A. GENEL BİLGİLER
6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, 14.04.2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kanunun amacı, ” müsabaka öncesinde, esnasında veya sonrasında spor alanları ile bunların çevresinde, taraftarların sürekli veya geçici olarak gruplar halinde bulundukları yerlerde veya müsabakanın yapılacağı yere gidiş ve geliş güzergâhlarında şiddet ve düzensizliğin önlenmesidir.” şeklinde tanımlanmıştır. Bu bağlamda belirtmek gerekir ki, ilgili kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte hem şike ve teşvik suçları gündeme gelmiş hem de spor seyircileri bakımından yasak fiiller ve yaptırımları düzenlenmiştir. Bu düzenlemenin temel amaçlarından bir tanesi, sporun bir çatışma aracı olmasının önüne geçmek, birleştiricilik özelliğini ve dostluk ruhunu koruyabilmektir.
İlgili kanunda spor seyircilerini yakından ilgilendiren yasak fiiller ve yaptırımlar düzenlenmiştir. Spor alanlarına yasaklı madde sokma ve müsabaka düzeninin bozulması, hakaret içeren tezahürat, spor alanlarına usulsüz giriş, yasak alanlara girme, spor alanlarında taşkınlık yapma ve tesislere zarar verme fiillerinin varlığı halinde failler belli yaptırımlarla karşılaşacaktır.
B. KANUN MADDESİ
Spor alanlarında taşkınlık yapılması ve tesislere zarar verilmesi suçu, Kanun’un 17. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddede;
“(1) Spor alanlarında kasten yaralama suçunun veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde şikayet şartı aranmaksızın 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun ilgili maddelerine göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. Spor alanları ve bu alanlardaki eşya, mala zarar verme suçu bakımından kamu malı hükmündedir.
(2) Birinci fıkra kapsamına giren suçların işlenmesi suretiyle müsabaka, antrenman veya seyir alanlarına ve bu alanlardaki eşyaya zarar verilmiş olması halinde, meydana gelen zararların tazmini hususunda zarar veren kişiler ve onların taraftarı olduğu spor kulübü meydana gelen zarardan müteselsilen sorumludur. Zararı gideren spor kulübünün sorumlu taraftarlarına rücu hakkı saklıdır.” hükmüne yer verilmiştir.
C. SPOR ALANLARINDA TAŞKINLIK YAPILMASI VE TESİSLERE ZARAR VERİLMESİ SUÇU
6222 Sayılı Kanun’da yer alan bu düzenlemeyle birlikte spor alanlarında meydana gelen kasten yaralama ve mala zarar verme suçlarının varlığı halinde şikayet şartı aranmaksızın TCK’nın ilgili maddeleri uyarınca verilecek cezanın yarı oranında artırılacağı hükme bağlanmıştır. Sporda şiddetin en yaygın tezahürlerinden biri de, spor alanlarında yaşanan kavgalar ve stadyum içindeki eşyalara zarar verilmesidir. Yaşanan olayların boyutu zaman zaman artmış; özellikle futbol müsabakalarında birçok insanın yaralandığı, stadyumlardaki koltukların neredeyse tümünün zarar gördüğü görüntüler ortaya çıkmıştır. Sporda şiddetin önlenmesini amaçlayan bu kanunda düzenlenen ilgili maddede, kasten yaralama ve mala zarar verme suçlarının spor alanlarında işlenmesi halinde daha fazla ceza verileceği hükme bağlanarak caydırıcılığın artırılması sağlanmıştır.
