YAPAY ZEKANIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK VE HAKSIZ FİİL

GİRİŞ

Yapay zeka teknolojisinin günümüzde birçok alanda kullanılmaya başlandığı görülmektedir. Hastalıkların tedavi edilmesinde ve tespitinde, ATM dolandırıcılarına karşı yapay zeka sistemlerinin kullanılması, otonom araçlar ve insansız marketler, yapay zekanının kullanıldığı alanlardır. Yapay Zekanın bu denli yaygın biçimde kullanılması bazı riskleri de beraberinde getirmektedir. Yapay zeka sistemlerinin temeline bakıldığında ise istatistik, olasılık ve matematik yatar. İnsanın hesaplayamamak kadar birçok veriyi de hızlı biçimde yapay zeka hesaplar. Söz konusu hesaplamaların sonucunda belli tahminlerde bulunmakla ya da belli görevi yerine getirdiği görülür. Yapay zeka sistemlerinde yapılan bazı hesaplamalar yaparak çalışır. Yapılan bu hesaplamalar test dataları ile kontrol edilir. Fakat yapay zekanın yaptığı söz konusu hesaplamalardaki hataların sonucu ortaya çıkabilir.

Kimi hallerdeyse hatasız hesaplamalar olmasına karşın üçüncü kişilerin zarar görmesi mümkündür. İnsansız arabada içindeki yolcular kurtarmak amacıyla yaşlı birine çarpılabilir. Bunun yanı sıra günümüzde yapay zekanın verisinin kullanıldığı kişiler tarafından sonuçların kontrol edilmesi söz konusudur. Fakat yapay zekanın yayınlaşması ile bizzat zarara sebebiyet verir. Bu halde de yapay zekanın neden olduğu zararların ne şekilde giderileceğinin düzenlenmesi gerekemktedir. Bu bakımdan yapay zekanın neden olduğu zararlardan dolayı kimlerin sorumlu olacağının hangi hükümlere başvurulacağının değerlendirilmesi gerekmektedir.

I. YAPAY ZEKANIN SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN SORUMLULUK VE HAKSIZ FİİL

1. Yapay Zeka Kavramı

Yapay zekanın neden olduğu zararlar nedeniyle değerlendirme yapmadan önce yapay zeka kavramından bahsetmek gerekecektir. Yapay zeka kavramı, insanın düşünme, objektif gerçekleri algılama ve bunun neticesinde sonuç çıkarma yeteneği olarak ifade edilebilir. Yakın geleceğe değin zeka, yalnızca özel bir yetenek olarak değerlendirilirken, günümüzde zekanın yalnızca insan gibi canlılara özgü olmadığı ve yapay biçimde de üretilmesinin mümkün olduğu kabul edilmektedir. Yapay zeka ile birlikte akıllık bilgisayar programlarının geliştirilirken ilk olarak insan zekanın ne şekilde çalıştığını anlamak ve insanların hal ve tavılarını incelemek gerekecektir[1].

Yapay zeka kavramı ilk olarak akıllı bilgisayar programları başta olmak üzere akıllı makineler yapma bilimi şeklinde ifade edilmiştir. Yasal düzenlemelerde ise yapay zekanın tanımına yer verilmemiştir. Fakat teknolojinin yaygınlaşması ile birlikte tanımın yapılması gerekli görülürken yapılan tanımın esnek olması ve değişen koşullara göre değişiklik göstermesi gerekmektedir. Bu bakımdan yapay zekanın çalışma sisteminde üç hususun olduğu göz önünde bulundurularak yapılan tanımın da buna göre gerçekleştirilmesi gerekecektir[2].

İlk olarak yapay zekanın çalışma sisteminde işlenen verilerin miktarına ilişkindir. Veri ne kadar doğru ve yoğunsa, yapay zeka da o denli başarılı olur. Çünkü yapay zeka öğrenirken verilen esas alınması gerekir ve öğrenilen bilgilerle kendi kendini test ederken veri setinden faydalanılması gerekir. Diğer bir husus da yapay zekayı meydana getiren algoritma ve yapay zeka modeline ilişkindir. Yapay zekayı oluşturan algoritmanın farklı modelleri bulunur. Bunun yanı sıra yapay zeka algoritmalarında geleneksel bilgisayar algoritmalarından farkı da vardır. Bu nedenle bilgisayar programının kendisi öğrenmemekte, yalnızca bildiği sorunları çözer[3].

Yapay zeka öğrenme yeteneği ile birlikte önceden kodlanılmamış ya da programlanmamış senaryolarda bile çalışması mümkündür. Yazılımcının yapay zeka sistemini oluşturduğu sırada makine öğrenmesini sağlayıcı algoritmalardan faydalanarak zeka modeli oluşturulur. Günümüzde yapay zekanın hızlı gelişmesinde diğer bir husus da bilgisayar teknolojisinde yaşanan gelişmedir. Yapay zekanın çalışması için hızlı işlemcilere ihtiyaç bulunmaktadır. Yapay zekalar otonom olarak hareket etmesi nedeniyle hızlı karar verme yeteneğine sahip olması önemlidir. Herhangi bir dış etki ya da kontrol altında olmaksızın kendi başına bağımsız biçimde karar alma yeteneğine sahiptirler[4].

Yapay zeka sistemlerinde sorunların çözülmesi amacıyla kendi kendi öğrenen ve insan müdahalesi olmakszın bağımsız biçimde karar alması mümkündür. Fakat yapay zekanın aldığı kararların hatalı olması mümkündür. Bu hatalar sata setindeki yanlış bilgilerden, zayıf modellemeden hatalı üretimden, bilgi tabanının korunmamasından ve güncellenmemesinden kaynaklanması mümkündür. Yapay zekanın yaptığı hatalı hesaplamaların istenmedik sonuçlar ortaya çıkarması mümkündür. Yapay zekanın neden olduğu zararlara yönelik kapsamlı düzenlemeler gerçekleştirilmemiştir. Bu bakımdan insan kullanıcların yapay zekanın çalışmasını sağladığı ya da yapay zekanın hata yapmayacağı ve bu sebeple kapsamlı yasal düzenlemelere ihtiyaç duyulmadığı iddia edilmesi mümkündür[5].

Yapay zekaya ilişkin yetersiz hukuki düzenlemelerin olması halinde de yapay zekanın neden olduğu zararların tazminine ilişkin tartışmalara neden olacaktır. Yapay zekanın düzenlenmesi yalnızca ülkesel değil, aynı zamanda da uluslararası bir meseledir. Bu bakımdan ülkeler arasında birçok düzenlemeye ver verilerek gerekli önlemlerin alınması amaçlanmıştır. Avrupa Komisyonu tarafından da 2012’de RoboLaw inisyatifi başlamıştır. Kurulan bu komisyon ile birlikte robotların ve yapay zekanın ne gibi hallerde sorumluluğun olacağı ve robotların eser konumunda değerlendirilmesi gerektiğine yönelik düzenlemeler getirilmiştir[6].

2. Yapay Zekanın Sorumluluğu Gerektiren Haller

Teknolojinin yaygınlaşması ile birlikte yapay zekanın neden olduğu zararlar nedeniyle sorumluluğunun düzenlenmesi gerekmektedir. Fakat sorumluluğun düzenlenmesine ilişkin kötü seçimlerin olması halinde adil olmayan sorumluluk sisteminin benimsenmesinin yanı sıra bazı faydalı uygulamayı engelleyen durumlara da sebebiyet vermesi mümkündür. Yapay zekanın neden olduğu zarar nedeniyle ilk olarak kime başvurulacağının belirlenmesi gerekmektedir. Yapay zekanın insan gibi düşünerek hareket edebildiğinin anlaşılması gerekir. Bunun yanı sıra yapay zekanın ayrı bir kişi olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceğinin de ele alınması gerekir. Bu bakımdan, ayrı bir kişilik olarak kabul edilmesi halinde zarar görenlerin doğrudan yapay zekaya başvurması mümkündür.

