T.C.
YARGITAY
11. HUKUK DAİRESİ
E. 2022/4368
K. 2024/497
T. 22.1.2024
BANKA TARAFINDAN TAHSİL EDİLEN KAPAMA VE İSTİHBARAT ÜCRETİNİN İADESİ İSTEMİ ( Davacıya Kredi Kullandırılmış Bu Esnada İstihbarat Ücreti Alınmadığı/Daha Sonra Türkiye Cumhuriyeti Tarafından Getirilen Düzenleme Neticesinde Bankalar Tarafından Tahsil Edilen İstihbarat Ücreti Uygulamasına Son Verildiği - Kredi Kullanım Esnasında Alınmayan İstihbarat Ücretinin Ödeme Nedeniyle Alınmasının Mümkün Olmadığı/İstihbarat Ücreti Davacıdan Alınamayacağına Göre İstihbarat Ücretine Uygulanarak Tahsil Edilen BSMV Ücretinin de Alınmaması Gerektiği )
GENEL KREDİ SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA KULLANILAN KREDİYE DAİR BORCUNUN KAPATILMASI ( Banka Tarafından Tahsil Edilen Kapama ve İstihbarat Ücretinin İadesi İstemi/Kredi Kullanım Esnasında Alınmayan İstihbarat Ücretinin Ödeme Nedeniyle Alınmasının Mümkün Olmadığı - İstihbarat Ücreti Davacıdan Alınamayacağına Göre İstihbarat Ücretine Uygulanarak Tahsil Edilen BSMV Ücretinin de Alınamayacağı/istihbarat Ücretine Uygulanan BSMV'nin de Davacıya İadesi Gerekirken BSMV Hariç İstihbarat Ücretinin İadesine Karar Verilmesinin Doğru Olmadığı )
BANKA VE SİGORTA MUAMELELERİ VERGİSİ ( Davacıya Kredi Kullandırılmış Bu Esnada İstihbarat Ücreti Alınmadığı/Daha Sonra Türkiye Cumhuriyeti Tarafından Getirilen Düzenleme Neticesinde Bankalar Tarafından Tahsil Edilen İstihbarat Ücreti Uygulamasına Son Verildiği - Kredi Kullanım Esnasında Alınmayan İstihbarat Ücretinin Ödeme Nedeniyle Alınmasının Mümkün Olmadığı/İstihbarat Ücreti Davacıdan Alınamayacağına Göre İstihbarat Ücretine Uygulanarak Tahsil Edilen BSMV Ücretinin de Alınmaması Gereği )
6098/m.20
ÖZET: Uyuşmazlık, genel kredi sözleşmesi kapsamında kullanılan krediye dair borcun kapatılması sebebiyle banka tarafından tahsil edilen kapama ve istihbarat ücretinin iadesi istemine ilişkindir.
Davacıya kredi kullandırılmış bu esnada istihbarat ücreti alınmamıştır. Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti tarafından getirilen düzenleme neticesinde Bankalar tarafından tahsil edilen istihbarat ücreti uygulamasına son verilmiştir. Kredi kullanım esnasında alınmayan istihbarat ücretinin ödeme nedeniyle alınması da mümkün değildir. İstihbarat ücreti davacıdan alınamayacağına göre, istihbarat ücretine uygulanarak tahsil edilen BSMV ücretinin de alınmaması gerekir. Bu nedenle, istihbarat ücretine uygulanan BSMV'nin de davacıya iadesi gerekirken BSMV hariç istihbarat ücretinin iadesine karar verilmesi doğru olmayıp bozmayı gerektirmiştir.
DAVA : Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi. Tetkik Hakimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip, gereği düşünüldü.
