GİRİŞ

Bir ülkede birden çok yargı kolu varsa bu yargı kolları arasında uyuşmazlık çıkması kaçınılmaz bir durumdur. Yargı yolu uyuşmazlıkları, bir davanın hangi yargı kolundaki mahkeme tarafından sonuçlandırılacağına ilişkindir. Yargı yolu uyuşmazlıkları iki tür yargı mercileri arasında ortaya çıkmaktadır. Bunlar; adli yargı mercileri ve idari yargı mercileridir. Bu makalenin konusunu idari yargılamada ortaya çıkan görev uyuşmazlıkları oluşturmaktadır.

İdari yargı, idarenin kamu gücünü kullanarak yaptığı idari işlem ve sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkları karara bağlar. Bu uyuşmazlıkları çözmekle görevli mahkeme ise, Uyuşmazlık Mahkemeleridir.

1.UYUŞMAZLIK MAHKEMELERİ

Uyuşmazlık mahkemeleri Anayasası ile görevlendirilmiş, adli ve idari yargı kolları arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkları kesin olarak çözmeye yetkili yüksek mahkemelerdir. Uyuşmazlık Mahkemesinin kuruluşu, üyelerinin nitelikleri ve seçimleri ile işleyişi kanunla düzenlenmektedir. Ayrıca Uyuşmazlık mahkemesinin yönetimi ve temsili Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanına ait olmaktadır. Bu mahkeme başkanı, Anayasa Mahkemesince kendi üyeleri arasından ve dört yıl için seçilmekte olup, ayrıca görev süresi bitenler yeniden seçilebilmektedir.

2.GÖREV UYUŞMAZLIKLARI

Görev uyuşmazlıkları adli ve idari yargı kollarında görülmekte olan davalarda farklı türlerde ortaya çıkabilmektedir. Anayasa’nın 158. maddesine göre; diğer mahkemelerle Anayasa Mahkemesi arasındaki görev uyuşmazlıklarında Anayasa Mahkemesinin kararı esas alınmaktadır.

3.OLUMLU GÖREV UYUŞMAZLIĞI

2247 Sayılı Kanunun 10. maddesi gereğince olumlu görev uyuşmazlığı, bir başka yargı kolunun görev alanı içine girdiği gerekçesiyle yapılan görevsizlik itirazının davayı gören mahkemece reddi üzerine, görev alanı korunmak istenen yargı kolundaki Başsavcının görev konusunun görülmesi Uyuşmazlık Mahkemesinden istemesidir.

Bir başka deyişle, olumlu görev uyuşmazlığı farklı görev alanlarına sahip olan iki veya daha fazla mahkemenin uyuşmazlığı yargılamada kendisini görevli sayması ile ortaya çıkmaktadır.[1] Daha açık bir ifadeyle tarafları, konusu, sebebi ayı olan iki ayrı kolundaki mahkemelerin her ikisi de kendisinin görevli olduğuna karar verir.

A.KOŞULLARI

- Yargı yerinde açılmış ve esas hakkında karar verilmemiş bir dava bulunmalı,

- Görevsizlik itirazında bulunulması,

- Mahkemece görevsizlik itirazının reddedilmesi şeklindedir.

B.UYUŞMAZLIĞIN ÇIKARILMASI VE SONUÇLANDIRILMASI

1-Dilekçenin Verilmesi Ve Karşı Tarafa İletilmesi

Görev itirazında bulunan taraf, itirazın reddine ilişkin kararın verildiği tarihten başlayarak on beş gün içinde uyuşmazlık çıkarılmasını istemeye yetkili makama sunulmak üzere iki nüsha dilekçeyi görev itirazını reddeden yargı yerine vermelidir.[2]( 2247 sayılı K. 12.madde/1)

Aynı kanunun 12. maddesi 2. fıkrasına göre davayı gören yargı yeri dilekçenin bir nüshasını ve varsa eklerini yedi gün içinde cevabını bildirmesi için davanın diğer tarafına tebliğ eder.

2-Dilekçenin Yargı Yerince İlgili Başsavcılığa Gönderilmesi

Başsavcılar olumlu görev uyuşmazlığı çıkarabilmek için resen harekete geçemez. 2247 sayılı Kanunun 12. maddesi 3. fıkrası gereğince davayı gören yargı yeri, yetkili makama sunulmak üzere kendisine verilen dilekçeyi, alınan cevabı ve görevsizlik itirazının reddine ilişkin kararını, dava dosyası içeriğinin onaylı örnekleriyle birlikte uyuşmazlık çıkarma isteminde bulunmaya yetkili makama gönderir.