İşlediği filler nedeniyle yapay zekanın kendisnin sorumluluğuna başvurulması da gerekir. Çünkü otonom yapay zekaların insan müdahalesi olmadan kendi kendine çalışması mümkündür. Bunun gibi yapay zekaların kendi kendilerine öğrenerek harekete geçmesi mümkündür. Bu sebeple kişi olarak düşünülmesi ve değerlendirilmesi mümkündür. Fakat mevcut düzenlemelere bakıldığında yapay zekanın haksız fiil nedeniyle sorumlu tutulması mümkün olmayacaktır. Bu sebeple de verilen zararlar nedeniyle sorumluluğu olmayacaktır. Yapay zekalara, şirketlerde olduğu gibi tüzel kişilik verilmesi de değerlendirilmesi gereken hususlardan bir diğeridir[7].

Yapay zekanın ayrı kişi olarak değerlendirilememesi halinde de yapay zekanın ürün mü yoksa hizmet mi olduğu noktasında değerlendirme yapmak gerekecektir. Bununla birlikte yapay zeka sisteminin ürün ve hizmet niteliğine sahip olarak hibrit karaktere sahip olması mümkündür. Bunun yanı sıra yalnızca rutin veri analizini yapması halinde ürün olarak kabul edilmesi de mümkündür. Ülkemizde ise ayıplı malın neden olduğu zarar bakımından değerlendirme yapmak gerekmektedir. Bu sebeple maddi mal gibi düşünmek gerekir ki kendini geliştiren bir sistem için bu şekilde ifadede bulunmak yeterli olmayabilir[8].

Günümüzde insanların bilgisayarlara komutlar vererek farklı görevleri yaptırırlar. Oysaki makinenin öğrenmesi ve yapay zekanın da bunu benimsemesi için insanların bütün komutları vermelerine gerek duyulmamaktadır. Bilgisayarların kendileri öğrenerek görevi yerine getirmeleri mümkündür. Makine öğrenmesi denetimli öğrenme ve denetimsiz öğrenme olarak gerçekleştirilmektedir. Makine öğrenmesi denetimli öğrenme olarak ifade edilir[9].

Yapay zekanın fikri ürün olarak değerlendirilmesi halinde ise fikri haklar kapsamında değerlendirmede bulunmak gerekecektir. Bu bakımadn fikri ürün olan yapay zekanın fikri hak korumasından yararlanması mümkündür. Yapay zeka sisteminin sanayiye uygulanması halinde ise buluş basamağı kriterini de karşılaması halinde hak sahibinin başvurusu ile birlikte patent ile korunması mümkündür. Temelinde yazılım yaratması nedeniyle yapay zekanın yazılım boyutu FSEK bakımından bilgisayar programı gibi korunması da mümkündür[10].

Yapay zekanın fikri ürün olarak değerlendirilmesi halinde de TKHK ve Ayıplı Mal Yönetmeliği’nde yer alan mal tanımı bağlamında taşınır mallar sayılması nedeniyle gayri maddi mallardan sayılmıştır. Bunun yanı sıra yapay zekanın fikri ürün olması sebebiyle gayri maddi mal olarak değerlendirmek mümkündür. Yapay zekanın neden olduğu zararlar nedeniyle sözleşme dışı mı yoksa sözleşme kapsamında mı zararın tazmin edileceğinin de değerlendirilmesi gerekir. Çünkü yapay zekanın neden olduğu zararlar nedeniyle ortaya çıkan sonuçlara sorumluluk kapsamında başvurulması halinde davacının zarar görene ispat kolaylığı sağlarken kusura dayalı haksız fiil sorumluluğunda ise davalının kusurlu olduğunun davacı tarafından ispatı gerekir. Zamanaşımı açısınadn ise sözleşmeye dayanan sorumlulukta alacağın muaccel olması halinde genel zamanaşımı sürelerinin uygulanması gerekir[11].

3. Yapay Zekanın Kusursuz Sorumluluğu

Haksız fiilde kusur ilkesi ve neden ilkesi uyarınca değerlendirme yapmak gerekecektir. Kusur sorumluluğunda bir kişiye verilen zararın giderilmesi düzelenirken kusura dayanmayan sorumlulukta ise yalnızca kendi fiili ya da ilgili olunan olay neticesinde verilen zarar nedeniyle ortaya çıkan sorumluluktan bahsedilecektir. Haksız fiil sorumluluğunda kusur sorumluluğunun kabul edildiği görülür. Bunun yanı sıra sosyal düşünceler ve hakkaniyet uyarınca kusuru olmayan kimselerin sorumluluğuna gidilmesi de mümkün olabilecekir. Bu sebeple kusursuz sorumluluk ilkesi uyarınca sorumluluktan bahsedilebilecektir[12].

Kusursuz sorumlulukta bir kimsenin sorumluluğu gereğince aynı zarar nedeniyle birden fazla kimsenin müteselsilen sorumlu olması da mümkündür. Ancak bu kimselerin genelde kendi iç ilişkilerinde rücuya dayanması da mümkündür. Kusursuz sorumluluğun kusur sorumluluğundan farkı ise kusur sorumluluğu kapsamında zarar gören davacının zarar veren davalının kusurunu ispat etmesi gerekirken kusursuz sorumlulukta ise zarar vereninin kusurlu sayılması gerektiği ortadadır. Mukayeseli hukukta yapay zeka sistemlerinin neden olduğu zararlara yönelik kusursuz sorumluluğun kabul edildiği görülür[13].

Robotların kusursız sorumluluktan sorumluluğunun olduğu kabul edilmesi halinde zarar görevlerin hatanın varlığını kanıtlamaktan kurtarır. Zarar görenin yalnızca zararını ve zararla yapay zeka sistemi arasındaki nedensellik bağını ispat etmesi yeterli olur. Bu nedenle yalnızca ürünün hatalı olması ve hatalı ürün sebebiyle kusurlu olduğunun ispat edilmesine gerek bulunmamaktadır. Kusursuz sorumluluk hali de kendi içinde hakkaniyet sorumluluğu, tehlike sorumluluğu ve özen sorumluluğu olmak üzere üçe ayrılır.

3.1. Hakkaniyet Sorumluluğu

Yapay zeka sistemlernin neden olduğu zararlardan ayrıt etme gücüne sahip olmayan kimselerin neden olduğu zararlar gibi talepte bulunulması mümkün olabilecektir. Hukukumuzda ayırt etme gücünden yoksun kimsenin neden olduğu zararlar hakkaniyet sorumluluğu kapsamında değerlendirilmektedir. Hakkaniyet sorumluluğu uyarınca bir kimsenin verdiği zarar nedeniyle sorumlu olmaması beklenirken hem zarar görenin hem de zarar verenin hal ve şartlarına bakıldığında hakkaniyet uyarınca zarardan sorumlu tutulması söz konusu olabilir. TBK md. 65 uyarınca hakkaniyeti gerektirmesi halinde hakim, ayırt etme gücü olmayan kimsenin vermiş olduğu zarar nedeniyle tamamen ya da kısmen giderilmesine karar verilmesi mümkündür. Yapay zeka sistemlerinin ayırt etme gücünden yoksun kalan kimse gibi değerlendirlimesi ise günümüz teknolojisinin dikkate alınması halinde Türk Hukuku bakımdan daha güçtür. Çünkü yapay zekanın hukukumuz açısından değerlendirilmesi yapılamaz. Bu nedenle yapay zekanın hukukumuz açısından değerlendirilmesi kişi olarak kabul edilecektir. Bu nedenle hakkaniyet sorumluluğuna başvurulması mümkündür.

