TBK m. 8 fiyatını göstererek mal sergilenmesi öneri sayılır der. Öneri olunca n’oluyor? TBK m. 6 öneri uygun sürede reddedilmemişse sözleşme kurulmuş demektir der.
Pratikte bizi ilgilendiren tarafı, giyim mağazasında ceket sergileniyor, üzerinde de fiyat yazıyor, tamam bunu alıyorum dedikten sonra satıcının elimde kalmadı, fiyatı güncelmiş deme hakkı yoktur. Bu yüzden bazı vitrinlerde altında satılık değildir tabelası olur. Bu husus TKHK m. 6/1’de tüketicinin anlayacağı şekilde de ifade edilmiştir.
TBK m.7 ısmarlanmamış şeyin gönderilmesi öneri sayılmaz der. Ve hatta bunu alanın bunu saklama yükümlülüğü de yok der. Üstelik TKHK m. 7/1 tüketici bu ısmarlanmayan şeyi kullanmış olsa bile sözleşme kurulmuş sayılmaz der. O şeyin ısmarlandığını iddia eden müddei, iddiasını ispatla mükelleftir TKHK m. 7/2 gereği.
Beğendiniz malı, sözleşmeyi kuracaksınız ama tüm para yanınızda değil. TBK m. 177 aksine yerel adet yoksa bunu cayma parası olarak kabul etmez; malı almazsanız satıcı size paranızı iade etmek zorunda. Ancak TBK m. 178 gereği kaparo olarak belirtmişseniz o zaman malı almaktan vazgeçerseniz paranız yanar.
Ödediniz parayı, daha mala dokunmadan bile alsın şurada gelip alacağım dediniz, siz gelene kadar malın başına bir şey gelirse TBK m. 208 hasarlardan sizi sorumlu tutar. Ancak malı aldınız tam o esnada üçüncü kişi sizi gasp etti; TBK m. 214 satıcıyı sorumlu tutuyor.
Malı emanet bırakıyorum satıcıya, başına bir şey geldi mi sorumlu değil; onun suçu yok, elimden başkası aldı mı sorumlu! Böyle mantık olur mu demeyin, kanun koyucu istiyor ki, aldın mı bir mal, al götür evine, karıştırma emanet bırakmayı filan. Satıcı da dükkanının çevresine dikkat etsin, hırsız uğursuz olmasın.
TBK m. 219 satıcının bilmediği önemli ayıplardan da onu sorumlu tutar. Önemli ayıp dediğimiz malın kullanımını etkileyen, faydalarını azaltan hususlar. Demek ki ufak ayıplardan sorumlu değil iyi niyetli olduğu sürece, bilmediği ve bilmesi gerekmediği sürece. Ayıplı mal nedir, TKHK m. 8 daha bir detaylı açıklar. TBK m. 223 bir şeyi aldığında bir gözden geçir, bir kusur görürsen uygun zamanda satıcıya bildir der. TKHK m. 10 bu süreyi altı ay olarak belirlemiş.
Gittin dükkana, denedin malı, uygun bir sürede beğendiğini ifade etmemişsen TBK m. 251 satıcıyı sözleşmeyle bağlılıktan kurtarır. Beğenme nasıl oluyor, uygun süre nasıl, bunlar yerel adete göre belirlenir.
Ancak bu işlem sizin mekanınızda yapılıyorsa, TBK m. 252 satıcı tarafından verilenin deneme süresini geçecek şekilde kullanılmasıyla satışın gerçekleştiğini söyler. Fakat tüketici olduk mu bu kural geçmez, tam tersine 14 günlük bir cayma hakkımız vardır TKHK m. 47/5’ten kaynaklanan.
Ne ben onun dükkanına giderim, ne de o bana gelsin; ver kargoya gönder ise, TBK m. 208 gereği satıcı malı kargo şirketine verdi mi yarar da hasar da alıcıya geçer. Yani artık satıcı sorumlu değil, bir problem varsa taşıma şirketiyle halledeceğiz. Fakat bu işlemi hepsiburada, trendyol gibi bir mesafeli sözleşme hizmeti sağlayandan almışsak ve tabii ki de tüketiciysek 14 günlük cayma hakkımız gene vardır TKHK m. 48/4 gereği.
Ancak tüketici olduk mu iş değişir. Tüketici kimdir, bu TKHK m. 3/1.k ticari ve mesleki amaçla hareket etmeyen gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlar. Yani tacir de evine limon aldı mı tüketicidir. Yeter ki TTK m. 19/1 gereği o anda söylesin bunu evime alıyorum diye. Ya da lokantası yoksa veya bir kilo alıyorsa da ticari işi için olmadığı bellidir, gene tüketicidir. Avukat iş sahibine karşı tüketici değildir ama evine televizyon alırken tüketicidir.
Mesela tüketici taksitle aldığı malı TKHK m. 18/1 gereği yedi gün içerisinde hiçbir cezai şart ödemeden, gerekçe de göstermeden iade edebilir; cayabilir yani. Tüketici kredisi mi kullandık, TKHK m. 24/1 gereği 14 gün içinde cayabiliriz. Gene şartsız, cezasız, gerekçesiz. Ön ödemeli konut satışında da TKHK m. 43/1 bize aynı hakları veriyor.
Benzer süremiz devre tatil sözleşmelerinde de geçerlidir TKHK m. 50/6 gereği. Bu devre tatilin de devre mülk olması gerekmez. 1 yıldan daha uzun süreli birden fazla dönemi içermesi yeterlidir
Bilmem dikkat ettiniz mi, eskiden böyle 2 yıl süren abonelik sözleşmeleri vardı güzel kampanya adı altında. Artık yok gibi. Neden? TKHK m. 52/4 bize belirsiz süreli ya da 1 yıldan daha az olmayan süreli sözleşmeleri canımız istediği zaman feshetme imkanı veriyor da o yüzden.
Sayın Türkeş biz bunları biliyoruz, marketten aldığımız gofrette bile 14 günlük cayma hakkımız var, yazacak konu bulamadınız da mı bunları zikrettiniz? Yanlış, o market ürün cayma hakkı kanundan gelen hakkımız değil, tamamıyla serbest piyasa ekonomisinin oluşturduğu bir rekabet, iyi yönetişim ilkesi gereği o şekilde davranıyorlar, zorunluluk değil.
Yukarıda saydık nelerden cayabileceğimizi. Taksitle satış, tüketici kredileri, ön ödemeli konut satışı, iş yeri dışında kurulan sözleşmeler, mesafeli sözleşmeler, devre tatil, uzun süreli tatil, bir yıldan az olmayan abonelik sözleşmeleri.
Tamam, taksitle satıştan cayabiliyorsak eğer, marketten kredi kartına taksit yapmışsam ondan da cayabilirim o zaman. Değil, orada size taksit yapan market değil, banka. Bankayla olan ilişkiniz farklı hükümlere tabi. Ama siz marketi ikna edip de sadece onun sağladığı bir taksit sözleşmesi yapabilirseniz, evet.
Özgür TÜRKEŞ