KARAR : I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin eski ünvanı ... ... Kültür Okulları ... Eğitim Öğretim Hizmetleri A.Ş. iken ünvan değişikliğine giderek RGH Eğitim Kurumları A.Ş. adını aldığını ve eski ünvanı ile davalı bankadan 2017 yılında farklı aylarda, farklı tutarlarda ve farklı vadelerle üç ayrı kredi kullandığını, müvekkilinin bu üç ayrı krediyi de ... kapatma yoluna gittiğini ve davalı bankaya toplam 14.750.000.00 TL tutarında kredi ödemesi yaptığını, yapılan ödemelerin detayı incelendiğinde davalı banka tarafından müvekkilinden haksız şekilde alınan bedeller alındığının olduğunun görüldüğünü, bunların 130.000,00 TL istihbarat ücreti ve 400.000,00 TL ... kapama ücreti olduğunu, ... kapama ücretinin olması gereken yasal oranların çok üzerinde olduğunu, istihbarat ücretinin ise hukuksuz olduğunu, taraflar arasındaki kredi sözleşmelerinin matbu sözleşmeler olup çeşitli isimler altında kesilen ücretler hakkında müvekkilinin bilgilendirilmediğini, yapılan işlemlerin müvekkilinin ... iradesine dayanmadığını, istihbarat ücretinin davalı banka tarafından hangi zorunlu masraflara karşılık kesildiği hususunun ortaya konmadığını, banka tarafından tahsil edilen ücretlere ilişkin sözleşme hükümlerinin 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 20 ve devamı maddeleri kapsamında genel işlem şartı niteliğinde olduğunu beyanla kredi sözleşmelerine bağlı olarak istihbarat ve ... kapama ücreti adı altında tahsil edilen tutarlardan fazlaya dair hakkı saklı kalmak kaydıyla, şimdilik 1.000.00 TL'lik kısmının ödeme tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faizi ile birlikte davalı bankadan alınarak davacıya verilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Finans Katılım vekili cevap dilekçesinde; davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, davanın usulden reddedilmesi gerektiğini, davacı şirketin müvekkili bankanın kredili müşterisi olduğunu, davacıya Genel Kredi Sözleşmesi kapsamında çeşitli kredi tahsisleri yapıldığını, söz konusu kredilerin taksitlerinin ödenmesinde gecikmeler yaşanmaya başlanması üzerine davacı şirket tarafından mevcut nakdi risklerin kaynağını teşkil eden kredi taksitlerinin tamamının ödenmesinin teklif edildiğini; bu teklifin müvekkili banka tarafından makul bulunarak davacı tarafa ödeme kolaylığı sağlamak adına mevcut taksitler üzerinden gerekli ıskontolar da yapılarak teklifin hayata geçirildiğini, 137-138-139 numaralı projeler ile ilgili olarak sadece anapara tahsilatları sağlandığını ve kar, BSMV, ve vb., gibi diğer kalemler için başkaca hiç bir tahsilat yapılmadığını, davacının 3 ayrı proje ile kullanmış olduğu kredilerin ticari kredi vasfında olduğunu ve bu tür kredilerde uygulanacak hüküm ve esasların yasada açıkça gösterildiğini, bu durumda davacının ticari kredi kullanımında ... ödeme/kapatma halinde indirim talep edilmesi ve kredi veren bankanın indirim yapma mükellefiyeti bulunmadığını, davacının talep ile söylemlerinin haksız ve hukuka aykırı olduğunu, taraflar arasında imzalanan Genel Kredi Sözleşmesinin 3.12 maddesinde dava konusu edilmek istenen sürecin açıkça hüküm altına alındığını, her ne kadar davacı şirket ekstresinde bazı tahsilatların karşılığı "istihbarat ücreti" olarak gösterilmiş ise de bunun sistemsel bir idari açıklama olduğunu, bu tahsilatların esasen mevzuata, teamüllere ve taraflar arasındaki sözleşmelere uygun olarak yapılmış olan yasal ücret ve bedelleri ifade ettiğini, dolayısıyla davacının bu husustaki iddia ve söylemlerinin haksız olduğunu, davacı ile imzalanan sözleşmede bankanın vadesi gelmeyen kredi taksitlerinin ödenmesi halinde kar payı indirimi talep edilemeyeceğinin açıkça belirtildiğini, yapılmış olan