3.2. Özen Sorumluluğu

Yapay zekanın sorumluluğuna ilişkin özen sorumluluğuna başvurulması, bütün özen sorumluluğunun kendisine işlenen fiil nedeniyle fiili işleyen kişi ile ilişkisi nedeniyle haksız fiil kapsamında sorumlu olması mümkündür. Bu ilişki uyarınca işverenin, işçi haycan ve hayvan sahibi şeklinde olması mümkündür. Özen sorumluluğunda yapay zeka bakımından kabul edilmesi halinde ise sorumlu olan kimsenin yapay zeka için kabul edilmesi halinde ise yapay zekanın tek taraflı otonom ve öngörülmeyen eylemler sebebiyle sorumluluğuna gidilmesi mümkün olabilecektir[14].

Özen sorumluluğunun belli sınırları vardır. Bu sınırların kurtuluş kanıtlarının olduğunu söylemek mümkündür. Sorumu olan kimsenin kurtuluş kanıtına dayanarak sorumluluktan kurulması mümkündür. Bu sebeple özen sorumluluğunda yapay zekanın neden olduğu davranışlar nedeniyle sorumlu tutulanın, sorumluluğunu ortadan kaldırılacağının ispat edilmesi halinde ise sorumluluğu olmayacaktır. Bu sebeple özen sorumluluğunda yapay zekanın neden olduğu davranışlar nedeniyle olumsuz durumların oluşmasına da neden olacaktır[15].

3.3. Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu

Yapay zekanın işlediği eylemler neticesinde hayvan sahibinin sorumluluğu kapsamında değerlendirme yapmak gerekecektir. Daha çok yapay zekanın bağımsız biçimde kendi davranış modellerini belirleme yeteneğinin olması ve otonom hareket etmeleri sebebiyle çeşitli zararlara neden olması mümkündür. Bu bakımdan çeşitli zararlara neden olması mümkündür. Bu süreç içinde toplumda taşıdığı doğal riskler sebebiyle üreticiden çok hayvan bulunduranın sorumluluğu uyarınca alıcının sorumlu tutulacağı öğretide kabul edilmiştir[16].

Hayvan bulunduranın sorumluluğu ile yapay zekanın sorumluluğu arasında uyum bulunmamaktadır. Öğretide hayvan bulunduranın sorumluluğunun hususi sorumluluğu hali olması nedeniyle kıyas yolu ile diğer şeylere tatbik edilmesinin mümkün olayacağı ve hayvanları kullanmak kadar tehlikeli olmaıs nedeniyle bu hümün uygulama bulmayacağı ifade edilmiştir. Bununla birlikte hayvan bulunduranın sorumluluğunun yapay zekaya uygulanamayacağı ve yapay zeka sistemlerinde zekanın hayvanınkini geçebilme ihtimalinin olduğu ifade edilmektedir. Yapay zekada işlenen eylemin sonucu insan gibi algılanabilmekte iken hayvanlarda ise böyle bir davranış görülmez[17].

3.4. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu

Yapay zekanın neden olduğu zararlara ilşikin olarak adam çalıştıranın sorumluluğu hükümleri uyarınca tazminat talep edilebilmesinin mümkün olduğu öğretide belirtilmiştir. TBK md. 66’da ifade edildiği üzere, adam çalıştıranın sorumluluğunda çalışanın kendisine verilen işin yapılması esnasında başkasına verdiği zararrı gidermekle yükümlülüğü bulunmaktadır. Kanun koyucunun yaptığı bu düzenleme ile birlikte işin görülmesi esnasında çalıştırana tabi olan çalışanın neden olduğu zarardan dolayı başvuruda bulunulması mümkündür[18].

Çalıştıran kimsenin yalnızca çalışanın hizmetleri ifa ettiği sırada gerçekleştirdiği zararlar nedeniyle sorumluluğu olmaktadır. Zararla tevdi edilen işin arasında sıkı bir bağın olması gerekir. İlgili düzenlemenin dikkate alınması halinde adam çalışanın sorumluluğun başvurulması için işçi ve işveren ilişkisinin bulunması gerekmektedir. Diğer bir anlatımla, çalıştıranın çalışan üzerinde kontrolünün bulunması ve talimatlarına uygun biçimde çalıştırma, emretme ve denetleme halinin de bulunması gerekmektedir. Aksi durumda istihdam eden kimsenin sorumluluğundan bahsedilemez[19].

Yapay zeka sistemlerinde de işçi gibi kabul edilerek hareket edilmesi mümkündür. Çünkü yapay zekanın her ne kadar kendi kendine düşünerek tahminlerde bulunsa dahi bir kimsenin talimatlarını yerine getirir. İnsanın emretme ve denetim yetkilerini kullanarak yapay zeka sistemlerini çalıştırır. İşçiden farklı şekilde yapay zeka sistemi çalıştırılmaktadır. Bu bakımdan yapay zekayı çalıştıranın emir ve talimatları altında ivazsız çalışması, adam çalıştıranın sorumluluğunu meydana getirdiği söylenebilir[20].

Yapay zekanın kullanıcısının talimatlarını yerine getirse de işçi olarak sayılmaz. Kanunda yer alan düzenleme uyarınca işçi, gerçek kişilerden oluşur. Bunun yanı sıra yapay zeka ile işveren arasınad sözlü, yazılı ve zımni iş sözleşmesnin kurulması da mümkün olamaz. Çünkü yapay zekanın sözleşme yapma ehliyetinden bahsedilemez. Yapay zekaların oluşturduğu zararlar nedeniyle kusursuz sorumluluk hallerinin doğrudan yazılımın neden olduğu zararlara uygulanamayacağı ifade edilmiştir[21].

4. Üreticinin Sorumluluğu

Hatalı üretim mallarının kişilerin can, mal varlığı ve sağlıklarına ilişkin neden olduğu zararlardan dolayı üretenlerin sorumlu tutulması mümkündür. Üreticinin sorumluluğu kapsamında üretici, tüketicilerin kullanımına sunduğu ürünlerin kullanım amacına uygun olmasına ilişkin sorumluluk altına girmesi mümkündür. Ürünün öngörülen ve amaçlanan biçimde kullanımı esnasında ayıplı olması ya da tehlike arz etmesi, sorumluluğun doğması bakımından yeterli olur[22].

Yapay zekanın neden olduğu zararlar nedeniyle üreticinin sorumluluğundan bahsedebilmemiz için üreticiler ve yazılımcıların sorumluluğundan bahsedebiliriz. Çünkü üreticinin sorumluluğunda olduğu şekilde yapay zeka sistemlerinde birçok hatanın tasarımdan kaynaklanması mümkündür. Bu hataların tıpkı araç üreticilerinin olduğu şekilde sorumluluğu bulunmaktadır. Bu bakımdan yapay zekada bu hataların ortaa çıkması söz konusu olabilir. Ancak bu durum da yüksek kar ve zekayı geliştiren üreticinin elde etmesi mümkün hale gelecektir. Bu sebeple üründe zarara sebep olabilecek teknolojiler hakkında sorumluluktan bahsedilebilecektir[23].

Üreticinin sorumluluğu sözleşmesel sorumluluk bakımından çözülmesi gerekir. Sözleşmesel bakımdan sorumluluk uyarınca ürün hatalarının sebebiyet verdiği zararların giderilmesine yeteris zkalınması halinde ürünün üretici tarafından üretilmesi ve satıcıdan piyasaya dolanımına sokulması söz konusu olacaktır. Oysaki malların karmaşık yapısı uyarınca üründeki hataların fark edilmesi mümkün olmamaktadır. Bununla birlikte satıcının üretim faaliyetine katılmaması nedeniyle adil olmamaktadır. Üretici tarafından garanti verilmesi de çözüm olarak değerlendirilmez. Garanti sözleşmesinde alının uğradığı zararların bedensel ve malvarlığı zararlarının garanti kapsamının dışında olduğu ifade edilir[24].