3-Dilekçenin İncelenmesi Ve Olumlu Görev Uyuşmazlığının Çıkarılması

Olumlu görev uyuşmazlığı çıkarma yetkisi, görev alanı korunmak istenen yargı yolundaki Başsavcıya aittir. Yani idari yargının görev alanın korunması için yapılmış ise, bu durumda yetkili Danıştay Başsavcısıdır.

Başsavcı iki şekilde karar verir;

1) Uyuşmazlık çıkarılmasına yer olmadığı sonucuna varırsa ya da sürenin geçirilmiş olduğunu tespit ederse, istemin reddine karar verir. Bu karara karşı hiçbir yargı merciine başvurulamaz. ( 2247 sayılı K. m13/1 )

2) Uyuşmazlık çıkarılması gerekli gördüğü durumlarda yetkili makam, dilekçe ve ekleri on gün geçmeden Uyuşmazlık Mahkemesine yollar ve ayrıca Uyuşmazlık Mahkemesine başvurduğunu davayı gören yargı yerine bildirir.

Böylece Başsavcılığın Uyuşmazlık Mahkemesine başvurmasıyla olumlu görev uyuşmazlığı ortaya çıkmış olur.

4-Uyuşmazlık Mahkemesinin Uyuşmazlığı Çözmesi

Uyuşmazlık mahkemesi, davaya bakan mahkemenin içinde yer aldığı yargı kolunun görevli olduğu sonucuna varırsa Başsavcının istemini reddeder. Bununla birlikte davaya bakan mahkemenin içinde yer aldığı yargı kolunun görevli olmadığı sonucuna varırsa bu takdirde ise, mahkemece verilen görevlilik kararı ile görevli yargı merciini belirler.[3]

4.OLUMSUZ GÖREV UYUŞMAZLIĞI

Olumsuz görev uyuşmazlığı, adli veya idari yargı mercilerinden en az ikisinin tarafları, konusu ve nedeni aynı davada karşılıklı olarak kendilerini görevsiz görmeleri ve bu yolda verdikleri kararların kesin veya kesinleşmemiş olması üzerine ortaya çıkan uyuşmazlıktır.

A.KOŞULLARI

- İki Görevsizlik Kararın Bulunması

En az iki yargı yerinden verilmiş, iki ayrı görevsizlik kararının bulunması gerekir.

- Kararın Ayrı Yargı Düzenleri İçinde Yer Alan Mahkemelerce Verilmiş Olması

- Görevsizlik Kararlarının Kesinleşmiş Olması

Görevsizlik kararlarının üst yargı yeri tarafından onanmak suretiyle kesinleşmiş olması gerekir. ( 2247 sayılı K. 14m.)

- Görevsizlik Kararı Verilen Davaların Aynı Olması

Görevsizlik kararı verilen davaların her iki tarafının, konusunun ve nedeninin aynı olması gerekir.

B.OLUMSUZ GÖREV UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ

Olumsuz görev uyuşmazlığının giderilmesi istemini yalnızca tarafların ileri sürmesi gerekmektedir. Ayrıca bu durumun giderilmesini isteme dilekçesi son görevsizlik kararını veren yargı yerine verilir. Bu bağlamda 2247 sayılı Kanun 15. maddesi gereğince dilekçeyi alan yargı yeri dilekçeyi, ilk görevsizlik kararını veren yargı merciine ait dava dosyasını da temin ederek Uyuşmazlık Mahkemesine gönderir ve görevli yargı merciinin belirlenmesi ister.

Böylece Uyuşmazlık Mahkemesi, gerekli gördüğü hallerde ilgili başsavcıların görüşünü de alarak görevli yargı yerini belirten kararını verir. Son olarak, Uyuşmazlık Mahkemesi, olumsuz görev uyuşmazlığının koşullarının eksiksiz olduğu sonucuna varırsa mahkemenin vermiş olduğu görevsizlik kararını kaldırır ve görevli mahkemeyi belirler. Bu karar görevli görülen mahkemeye bildirilir. Görevli mahkeme ayrıca bir görevlilik kararı almadan davaya devam eder.

 

 Av. Begüm GÜREL & Hukuk Fakültesi Öğrencisi Aleyna ÖZTÜRK

--------------

[1] ANADOLU ÜNİVERSİTESİ, ANABİLGİ, Olumlu Görev Uyuşmazlığı

[2] 2247 sayılı K. 12.madde/1

[3] GÜNDAY:İdare (2001), s.378