işlemlerin hiç bir kaleminde ve herhangi bir aşamasında hukuka aykırılığın mevcut olmadığını, davacı şirketin "basiretli bir tacir gibi davranması yükümlülüğü" nün bulunduğunu, bu kapsamda sözleşmenin ve bu sözleşmeye ilaveten haricen imzalanmış olan protokolün maddelerinin genel işlem şartı olamayacağının açık olduğunu, yapılmış olan tahsilat işlemlerinin tamamının usul, yasa, taraflar arasındaki sözleşme ve ticari teamüllere uygun olarak yerine getirildiğini, herhangi bir gerekçe ile davacı tarafa iade edilmesi gereken haksız ya da fazladan tahsil edilmiş olan herhangi bir meblağ bulunmadığı gibi davacı tarafı zarara uğratmış olan herhangi bir işlemin de bulunmadığını beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi'nin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile taraflar arasında genel kredi sözleşmeleri imzalandığı, davacının kredi borcunu ödeme tablosunda belirlenen tarihlerden önce ... ödeme yaparak kapattığı, davalı bankanın ... ödeme nedeniyle kapatma tarihinde davacıdan 400.000,00 TL ... ödeme ücreti ve 130.000,00 TL istihbarat ücreti tahsil ettiği, istihbarat ücretinin uygulamada kredi kullanım esnasında bankalarca tahsil edildiği, davalı bankanın ise kredinin ... kapatma tarihinde davacıdan istihbarat ücreti tahsil ettiği, bu ücretin tahsilinin mevzuata, teamüllere ve taraflar arasındaki sözleşmeye aykırı olduğu ve ayrıca dayanağının bulunmadığı, davacıya iadesi gerektiği, bilirkişi raporunda ... kapama bedeli olan 13.444.735,33 TL üzerinden 380.952,00 TL ... kapama ücretinin %2.833 oranında uygulandığının ve diğer banka uygulamaları ile orantılı olduğunun tespit edildiği, Mahkememizce bilirkişi raporuna itibar edildiği, davacının ... kapama ücreti iadesi talebinin yerinde olmadığı bu talebinin reddi gerektiği, davacının ıslah dilekçesi ile 140.000,00 TL talep ettiği, 04.02.2021 tarihli duruşmada 123.810,00 TL' sinin istihbarat ücreti olduğu beyan ettiği gerekçesi davanın kısmen kabulü ile; 123.810,00 TL istihbarat ücretinin dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesi'nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; istinaf gerekçelerini oluşturan ... husus kesilen 6.190,00 TL BSMV olduğu zira böyle bir paranın alınmaması elzem iken bunun vergisinin müvekkilden tahsili hukuka aykırı olup ilk derece mahkemesince istihbarat ücreti altında alınan paranın tamamının taraflarına verilmesi gerekli iken bir kısmına hükmedilmesi hukuka aykırı olduğunu, karara esas teşkil eden bilirkişi raporunda çok farklı tespitler yapıldığı, herhangi bir şekilde bankanın ... kapama halinde ''... kapama ücreti'' adı altında bir ücret alacağı veya alacaksa da bunun oranının ne olacağı şeklinde bir hüküm yer almadığı, duruşma ve rapora itiraz dilekçesinde beyan etmelerine mahkemece dikkate alınmadığını, bilirkişi raporunda hesap edilen ve gerekçeli karara da dayanak oluşturan %2.833 lük ... doğru ve yerinde olmadığı, raporda matematiksel bir hata olmamakla beraber ... hesaplanırken 13.444.735,33 TL olan faiz masraflar vb her şeyin dahil olduğu toplam ... kapama bedeli dikkate alındığı, Oysaki yapılması gereken kapama tarihi itibariyle bakiye kalan ana para borcu üzerinden bir hesaplamadır, bu şekilde yapılan hesaplama sonucunda ise bankaca tahsil edilen ... %3.17 civarlarına çıkmakta olup bu hususta ... bir rapor alma taleplerimiz de karşılık bulmadığını, yine hiç ... kapama bedeli alınmaması gerekirse o ihtimalde de fazladan alınan bedelin ne olduğunu ortaya koyması gerekli, ondan sonra mahkeme hukuki değerlendirmesini yaparak karar verilmedir, beyanında bulunarak, yerel mahkeme kararının kaldırılmasına, davanın her iki tip talepleri hakkında da tamamen kabulüne karar verilmesini istemiştir.