Akdi sorumluluk ilkeleri uyarınca üreticinin sorumluluğu, problemin amacına uygun biçimde çözümler getirilmemesi sonucunda mukayeseli hukukta farklı çözümler aranarak denenmeye çalışılmıştır. Üreticinin sorumluluğuna ilişkin akit dışı sorumluluğun temel nedeni olarak haksız fiil değerlendirilebilir. Bunun yanı sıra koşulların oluşması halinde üreticinin sorumluluğuna yönelik hem akdi sorumluluk hem de haksız fiil sorumluluğundan bahsetmek mümkün olacaktır[25].

4.1. Üreticinin Sorumluluğuna Yönelik Düzenlemeler

Üreticinin sorumluluğuna ilişkin düzenlemeye Avrupa Birliği Hukuku 85/374 Sayılı direktifte yer verilmiştir. Bu düzenleme uyarınca, yapay zeka teknolojisinin günümüze değin yaygılaştığı görülmektedir. Bu sebeple de direktifin, yapay zekanın neden olduğu zararlara uygulanıp uygulanmayacağına ilşikin belirsizlikler bulunmaktadır. Türk hukuku bağlamında ise ilk kapsamlı üreticinin sorumluluğuna yönelik düzenleme, 4822 sayılı kanun ile değişikliğe uğrayan TKHK ile gerçekleştirilmiştir. Bu düzenleme ile birlikte tüketicinin zararını imalatçı ve üreticiden istemesi mümkündür[26].

Günümüz mevzuatı açısından değerlendirme yapıldığında ise 6502 sayılı TKHK’da üreticinin ayıp maldan sorumluluğuna yönelik direktifteki gibi kapsamlı düzenlemenin olmadığı ve ortaya çıkabilecek zararlar nedeniyle sorumluluğun olduğundan bahsedilmektedir. Bu bakımdan seri mallardaki ayıba yönelik TKHK md. 74’te yer alan düzenlemede üreticinin sorumluluğu bakımından önem arz eder. TKHK md. 74/1 uyarınca satışa sunulan seri malın ayıplı olduğunun tespiti halinde üretiminin ya da satışının durdurulması ve ayıbın ortadan kaldırılması ve satış için elinde bulunduranların toplatılmasına ilişkin tüketici ya da tüketici örgütlerince dava açılmasının mümkün olabileceği ifade edilmiştir[27].

Ayıplı mal ve üreticinin sorumluluğuna ilişkin hükümlerin yer verildiği kanun ile değişikliğe uğrayan 4077 Sayılı TKHK md. 4 uyarınca kapsamlı biçimde düzenlemeye tabi olmuştur. Üreticinin sorumluluğunun düzenlendiği Avrupa Birliği hukuku kapsamında kabul edilen 85/374 uyarınca hukukumuzda kanunlaşmamıştır. Yapılan düzenlemelerin dikkate alınması ile birlikte ayıplı malın sebebiyet verdiği zararlar nedeniyle kapsamlı düzenleme olmasa da TKHK md. 11’de ayıplı mallar nedeniyle tüketicinin başvurabileceği seçimlik haklara ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Onarım isteme, misli ile değiştirme, sözleşmeden dönme ve satış bedelinden indirim talebinde bulunma gibi taleplerin olduğu görülmektedir. İlgili düzenleme uyarınca tüketicinin uğradığı zararlar nedeniyle zararın giderilmesine ilişkin TKHK md. 11 bakımdan talepte bulunulması mümkündür. Tüketicinin uğradığı zarar maddi olabileceği gibi manevi zarar olması da mümkündür[28].

4.2. Üreticinin Sorumluluğunda Değerlendirme

Yapay zekanın neden olduğu zararlardan dolayı üreticinin sorumluluğuna başvurulmasına ilişkin tartışmalı hususlardan biri de sorumluluğun temeline dayalı güvenin olmamasından kaynaklanır. Üreticinin sorumluluğunun Türk Hukukunda genel itibariyle TKHK’da düzenlendiği görülmektedir. TKHK döneminde üreticinin sorumluluğuna yönelik hükümlerin ayıplı malın düzenlendiği madde kapsamında yer verilmesi, güvenli olmayan ürünlerde bunun gibi ayıp olduğunu da gösterir. Bunun yanı sıra ayıplı ürünle güvenli olmayan ürün arasında ortak noktaların olduğu gibi farklar da bulunur. Bu sebeple öğretide farklı isimlerin kullanıldığını söylemek mümkündür[29].

Ürünün güvenli olabilmesi için bütün hal ve şartların dikkate alınması halinde orta vasıflara sahip olan potansiyel kulalnıcı çevresindeki ürünlerin haklı olarak beklemiş olduğu kriterleri sağlaması gerekir. Bu nedenle üreticinin sorumluluğunda güvenli olmayan ya da hatalı ürün ifadesi ise ayıplı ürün bakımından daha dar kapsamda ifade edilir. Bu kapsamda kendisini uygulamada gösterir. Tüketicinin üründeki kusur sebebiyle uğramış olduğu zarar nedeniyle tüketicinin sorumluluğu kapsamında talepte bulunması mümkündür. Üründen beklenen performansı elde edemeyen tüketicinin ayıba karşı tefekkül hükümlerine başvurması mümkündür[30].

Üreticinin sorumlu tutulması halinde işlem ve safhaları tamamlayarak bir araya getiren olarak başvuruda bulunulması mümkündür. Bu durumda birçok üreticinin olması mümkündür. Bunlardan hangisine başvuruda bulunulacağı da değerlendirilmesi gereken hususlardan bir diğeridir. Bu düzenleme ile birlikte yapay zekaya da uygulanması mümkündür. Çünkü yapay zekanın üretilmesi halinde birden çok üreticinin genellikle yer alması söz konusudur. Yapay zekanın ortaya çıkardığı kusur nedeniyle kime başvurulacağının tespitinde yazılımsal ya da donanımsal bir sorun var ise öncelikle bunun tespit edilmesi gerekir. Bu sebeple zarar görenin yapay zekadaki kusuru belirleyerek ortaya koyması gerekmektedir[31].

Yapay zekanın TKHK kapsamında değerlendirilmesi halinde mal olarak kabulü mümkündür. Ancak bu düzenleme bakımından ise yapay zeka sistemlerinin de kapsama alındığı görülmektedir. Bununla birlikte yapay zekanın bilgisayar programı gibi kabul edilmesi gerekir. Ancak yapay zeka sistemlerinin yalnızca bilgisayar programı olarak kabulü de başka soru işaretlerini beraberinde getirmektedir. Bu nedenle yapay zekanın yazılımsal yönü ile birlikte yapay zekanın çalışması ve yeteneklerinin de belirlenerek değerlendirmede bulunulması şarttır[32].

5. Tehlike Sorumluluğu

Yapay zekanın üçüncü kişilere verdiği zarar nedeniyle tehlike sorumluluğu kapsamında değerlendirme yapılması mümkündür. Tehlike sorumluluğu, toplum yaşamında zorunlu koşulların sonucunda kurulan ve yapılması, ekonomik ve sosyal bakımdan gerekli olan işletme, tesis gibi yerlerin kullanılması ya da işletilmesi ile beliren tehlikenin mahiyetinden kaynaklanan tehlikeli nesneler üzerinde egemen olan kimsenin kusuru olmasa da tehlikeli nesneler üzerinde egemen olan kişilerin kusurlarının olmasa da tehlikenin önlenmesi için her türlü özeni gösterseler de sorumlu tutulmalarıdır[33].

Kusursuz sorumluluk hallerinden biri olan tehlike sorumluluğunda kurtuluş kanıtı getirme imkanı yoktur. Tehlike sorumluluğunun dar anlamda, haksız fiil sorumluluğu şeklinde değerlendirmek de mümkün değildir. Çünkü haksız fiilde söz konusu olan fiilin kavramı genelde insan davranışı iken tehlike sorumluluğunda insan davranışı söz konusu olmamakla birlikte bir olgunun işletme, kuruluş ve nesneden söz edilir. Bu bakımdan TBK md. 71/2 uyarınca kanunda benzeri tehlikeler arz eden işletmelerin önemli ölçüde kanunlarda belirtilen şekillerde sorumluluğun olacağı ifade edilmiştir. Burada tehlike sorumluluğu açısından işletmeler ile mevcut işletme arasında benzerliklerin değerlendirilmesi gerekir. Kanunlarda benzeri tehlikeler arz eden işletmeler bakımından özel tehlike sorumluluğunun öngörülmesi halinde işletmenin önemli şekilde tehlike arz eden işletme sayılır[34].

