Tekerlekli Tiny House’lar; Karayolları Trafik Yönetmeliği kapsamında ‘tip onay belgesi’ bulunan, plakalı ve ruhsatlı olarak yasal bakımdan "Çekme Karavan" niteliğindedir. Araç ruhsatı bulunduğundan ayrıca İmar Kanunu bakımından bir izin-ruhsat alınması gerekmez.

Tiny House’lar imarlı bir arsaya ya da tarla vasıflı bir araziye konulabilir. Bu hallerde mevcut yasal düzenlemelere göre ”park etmiş araç” ile aynı hukuki statüye sahip olacaklardır.

Ancak uygulamada işlerin böyle yürümediğini görüyoruz. Bazı belediyeler araç ruhsatı bulunmasına rağmen Tiny House’ları ‘yapı’ kabul ederek, bu araçlar hakkında ‘yapı tatil tutanağı’ düzenleyip, sahiplerine kaçak yapılar için öngörülen yıkım ve para cezası yaptırımlarını uygulamaktadır. Bazı belediyelerin ise kendi sınırları içerisine Tiny House girmesini yasaklayan meclis kararları aldıklarını görüyoruz.

Tiny House’ların hukuk dünyasını ilgilendiren boyutlarını ve bunlara ilişkin detayları daha önce incelemiştik. (https://www.hukukihaber.net/tekerlekli-tiny-house-kullaniminin-ruhsatlandirilmasi-ve-karsilasilan-hukuki-sorunlar)

Bu çalışmada ise Tiny House’lar hakkında yargı kararlarıyla getirilmiş kriterleri inceleyeceğiz.

1- Tiny House Araç mıdır, Yapı mıdır?

İzmir 5. İdare Mahkemesi 2022 Ağustos ayında verdiği bir kararda Karayolları Trafik Yönetmeliğine uygun şekilde ruhsatlandırılmış bir Tiny House’un taşınır nitelikte bir araç olarak kabul edilmesi gerektiğine ve araç sayılan bir imalatın ‘yapı’ niteliğinde kabul edilip ‘Yapı Tatil Tutanağına’ ve yıkım/para cezası gibi imar yaptırımlarına konu edilemeyeceğine hükmetti. Tiny House’ların ‘yapı’ değil ‘araç’ hükümlerine tabi olduğuna dair bu karar basına da yansımıştı.

2- Tadilata Uğramış Tiny House’ların Durumu Nedir?

Tiny House’ların rutin bakımlarının ve tamirat işlemlerinin bir motorlu taşıt ile aynı olduğunu söyleyebiliriz. Karayolları Trafik Yönetmeliği kapsamında verilen ruhsata aykırı olmayan bakım ve tamiratlar izne tabi değildir. Ruhsattaki nitelikleri aşan değişiklikler, belli periyotlarda Karayolları Trafik Kanunu kapsamında muayenesi yapılması gereken Tiny House’ların muayeneden geçememesi neticesini doğuracaktır. Bu tip tadilatlar imar mevzuatı açısından başkaca bir yaptırım gerektirmemektedir.

Ancak bazı vatandaşların Tiny House’larının üzerine kaçak kat çıktıklarına şahit olmaktayız. Araçta buna benzer, cins değişikliğine sebep olabilecek nitelikte büyük eklemeler yapıldığı durumlarda yargı imar mevzuatının uygulanacağına hükmetmektedir.

Nitekim İzmir Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi 11/04/2023 tarihinde verdiği bir kararda, ”Demir profillerle sabitlenerek 2,6mx13,90m ebatlarındaki römork dorsede kapı pencere açmak sureti ile değişiklikler yapılan ve ön tarafına demir profillerle 75 m² teras eklenen” aracın araç vasfını kaybettiğine ve yapı vasfında değerlendirilerek imar yaptırımlarının uygulanması gerektiğine hükmetmiştir.

Buradan Tİny House’a İmar mevzuatındaki yapı tanımına giren eklentiler yapıldığında Tiny House’un ”araç” vasfını kaybederek ”yapı” niteliği kazandığı sonucu çıkmaktadır.

Ancak şarj depolarını doldurmak vs. için bir kablo çekilmesinin araç vasfını etkileyecek büyüklükte bir müdahale olmadığını da kabul etmek gerekir.

3- Belediyelerin Yaklaşımı

Tiny House’ların araç mı yoksa yapı mı olduğuna dair tartışmada bazı belediyeler bu araçların yapı olduğundan bahisle belediye sınırlarında bulunmasını yasaklama yönünde meclis kararları almışlardır.

Yargı kararlarına yansıyan bir örnekte İzmir Karaburun Belediye Meclisi Tiny House’ların belediye sınırlarına girişlerini yasaklamıştır. Bu kararın iptali için İdare Mahkemesinde açılan davada İzmir 3. İdare Mahkemesi söz konusu yasağı içeren Karaburun Belediye Meclisi kararını iptal etmiştir. Mahkeme belediye meclislerine böyle bir yasaklama kararı alma yetkisi veren bir mevzuat hükmünün bulunmadığını ve Tiny House’ların ancak belediye sınırlarına girdikten sonra mevzuata aykırı bir kullanım varsa belediyece işlem yapılabileceğine hükmetmiştir. Karar istinafta kesinleşmiştir. (İzmir Bölge İdare Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesi 02/03/2023 tarihli kararı)

Bir Tiny House sahibinin seyahat hürriyeti ancak Anayasal sınırlar dahilinde ve  yalnızca kanunla sınırlandırılabilir.

Herhangi bir kanuni dayanağı olmaksızın Tiny House’ların belediye sınırlarına girişinin yasaklanması Anayasayla korunan temel hakların ihlali niteliğinde olacaktır.

Sonuç:

Tiny House’lar hakkında bu araçların ‘yapı’ sayılıp sayılmayacağına, dolayısıyla imar mevzuatına tabi olup olmayacağına ilişkin pratikte bir kafa karışıklığının bulunduğu açıktır. Bu araçlara yönelik talebin her geçen gün arttığı göz önüne alındığında belediyelerin ve diğer hukuk uygulayıcılarının bu araçlar hakkındaki işlem ve kararlarında yeknesak ve hukuki bir uygulamanın hayata geçirilmesi için durumu açıklığa kavuşturacak kanuni bir düzenlemenin yapılması gerektiğini söyleyebiliriz.