başkasının spor müsabakasına seyirci olarak girmesini sağlamak amacıyla kullandırmak

Bu suç ise kanunun 15/4 maddesinde düzenlenmiş. Buna göre; kanunun 15/1 maddesinde öngörülen yaptırımın bu kısımda da uygulanacağı belirtilmiştir.

g) Seyirden yasaklanma kararı uyarınca, bulunduğu yere en yakın genel kolluk birimine başvurma yükümlülüğünü ihlal etmek

Kanunun 18/9 maddesi uyarınca ; spor müsabakalarını seyirden yasaklanan kişinin; yasaklama kararının sebebini oluşturan fiilin işlendiği müsabakanın tarafı olan ve taraftarı olduğu takımın katıldığı spor müsabakalarının yapılacağı gün, yurt içinde bulunduğu takdirde, müsabakanın başlangıç saatinde ve bundan bir saat sonra bulunduğu yere en yakın genel kolluk birimine başvurma yükümlülüğünü ihlal etmesi halinde, her bir müsabaka için yirmibeş günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılacağı belirtilmiştir.

KAYNAKÇA
Nuhoğlu, A., & Yenisey, F. (2016). Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yurtcan, E. (2018). Ceza Avukatının El Kitabı. Ankara: Adalet Yayınevi.