Yapay zeka bakımından yapılan değerlendirme kapsamında, yapay zeka sisteminin işletmede kullanılması gerekir. İşletmenin mahiyetinde ya da faaliyetinde kullanılmayan yapay zekanın tehlike arz etmesine karşın TBK md. 71’de düzenlenen tehlike sorumluluğu kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. İkinci olarak da yapay zekanın kullanıldığı işletmenin önemli derecede tehlike oluşturan faaliyetin olması gerekmektedir. Fakat her yapay zekanın kullanıldığı işletmenin önemli derecede tehlike arz etmesi mümkün olmayabilir. Yalnızca enerji santralleri, madenler, savunma sanayii kuruluşları ya da tehlikeli maddeyi işleyennin sorumluğu kapsamında değelendirme yapılması gerekir. Bunun yanı sıra yapay zeka sistemlerinin neden olduğu zarar nedeniyle tehlike sorumluluğunun uygulanması zordur[35].

Tehlikeye sebebiyet veren yapay zeka sistemlerinde kusursuz sorumluluk ilkesinin uygulanması yalnızca tehlike arz etmeyen sistemlerin neden olduğu zararlarda kusursuz sorumluluğa başvurulamayacağı öğretide de ifade edilmiştir. Bu nedenle yapay zekanın işletmede kullanılması durumunda tehlike sorumluluğuna dayanılması mümknüdür. Fakat yapay zekanın TBK md. 71 uyarınca tehlikeli işletmede kullanılmaması halinde TBK md. 49 uyarınca kusur sorumluluğu uyarınca değerlendirmede bulunulması gerekecektir[36].

6. Kusur Sorumluluğu

Yapay zekanın neden olduğu zararlar sebebiyle kusura dayanan sorumluluk hükümlerine başvurulması mümkünür. Haksız fiil sorumluluğunda kabul edilen kusura dayalı sorumluluk ilkesinden bahsetmek mümkündür. Kusur sorumluluğunun en temel öğesi olan kusur, haksız şekilde hukuka aykırı davranışta bulunan kişiye karşı yürütülen değer yargısıdır. Haksız fiil sorumluğundan bahsedebilmek için hukuka aykırı eyleme uygun nedensellik bağı ve zararla birlikte mutlaka kusurun olması gerekmektedir. Kusurun olmaması halinde sorumluluktan bahsedilmez[37].

Zarar görenin, zarar verenin kusurlu davranacağının ispatı gerekmektedir. Kusur, ihmal ya da kast biçiminde ortaya çıkması mümkündür. Kusur sorumluluğunda kusurun olumlu ve olumsuz olarak iki etkisi vardır. Olumlu etkisi uyarınca zarar verenin yalnızca kusurlu olması halinde sorumluluğundan bahsedilecektir. Haksız fiilin unsurlarından diğeri de hukuka aykırı eylemdir. Hukuka aykırı eylem unsrunun hukuka aykırılık ve eylem olarak iki boyutu vardır. İnsan davranışının bir hareketi yapma biçiminde ortaya çıkabileceği gibi hareketten kaçınma biçiminde de ortaya çıkması mümkündür[38].

Haksız fiilin unsurlarından diğeri de hukuka aykırı eylemdir. Hukuka aykırı eylem unsurunun hukuka aykırılık ve eylem üzerinde etkisi bulunmaktadır. Eylem, insanların iradi davranışlarına denir. İnsan davranışları bir hareketi gerçekleştirme şeklinde ortaya çıkması mümkün olabileceği gibi hareketten kaçınma şeklinde de ortaya çıkması mümkündür. Hukuka aykırılıktaysa hukuk düzeniyle bağdaşmayan hukuk düzeninin koymuş olduğu yasak veya emirleri çiğneyen insan eylemlerine ilişkin yürütülen değer yargısıdır[39].

Hukuka aykırılık esas itibariyle mutlak hakkın ihlali ya da kişilerin menfaatlerinin korunması amacını taşıyan emredici davranış kurallarının ihlali biçiminde ortaya çıkması mümkün olabileceği gibi gereken testlerin yapılmaması ya da hatalı bilgilerin işlendiği yapay zekanın piyasaya sürülmesi de davranış kurallarına aykırılık teşkil eder. Çünkü tüketicinin aldığı ürünün asgari güvenlik koşullarına uygun olduğunun belirlenmesi gerekir. Üreticinin tehlikeyi oluşturan mal üretmesi ve maldaki tehlike sebebiyle zararın doğması halinde ise hukuka aykırı eylemin gerçekleştiği varsayılır. Böyle bir eylem nedeniyle kişinin mutlak haklarına ve malvarlığında zararın olması halinde ise hukuka aykırılık unsurunun oluştuğu söylenebilir[40].

Gerçekleştirilen eylemin hukuka aykırı saıylması için gerekli fiiller, bazı hallerin varlığı halinde hukuka aykırı olma niteliğini ortadan kaldırır. Bu bakımdan mağdurun rızasının olması, kamu kudretinin kullanılması, özel hukuktan kaynaklanan hakkın kullanılması, haklı savunma gibi hallerin olması halinde hukuka aykırılık söz konusu olmaz. Bu bakıman haksız fiil sorumluluğunun doğması için zarar ve fiil arasında illiyet bağının olması gerekmektedir. İlliyet bağının neden sonuç ilişkisi uyarınca değerlendirme yapılacaktır. Uygun illiyet bağı teorisi uyarınca olayların normal akışına göre nitelendirilmesi gerekmektedir[41].

Yapay zekanın neden olduğu zarar nedeniyle kusur sorumluluğunun uygulanmasının önemli yönleri vardır. Haksız fiil sorumluluğuna dayanılarak zarar gören kimselerin sorumluluktan uğramış olduğu zararın talep edilmesi mümkün olacaktır. Çünkü yapay zeka ile etkileşime giren insanların zamanla değişmesi ve başlangıçta öngörülmemesi söz konusu olabilir. Bununla birlikte yapay zekanın neden olduğu zarardan etkilenenlerin yapay zekayı oluşturan sahibi ya da denetleyiciyle önceden sözleşmeye bağlı olarak hareket edilmesi gerekecektir. Kusur sorumluluğunun kabul edilmesi halinde yapay zeka sistemlerinden kaynakaklanan hataların ispatı gerekir. Ayrıca yapay zeka sisteminin hatalı olmasında kullanıcının ihmali davranış gerçekleştirip gerçekleştirmediğinin ise tespiti gerekir. Bu bakımdan yapay zekanın hangi amaçla üretildiğinin tespiti gerekir[42].

II. YAPAY ZEKANIN EYLEMLERİNDEN KAYNAKLANAN CEZAİ SORUMLULUK

1. Genel Olarak

Cezai sorumluluk, yapay zekayla varlıkların fiillerinin sonucunda cezai sorumluluğun belirlenmesine ilişkin görüşmelerin kalbidir. Nitekim, sürücüsüz bir otomobil olan Uber'in Mart 2018'de Arizona eyaletinde 49 yaşındaki bir kadına çarptığı ve ölümüne neden olduğu bir kaza durumunda cezai sorumluluğun nasıl belirleneceği gündeme gelmiştir[43]. Aslında ceza hukuku açısından suç, nesnel atıf, nedensellik gibi kavramlar uluslararası hukuk düzenlerinde farklılık gösterebilir. Bununla birlikte, özerk bir aracın masum bir vatandaşın ölümüne neden olduğu durumda olduğu gibi yapay zekanın fiillerinden kaynaklı suç meydana geldiğinde cezai sorumluluğun nasıl belirleneceği söz konusu olacaktır. Çünkü özel hukukta ortaya çıkan zararların giderilmesi, özel bir fon kurulması veya sigortadan kaynaklanan zararların sağlanması için bir takım kusursuz sorumluluk durumları söz konusu olabilir. Bu nedenle çalışmamızın bu bölümünde konunun karşılaştırmalı yasal düzenlemelerine de yer verilecek ve cezai sorumluluk konusu aydınlatılmaya çalışılacaktır[44].