2.Davalı Finans Katılım vekili istinaf dilekçesinde özetle; istihbarat ücretinin tahsil edileceği zamana dair mevzuatta herhangi bir düzenleme mevcut olmadığı, müvekkil bankanın istihbarat ücretini kredi kullandırım esnasında tahsil etmeyi sehven atlaması bu ücretin tahsili hakkından vazgeçtiği anlamına gelmeyeceği gibi ücretin tahsil edileceği zamana ilişkin yasal bir engel olmaması karşısında, kredinin tasfiyesine kadar her aşamada tahsil edebileceğinin kabulü gerektiği, davacı ile müvekkil banka arasında istihbarat ücreti tahsil edilmeyeceğine dair bir anlaşma bulunmadığını, yerel mahkemenin istihbarat ücretinin iadesine yönelik kararının; davalı bankanın istihbarat ücretini kredi kullanımı esnasında sehven tahsil etmemesinin bu haktan feragat anlamına gelmeyeceği, istihbarat ücretinin kredinin tasfiyesine kadar herhangi bir süre de tahsil edilmesinin önünde yasal bir engel bulunmaması, taraflar arasında imzalanan genel kredi sözleşmesi uyarınca müvekkil bankanın davacıdan ücret/masraf/komisyon tahsil edebileceği düzenlemesi karşısında hukuka aykırı olduğu izahtan vareste bulunduğu beyan ederek, yerel mahkeme kararının kaldırılmasına, davanın tüm talepler yönünden reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesi'nin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesi'nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
2.Davalı Finans Katılım vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, genel kredi sözleşmesi kapsamında kullanılan krediye dair borcun ... kapatılması sebebiyle banka tarafından tahsil edilen ... kapama ve istihbarat ücretinin iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 20 ve devamı maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dava, davacının davalı bankadan kullanmış olduğu kredinin ... ödemesi sırasında davalı banka tarafından tahsil edilen istihbarat ücreti ve ... kapama ücretinin iadesi istemine ilişkin olup, mahkemece, alınan bilirkişi raporu doğrultusunda, davalı bankaca ... ödeme sırasında davacıdan tahsil edilen 123.810,00 TL istihbarat ücreti + 6.190,00 TL BSMV'den 123.810,00 TL istihbarat ücretinin davacıya iadesine, ... kapama bedelinin iadesi talebinin ise reddine karar verilmiştir.
Davacıya 18.08.2016, 25.05.2017, 12.06.2017 tarihlerinde kredi kullandırılmış bu esnada istihbarat ücreti alınmamıştır.
Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti ... tarafından 10.02.2020 tarih, 2020/4 Sayılı tebliğ ile getirilen düzenleme neticesinde Bankalar tarafından tahsil edilen istihbarat ücreti uygulamasına son verilmiştir. Kredi kullanım esnasında alınmayan istihbarat ücretinin ... ödeme nedeniyle alınması da mümkün değildir. İstihbarat ücreti davacıdan alınamayacağına göre, istihbarat ücretine uygulanarak tahsil edilen BSMV ücretinin de alınmaması gerekir. Bu nedenle, istihbarat ücretine uygulanan BSMV'nin de davacıya iadesi gerekirken BSMV hariç istihbarat ücretinin iadesine karar verilmesi doğru olmayıp bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ : Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin bozma kapsamı dışındaki temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalıya yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde davacıya iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 22.01.2024 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Kazancı Elektronik ve Basılı Yay. A.Ş.ne ait Kazancı Hukuk Otomasyon veritabanından alınmıştır. © Tüm Hakları Saklıdır