Öncelikle suçun uygulanma yeri olarak kanun maddesinde “spor alanları” ibaresine yer verilmiştir. Belirtmek gerekir ki, bu kanunda düzenlenen maddelerin büyük çoğunluğunun uygulanma yeri, spor alanlarıdır. Fakat örneğin, tehdit veya hakaret içeren tezahürat suçunun her türlü yazılı, görsel, işitsel veya elektronik kitle iletişim aracıyla işlenmesi halinde de 6222 Sayılı Kanun hükümleri devreye girebilecektir. Kanunun tanımlar bölümünde spor alanlarının; “Spor müsabakalarının veya antrenmanların gerçekleştirildiği alanlar ile seyircilere ait seyir alanları, özel seyir alanları, sporculara ait soyunma odası ve bu Kanunun uygulanması kapsamında spor yapmaya elverişli alanları, müsabaka öncesinde, esnasında veya sonrasında taraftarların sürekli veya geçici olarak gruplar hâlinde toplandıkları yerleri, müsabakanın yapılacağı yere gidiş ve geliş güzergâhları, takım veya taraftarların toplu olarak seyahat ettikleri araçları ya da takımların kamp yaptığı yerleri” ifade edeceği vurgulanmıştır. Spor alanlarına ilişkin tanımda ifade edilen yerler, adından da açıkça anlaşılmaktadır. Fakat kanaatimizce yalnızca “özel seyir alanları” ifadesi izaha muhtaçtır. Özel seyir alanı ise kanunda ayrıca “Seyircilerin müsabakayı dijital ortamda seyretmeleri amacıyla il ve ilçe spor güvenlik kurulları tarafından belirlenen, müsabaka alanı dışındaki geçici yerler” olarak tanımlanmıştır. Bu bağlamda, il ilçe spor güvenlik kurulları tarafından alınan kararla şehir meydanlarında kurulan ve dev ekranlarla maç izlenen alanlar özel seyir alanına örnek gösterilebilir. (Kara, 2021, s. 107)
Spor alanlarında gerçekleşen kasten yaralama suçları bakımından bir değerlendirme yapacak olursak, TCK’nın kasten yaralamaya ilişkin uygulanacak hükümleri uyarınca tayin olunacak cezanın yarı oranında artırılacağı düzenleme altına alınmıştır. Kanun koyucu tarafından; spor alanlarında bu suçun işlenmesinin doğuracağı sonuçların, yaralama fiilinin gerçekleştiği kişinin mağduriyetine yol açmasının yanı sıra spor alanlarındaki huzur ve güvenliği de tehlikeye düşüreceğinden ağırlığı bakımından yaptırımların artırılması öngörülmüştür. Bu suç özelinde değinilmesi gereken bir diğer husus da; şikayet şartına ilişkindir. TCK 86/2 maddesi uyarınca, kasten yaralama fiilinin kişi üzerindeki etkisinin basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek ölçüde hafif olması durumunda suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete tabidir. Fakat kasten yaralama suçunun spor alanlarında işlenmesi halinde, etkisinin basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek ölçüde hafif olması durumunda dahi re’sen harekete geçilecektir. Bu hususta belirtmek gerekir ki, spor alanlarında basit tıbbi müdahaleyle giderilebilecek ölçüdeki yaralama sonucunda yapılan yargılamada şikayetten vazgeçmenin bir etkisi olmayacaktır. Nitekim Yargıtay 3. Ceza Dairesi 08.04.2019 T. 2019/698 E. 2019/7391 K. Sayılı ilamında “..Amasra Şehir Stadyumunda, A….spor ile U.. Ç…spor arasında yapılan futbol müsabakasının bitiminde, A…spor'da antrenör olarak görevli olan sanığın maç nedeniyle tartıştığı U.. Ç..spor'da futbolcu olan mağdur ...'ı ve aynı takımda futbolcu olan ve antrenörlük yapan mağdur ...'i yumruk ile vurmak suretiyle basit tıbbi müdahale ile giderilebilir şekilde kasten yaraladığı olayda; 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun'un 17/1. maddesinin “Spor alanlarında kasten yaralama suçunun veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde şikayet şartı aranmaksızın 26.09.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun ilgili maddelerine göre cezaya hükmolunur” hükmü gereğince, sanık hakkında mağdurlara yönelik 6222 sayılı Kanun'un 17/1. maddesi yollaması ile 5237 sayılı TCK'nin 86/2. maddesi uyarınca cezalandırılması talebiyle açılan kamu davalarının şikayetten vazgeçme nedeniyle düşürülmesine karar verilemeyeceğinin gözetilmemesi bozmayı gerektirmiştir..” değerlendirmelerine yer verilmiştir.