2. Hukukumuzda Ceza Ehliyeti ve Kast-Taksit Bakımından Sorumluluk

Ceza hukuku kavramını açıklayabilmek için ceza hukukunun temel kavramlarından biri olan suç kavramını tanımlamamız gerekir. Çünkü cezai sorumluluğun unsurları buna göre belirlenmekte ve meydana gelen suçun bir sonucu olarak cezai yaptırımlar uygulanmaktadır. Suç, yasalar karşılığında yaptırımların öngörüldüğü kasten veya ihmalen bir eylemin gerçekleştirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Ceza ise genel ve özel önleme amaçlarını içeren suç karşılığında öngörülen yaptırımlardır. Türk Ceza Hukuku açısından bir suçtan söz edilebilmesi için kanunda suç olarak tanımlanan bir eylemin veya sonuca neden olacak bir eylemin/hareketin fail tarafından hukuka aykırı ve kusurlu olarak gönüllü olarak gerçekleştirilmesi gerekir[45].

Bu bağlamda fail, suçun koruduğu hukuki menfaati ihlal eden veya ihmaliyle bu menfaate zarar veren bir eylemde bulunan kişi olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla suç ve ceza politikasının gereği olarak suçların faili sadece gerçek kişiler olabilir ve gerçek kişilere yalnızca cezai yaptırım uygulanabilir. Bu husus aynı zamanda Anayasa'da yer alan cezai sorumluluğun kişilik kuralının bir gereğidir. (Anayasa Md. 38) Ayrıca cezai sorumluluğun suç ve cezada yasallık ilkesine uygun olarak söz konusu olabilmesi için öncelikle yasal düzenleme yapılması gerekmektedir[46].

Cezai yaptırımlara tabi fiilin düzenlenmesi ilkesi ve kanunda söz konusu yaptırım, ceza hukukunda yasallık ilkesi olarak ifade edilmektedir. Bu ilke, kanunda düzenlenmeyen bir eylem nedeniyle ceza hukuku anlamında kimseye yaptırım uygulanmayacağını ve kanunda düzenlenmeyen bir yaptırımdan kimsenin sorumlu tutulmayacağını açıklamaktadır. Bu ilke, bireylerin hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınmasını sağlar. Ayrıca ceza hukuku açısından devletin ceza gücünün sınırlarını çizer. Yapay zekaya ilişkin ceza hukuku anlamında suç ve cezayı düzenleyen bir yasa yoktur. Ceza hukuku alanında önemli bir teminat teşkil eden bu ilke nedeniyle, kişilikleri hala tartışıldığı için yapay zekaları mevcut düzende cezalandırmak bile mümkün değildir. Söz konusu varlıkların gelecekte cezai olarak sorumlu olup olmayacağı konusunda aşağıda yapacağımız tartışmalar sadece varsayımlar üzerinden değerlendirilecektir[47].

2.1. Suçun Maddi ve Manevi Unsurları Bakımından

Suçun maddi unsuru, suç teşkil eden bir fiilin kapsam açısından dış unsurlarının tanımını ifade eder. Maddi olarak değerlendirilebilecek unsurlar fail, mağdur, fiil, sonuç, nedensellik bağı, suçun konusu ve nitelikli unsurlardır. Her şeyden önce, failin gerçekleştirdiği kasıtlı davranışın bir suçu içermesi için, bu eylemin dış dünyada bir sonuç yaratması ve söz konusu sonuçla davranış arasında nedensel bir bağ olması gerekir. Buna suçun maddi unsuru denir ve ceza hukuku açısından yalnızca insanlar, yani gerçek insanlar hareket etme yeteneğine sahip olabilirler. Bu nedenle, tüzel kişilerin kendi organlarından bağımsız hareket etme ve kusur etme kabiliyetine sahip olmamaları nedeniyle güvenlik önlemleri ile sınırlı sorumluluk ilkesi benimsenmiştir. Bu noktada ortaya çıkacak engel, Anayasa Mahkemesi tarafından kabul edilen eylem olacağını söylemek mümkün olabilir[48].

Çünkü bu teoriye göre, hareket etme yeteneği, irade ile hareket etme yeteneği anlamına gelir ve sonuç olarak, insan olmayanların ceza hukuku anlamında hareket etme yeteneği yoktur. Görüldüğü gibi Türk Ceza Hukuku açısından hareket kabiliyeti olarak ifade edilen kavram, sadece dış dünyada bir sonuç doğurmaktan ibaret değildir. Bu hareket iradenin bir parçası olarak ortaya çıkarılmalı ve belirli bir amaca yönelik bir biçimde dış dünya üzerinde etkili olmalıdır. Dolayısıyla bu varlıkların, insanlarda bulunan bilinç ve irade özgürlüğü gibi kavramları bilim adamları tarafından analiz etmeden ve yapay zekaya sahip varlıklara aktarmadan hareket edebilme yeteneğine sahip olduklarından bahsetmek zor olacaktır[49].

Manevi unsur, işlenen bir Aralık nedeniyle fail ile mağdur arasındaki zihinsel bağı ifade eder. Manevi bir unsur olmadıkça suçtan söz edilemez. Bu nedenle faile karşı cezai yaptırımın uygulanabilmesi için failin suç teşkil eden adaletsizlikten dolayı kusurlu sayılması gerekmektedir. Çünkü kusur doktrinde "suçun nesnel unsurlarının yasallık unsuru, maddi unsur ve hukuka aykırılık unsurundan oluşan psikolojik ilişkisinin fail ile değerlendirilmesi" olarak tanımlanmaktadır. Öte yandan fail ile failin hareketi arasında ortaya çıkan bu psikolojik ilişki, kast şeklinde gerçekleşebilir. Başka bir deyişle, bir suçun ortaya çıkması için kastın varlığı gereklidir ve failin cezai sorumluluğu kanunla açıkça düzenlenmiş durumlarda ortaya çıkar. Daha spesifik olarak, taksim istisnai bir durumdur. Bu noktada kusur denilen unsur, failin kınanması gereken halini ifade eder. Failin eylemleri için kınanması, başka bir deyişle cezalandırma, eyleminin yapılmasından önce veya sırasında belirli fizyolojik, psikolojik ve biyolojik özelliklere sahip olmasını gerektirir. Burada failin bu özellikleri failin somut olayda eylemi gerçekleştirme isteğini önemli ölçüde etkilemektedir[50].

Nitekim bir kişi tarafından gönüllü bir eylem gerçekleştirilmişse, bu noktada faile karşı cezai yaptırım uygulanmayacaktır. Görüleceği üzere, failin kınanmasına neden olan konular failin eylemleriyle değil, esas olarak failin kusur etme kabiliyetiyle ilgilidir ve ana kusur biçimi kasttır. TCK md. 21/1'e göre, kast, suçun yasal tanımındaki unsurların kasıtlı ve kasıtlı olarak gerçekleştirilmesidir. Yani, bir suçun kasıtlı olarak işlenebilmesi için, failin öncelikle suçun unsurlarını bilmesi, eyleminden doğacak sonucu görselleştirmesi ve bu sonucun gerçekleşmesini istemesi gerekir. Aksi takdirde, kastın varlığından söz edilmeyecektir[51].

