Son günlerde tüm dünyada ikinci dalgası pik yaptığı ifade Covid-19 salgının tedavisindeki ilaç ve diğer giderler ile ileriki günlerde bu virüse ilişkin yapılacak aşı için ödenecek ücretlerin devlet tarafından karşılanıp karşılanmayacağı; karşılanmaması halinde vatandaşların bu ücretleri iade almalarının hukuken mümkün olup olmadığı sıkça tartışılmaktadır.
Sağlık Bakanlığı’nın Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü 25.06.2020 tarihinde COVID-19 Tedavi Giderleri ve 2399 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı hakkında yayınlamış olduğu bir genelgeye göre;
- 2399 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, Koronovirüs hastalığı ile mücadele kapsamında Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilerek dağıtımı yapılan kişisel koruyucu ekipman, testler, kitler, bu test ve kitlerin kullanılmasına ilişkin ekipman ve hastalığın tedavisinde kullanılmak üzere merkezi olarak temin edilen ilaçları kapsamaktadır. Dolayısıyla hastanın uyruğuna, sosyal güvencesi olup olmadığına ve numunenin özel hastaneden veya kamu hastanesinden gönderilmiş olmasına bakılmaksızın 2399 sayılı Karar kapsamındaki test, kit, ilaç ve ekipmandan ücret alınmaması gerekmektedir.
- Koronavirüs hastalığının tedavisine ilişkin olmakla birlikte 2399 sayılı Karar kapsamında olmayan işlem ve hizmetler açısından; Sağlık Uygulama Tebliği’nde 9.4.2020 tarihli ve 31094 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklik tebliği ile acil hal tanımı; “ani gelişen hastalık, kaza, yaralanma ve benzeri durumlarda olayın meydana gelmesini takip eden ilk 24 saat içinde tıbbi müdahale gerektiren durumlar ile ivedilikle tıbbi müdahale yapılmadığı veya başka bir sağlık kuruluşuna nakli halinde hayatın ve/veya sağlık bütünlüğünün kaybedilme riskinin doğacağı kabul edilen durumlar ile pandemi süresince pandemi olgularına yönelik tanı ve tedavileri kapsamaktadır. Bu nedenle sağlanan sağlık hizmetleri acil sağlık hizmeti olarak kabul edilir.” şeklinde değiştirilmiştir.
- Bu bağlamda genel sağlık sigortası hak sahiplerinin tedavi giderleri ile genel sağlık sigortası tescili olmakla birlikte prim ödeme gün sayısının yetersiz olması veya prim borcu bulunması nedeniyle sağlık hizmeti alamayanların koronavirüs tedavisine ilişkin giderler acil hal kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu’na fatura edilmelidir.
2399 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’nın ikinci maddesine göre bu karar 01.03.2020 tarihinden itibaren geçerlidir.
Buna karşın, bazı özel laboratuar ve hastanelerin test ve diğer tetkik ücretlerini talep ettiği; Sağlık Bakanlığı’nın belirlemiş olduğu ücretten daha yüksek ücret belirlediği görülmektedir. Yine önümüzdeki süreçte; aşılamanın başladıktan sonra söz konusu aşı ücretlerinin vatandaşlara iade edilmesi hususunda da birtakım uyuşmazlıklar meydan gelmesi öngörülmektedir.
Yukarıda belirtilen genelge ile birlikte başta Anayasa olmak üzere; yasal mevzuat çerçevesinde pandemi kapsamında yapılan test ve tetkikler ile aşı ücretlerinin sosyal devlet anlayışı gereği devlet tarafından karşılanması gerekmektedir. Anayasa’nın 56. Maddesinde belirtildiği üzere; halk sağlığı, devletin koruması gereken ve bunun için de gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğu başlıca yükümlülüklerinden biridir. Bu nedenle; hasta tarafından yapılan kısmi ya da tam ödemelerin ise yasal yollara başvurularak iadesi talep edilebilecektir.
Özellikle genelge tarihinden sonra alınmış bu haksız ücretleri ödemiş olan tüketiciler, ikamet ettikleri yerlerdeki Tüketici Hakem Heyetleri’ne ya da tüketici mahkemelerine başvurarak bu ücretleri faiziyle birlikte isteyebileceklerdir.