Spor alanlarında işlenen mala zarar verme suçu bakımından ise, yine kasten yaralama suçunda açıkladığımız hususlarla aynı doğrultuda, şikayet şartı aranmaksızın TCK uyarınca tayin olunacak cezanın artırılacağı hükme bağlanmıştır. Burda dikkat çeken husus; kanun maddesinde yer alan; spor alanları ve bu alanlardaki eşyanın, mala zarar verme suçu bakımından kamu malı hükmünde sayılacağı ibaresidir. Bu bağlamda kanun lafzına göre, örneğin salondaki bir basketbol potasına zarar verildiğinde bunun kamu malı hükmünde sayılacağı ve TCK’nın 152. maddesinde yer alan kamu malına zarar verme suçuna ilişkin hükmün devreye gireceği açıktır. Fakat bu noktada özel kişilere ait mallara zarar verilmesi halinde yine kamu malı sayılıp sayılmayacağı hususu tartışmalıdır. Her ne kadar doktrinde; spor alanları ve bu alanlardaki eşyanın özel kişilere ait olması halinde de kamu malına kamu malına zarar verme suçuna ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmişse de kanaatimizce bu hususta kanun lafzının daha açık ve kanunun ruhuna daha uygun bir hale getirilmesi gerekmektedir. (Kara, 2021, s. 112)
Belirtmek gerekir ki, bu suçların failleri yalnızca taraftarlar olarak karşımıza çıkmamaktadır. Örneğin, oyundan çıkarılırken sinirlenip reklam panolarına tekme atan futbolcu hakkında bu kanun hükümlerine göre re’sen harekete geçilmesi gerektiği de doktrinde vurgulanmıştır. (Orhan, 2013) Yine basına yansıyan ve o dönem yankı uyandıran; bir kulüp başkanının rakip kulüp başkanına tokat atması olayında, tokat atma eylemini gerçekleştiren kulüp başkanı hakkında bu kanunun bahsi geçen maddesi devreye girmiş ve aynı zamanda kulüp başkanı hakkında bir süre seyirden yasaklanma tedbiri uygulanmıştır.
İlgili maddenin yukarıda yer verilen ikinci fıkrasında, bu suçun işlenmesi suretiyle belirtilen alanlardaki eşyaya zarar verilmesi halinde meydana gelen zararların tazmininde zarar veren kişiler ve onların taraftarı olduğu spor kulübünün meydana gelen zarardan müteselsilen sorumlu olacağı hükme bağlanmışsa da, kanaatimizce bu hükmün uygulamada kişinin veya kişilerin taraftarı olduğu kulübün tespitinde yanılma gibi bazı sorunlara yol açabilme ihtimali mevcuttur. Ayrıca bu düzenleme, “ceza sorumluluğunun şahsiliği” ilkesine aykırı olduğundan bahisle de eleştiri konusu olmuştur. (ŞEN, 2015)
Son olarak değinmek gerekir ki, bu kanunda tanımlanan veya atıfta bulunulan ilgili kanunlardaki suçlardan dolayı mahkemece kurulan hükümde, hakkında güvenlik tedbiri olarak spor müsabakalarını seyirden yasaklanmasına karar verileceği açıkça belirtilmiştir. Seyirden yasaklanma, kişinin müsabakaları ve antrenmanları izlemek amacıyla spor alanlarına girişinin yasaklanması olarak tanımlanmıştır. Yani bir kişinin spor alanlarında taşkınlık yapılması ve tesislere zarar verme suçunu işlemesi halinde de kurulacak hükmün yanı sıra, seyirden yasaklanma tedbirine karar verileceği unutulmamalıdır.
Kaynakça
Kara, E. (2021). Teori ve Uygulamada Spor Suçları. Ankara: Adalet Yayınevi.
Orhan, Ü. (2013). 6222 SAYILI KANUN'UN "SPOR ALANLARINDA TAŞKINLIK YAPILMASI VE TESİSLERE ZARAR VERİLMESİ" İLE İLGİLİ MADDESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. İstanbul Barosu Dergisi, 280-282.
ŞEN, E. (2015, Aralık 8). 6222 Sayılı Kanun ve Sporda Ceza Sorumluluğu. Aralık 27, 2022 tarihinde Hukuki Haber: https://www.hukukihaber.net/6222-sayili-kanun-ve-sporda-ceza-sorumlulugu-makale,4478.html adresinden alındı