Zamansal açıdan bilinmesi gereken unsur geçmişle, mevcut durumla veya gelecekte yaşanacak bir olayla ilgili olabilir. Bu nedenle, taksirin gerçekleşmesi için failin, suçun tanımını karşılayan hukuka aykırı fiile kasıtlı bir fiille sebep olması gerekir, ancak ortaya çıkacak sonucu öngörmemiş, hatta öngörmüş olsa bile istememiş olması gerekir. Başka bir deyişle, bu bir kayıtsızlık ve kayıtsızlık halidir. Fail isteyerek suç işlemez. Bununla birlikte, bir suç işlemenin istenmemesine rağmen, yasaların gerektirdiği kurallara da dikkat etmemektedir[52].

Görüldüğü gibi, hareketin gönüllü olması her iki kusur türünün ortak bir yönüdür, ancak sonuç arzusunda bir farklılık vardır. Ancak bu, kusur, ne yazık ki yeteneği olmayan kişiler olduğu gibi, bugün kullanılan yapay zeka teknolojileri kararlar ve eylemleri bağımsız kendi özgür iradeleriyle olarak kınanması gereken bir yer almak yeteneğine sahip söz etmek mümkün değildir bu noktada belirtmek gerekir. Çünkü günümüz teknolojisinde bu varlıklar, insanlardan farklı olarak, cezanın içeriğini oluşturan acı ve sıkıntıyı duyma yetisinden yoksundurlar. Dolayısıyla kusur bilincine sahip olmayan bu varlıkların bireyler tarafından suç teşkil eden eylemlerde kullanılması halinde bir araç olarak hareket edeceği tartışılmazdır[53].

Otonom araçlar örneğinde, motorlu taşıtların otomatik sürüş kabiliyetinden bahsedilmektedir. Burada motorlu araç kullanmayan yapay zeka programı bunu yönetiyor. Otonom araçta kullanılacak yapay zeka, ortaya çıkabilecek tüm durumlar göz önünde bulundurularak programlanabildiği gibi, gelişen durumlara göre kendi kendine de öğrenebilmektedir. Ancak, her halükarda meydana gelebilecek kazalardan ceza hukuku anlamında program sorumlu tutulamaz. Sorumlu tutulabilenler yazılımı kullanan programcı, üretici veya satıcı olabilir. Yapay zeka yazılımının kaza anında sürücü, yaya veya motorlu taşıttan daha iyi performans gösterip göstermeyeceği arasındaki ayrım sorumluluk açısından önemlidir. Aslında otonom bir aracın manevra yapması halinde yayaya çarpmaması, ancak yol kenarında birden fazla kişinin ölümüne neden olup olmayacağının hangisinin seçileceği kuralı ceza hukuku açısından çözülmesi gereken sorunlardan biridir[54].

Öte yandan üretici, kullanıcı ve yazılım geliştiriciler tüm özeni göstermiş olsalar da eğer sonuç hala gerçekleşmişse, burada vergi yükümlülüğünden söz edilemeyeceği için hukuka uygunluğun yükseltilmesi gerektiği söylenmektedir. Çünkü, geleneksel ceza hukuku bağlamında, milliyet bağlantısının sona ermesi, sonucun faile atfedilemeyeceği sonucuna yol açmaktadır. Bu durum, belirli zamanlarda meydana gelen suçun cezasız kalmasına ve kamu vicdanının tahrip olmasına yol açabilir. Ancak öte yandan, bu, makineyi bir şekilde kullanan, ancak herhangi bir bakım yükümlülüğünü ihlal etmeyen kişilerin, cezai sorumluluğun yalnızca insanlara atfedilebileceği gerekçesiyle cezalandırılmasına yol açacaktır[55].

Buna ek olarak, hiçbir şekilde mükemmel bir cezanın olmayacağı ilkesiyle bağdaşmayacaktır. İnsanların öğrenme yetenekleri çok daha gelişmiş olması, beklenmedik durumlara göre beklenen sistem, beklenmedik durumlarda tahmin bile geliştiriciler için bir soru olabilir. Çünkü bu noktada, öğrenim görme, yapay zeka ve hız getirmektedir. Yukarıda belirtilen görüşe göre, böyle bir durumda, programcıların dikkatine ve bakımına olan yükümlülükleri daha da genişletilmektedir. Bu nedenle, gerekli nesnel bakım yükümlülüğünün yerine getirildiğinin belirlenmesi daha da zorlaşacaktır[56].

3. Ceza Hukukunun İşlevi Bakımından Yapay Zekaya Sahip Varlıklarca Cezai Sorumlulukların Değerlendirilmesi

Ceza hukukunun işlevi bakımından kınanması gereken bir iradeye sahip olmanın bir başka sonucu da suç işleyen kişilere özgürlüklerini bağlayıcı cezalar verilmesi ve böylece bu kişilerin tekrar suç işlemelerinin engellenmesi ve yeniden ıslah edilerek topluma kazandırılmasıdır. Bu nedenle ceza hukukunun amacı, insan hak ve özgürlüklerini, kamu düzenini ve güvenliğini, hukukun üstünlüğünü, halk sağlığını ve çevreyi, kamu barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir. Bu amaca ulaşmak için, cezai sorumluluğun temel ilkeleri ile suç türleri, ceza ve güvenlik önlemleri kanunda düzenlenmiştir olarak ifade edilir. Peki, yapay zekaya sahip varlıkları cezalandırmanın onlar üzerinde caydırıcı bir etkisi olacak mı?[57] Yani yapay zekaya sahip varlıklara 10 yıl hapis cezası verilmesi onlarda pişmanlık duygusu uyandıracak mı? Ancak kamu vicdanı bu cezadan memnun olacak mı? soruları ortaya çıkacaktır[58].

Günümüzde ceza hukuku konusu sayılan gerçek kişilerin kararlarından ve dış dünyadaki eylemlerinin sonuçlarından sorumlu tutulabilmelerinin tek nedeni, kusurun farkında olmalarıdır. Böyle aklı başında olmayan ya da başka bir deyişle yaşı küçük olan, kusur yeteneği olmayan kişilerin cezalandırılması, caydırılması ve anlaşıldığı zaman istenilen işlevlere ulaşamayacağımız için bu kusur atfedilemez. Dolayısıyla yakın gelecekte pek mümkün görünmese de, bilim dünyasında meydana gelen teknolojik gelişmeler sonucunda bu kuruluşların cezai sorumluluğu ihtiyaç olarak gündeme getirilirse, yapılacak düzenlemelerin Anayasanın temel ceza ve ceza teorilerine ve ardından ceza hukukuna uyması gerekecektir[59].

Öte yandan gelecekte robotların faaliyetlerinin sona erdirilmesi ve imha edilmesi şeklinde cezalandırılmasının kamu güvenine ve düzenine dayalı ceza hukukunun işlevi açısından ne kadar tatmin edici olacağı da ayrı bir tartışma konusu olacaktır. Fakat İHA'ların gelecekteki hedeflerini deşifre ederken ve özerk davranırken teröristler ve siviller arasında nasıl ayrım yapacaklar?[60] Mevcut araştırmalar, bir robotun asla bir insan gibi davranmayacağını gösteriyor. Nitekim savaş hukukunu ve savaş atmosferini tehdit eden durumlarda İHA'ların hedef seçiminde operatörler tarafından yönlendirilmesinin nedeni de budur. Gerçekten de, modern teknolojinin hedeflerin belirlenmesi için yazılım geliştirmesine rağmen, İHA sistemlerinin bu tür çok faktörlü değerlendirmeleri gerçekleştirebilmesi, robotik silahları yöneten profesyonel davranış kurallarının oluşturulmasına bağlıdır[61].

Gelecekte, yapay zekaya sahip varlıkların kendi kodlarını değiştirmeyi öğrenmeleri de mümkün olduğundan, kendi iradeleriyle hareket ettikleri durumlarda kimin sorumlu olduğunu belirlemek daha da karmaşık hale gelecektir. Yapay zekaların, bilincin insan beyninde nasıl oluştuğunu, bireylerde çeşitli duyguların bilim adamları tarafından nasıl oluştuğunu çözerek ve bunları algoritmalar yardımıyla yapay zekaya sahip varlıklara yükleyerek kendi iradeleriyle karar vermeleri ancak mümkün olacaktır[62]. Bu nedenle, bu aşamada, yapay zeka insanlar yanlış ve doğru arasındaki eylemlerinin neden ve bu sonuçları önlemek için tercih, diğer bir deyişle olabilir, cezai sorumlulukları olacak olsa kusurları bir bilinç var, onlar olduğu söylenebilir sonuçlarına ayırt etmek ve tahmin etmek mümkün olacak değerlendirme yapmak mümkün olacaktır[63].

Bununla birlikte, söz konusu durumların varsayımsal olduğunu bir kez daha belirtmek gerekir. Çünkü mevcut ceza hukuku düzenlemelerinde cezai sorumluluğun söz konusu olabilmesi için suç teşkil eden bir eylemde bulunan kişinin cezai bir kast veya Edebe sahip olması ve eylem ile fail arasında psikolojik bir bağ olması gerekir. Bununla birlikte, yapay zekaya sahip varlıklar açısından, bugün için hareket etme yeteneği ve kusur farkındalığı hakkında konuşmak mümkün değildir[64].

4. Uluslararası Alanda Yapay Zekanın Eylemlerinden Kaynaklanan Cezai Sorumluluğa Yönelik Yaklaşımlar

Bu düzenlemelere dayanarak, gelecekte robotlar için cezai sorumluluk modelleri geliştirme olasılığı hakkında konuşabiliriz. Bu noktada, Kaliforniya ve Nevada eyaletlerinde, otonom araçların test sürüşüyle ilgili araçta ehliyeti olan bir kişinin bulunması şartının getirildiğini belirtmek gerekir[65]. Bu bağlamda, Eylül 2016'da Amerikan Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi özerk sürüş sistemleri için federal düzeyde bir rehber yayınladı. Bu kılavuz özellikle şirketlerin ve üreticilerin otonom araçlara nasıl yaklaşmaları gerektiğini ve otonom araçların bir an önce mevcut sisteme nasıl adapte edilmesi gerektiğini ortaya koyması açısından önemlidir[66].

Ayrıca ABD Ulaştırma Bakanlığı tarafından yayınlanan bir başka raporda otonom araçların prensipleri gösterilmekte ve yapay zeka teknolojisine sahip araçların yarattığı riskleri en aza indirmeyi ve otonom sürüş güvenliğini artırmayı hedeflemektedir[67]. Görüldüğü gibi, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki otonom araçlarla ilgili mevzuat sayısı giderek artmaktadır[68]. Bu, yapay zekanın giderek yaygınlaşması için umut verici bir gelişmedir ve gelecekte bir noktada cezai ve hukuki sorumluluğun belirleneceğinin bir işaretidir[69].

Ayrıca Fransa, insan olmayan bir varlık için cezai sorumluluk kabul eden ilk Kıta Avrupası ülkesi oldu. Fransız ceza Kanunu'nda, tüzel kişiler (hükümet) hariç olmak üzere, kendi suçlarından dolayı suç teşkil eden organların temsilcileri ile bunların kabul edildiği ve 2004 yılında bu cezai sorumluluğun tüm suçlara yayılacağı dağıtıldı[70]. Hollanda'da, 2017 yılında, içinde bir sürücünün fiziksel varlığına gerek kalmadan çok daha fazla sayıda otomatik sürü aracı testinin yapılmasını mümkün kılan bir yasa tasarısı onaylandı ve daha sonra bu yasa tasarısı 1 Temmuz 2019'dan itibaren yürürlüğe girecek şekilde yasalaştırıldı. Ayrıca Hollanda Hükümeti, şehir altyapısını sürücüsüz araçlarla uyumlu hale getirerek trafik güvenliği risklerini en aza indirmeye çalımıştır[71].

Öte yandan, 18 Aralık 2020'de İngiltere ve İskoçya Hukuk komisyonları bir araya gelerek “Otonom araçlar için yasal çerçeveyi belirleyen 3 Aralık istişare raporuna göre şüphesiz yapay zekanın cezai sorumluluğunun belirlenmesinde bir devrim olacaktır[72]. Nitekim dünyada ilk defa bir düzenleme ile araçta şoför olmasına rağmen otonom olarak sürüşü üstlenen yapay zekanın yol açtığı zararlardan dolayı sürücünün cezai veya hukuki sorumluluğu olmayacağı ifade edilmiştir. Bu kavramlardan en önemlisi Otomatik Sürüş Sisteminin (ADSE) Varlığı ve Sorumlu Kullanıcı kavramlarının literatüre girmesidir[73].

Normal şartlar altında, herhangi bir otonom özellik olmadan sürüş sırasında bir kişiye yaralanma veya ölüm gibi zarar vermesi durumunda sürücü cezai olarak sorumlu olacaktır. Ancak, danışma raporunun verdiği tavsiyeye göre, otomatik sürüş sistemi çalışırken bir hasar meydana gelirse, araçtaki sorumlu kullanıcı, sürücü olarak kabul edilmeyeceği için meydana gelen hasardan artık yasal veya cezai olarak sorumlu olmayacaktır[74]. Bunun temel nedeni olarak otomatik sürüş sistemi devreye girdiğinde sürücü koltuğunda oturan kişinin dinamik sürüş görevinin bir parçası olamayacağı belirtilmiştir[75].

Görüldüğü üzere rapor, bugüne kadar tartışılan yaklaşımlara bambaşka bir yön vererek, istisnalara açık bir sınır çizerek, ihmal yükümlülüğünün bir parçası olan otonom araç işletmecilerine uygulanan “gözetim” yükümlülüğünü resmen hafifletmiştir. Hatta her otonom sürüş sisteminin Otomatik bir Sürüş Sisteminin Varlığı ile desteklenmesini önerdi[76]. Komisyon, her bir otonom aracın üreticinin işine bağlı olması ve otomatik sürüş sisteminin devreye girmesi durumunda, cezai veya hukuki sorumluluğa yol açacak bir çözüm için bu işletmelere gitme yaklaşımını benimsemiştir. Bu önerilerin bir sonucu olarak, sorumlu kullanıcı / sürücü hukuki veya cezai sorumluluk altında değilse, kimin sorumlu tutulabileceği sorusu ortaya çıkacaktır[77].

Burada işletmelere ait otonom sürüş sistemlerinin yaptığı hataların tekrarlanmasını önlemek amacıyla iyileştirme, para cezası veya araç geri kazanımı gibi yaptırımların uygulanmasına karar verildi[78]. Bununla birlikte, otomatik sürüş sisteminin hatalı olduğu, bilgi sağlamadığı veya güvenlik düzenleyicisini yanılttığı durumlarda üreticilerini ve üst düzey yöneticilerini (izin ve ihmalle ilgili durumlarda) hedef alan yeni suçlamalar da önermiştir. Söz konusu işletmeden beklenen otonom araçların güvenliğinin ve güvenliğinin sağlanması için gerekli değerlendirme ve bilgilerin eksiksiz olarak sağlandığının bir göstergesidir[79].

Aksi takdirde işletme, komisyon tarafından görüşülen cezai sorumluluklar kapsamında suç işlemiş sayılacaktır. Bu davranışların işletmelerin üst düzey yöneticileri tarafından ihmal yoluyla veya kasıtlı olarak güvenlik açığına göz yummak suretiyle işlenmesi halinde, suçu işletme yöneticilerine açıklamak da mümkün olacaktır. Aksine istişare raporuna dayandırılan şey, yapay zekaya sahip varlıkların ve üreticilerinin, programcılarının, hatalarının halka daha güvenli araçlarla sağlanarak en aza indirilmeye çalışılmasıdır[80].

SONUÇ

Günlük yaşamda sıkça kullanılan ve giderek hayatımızda yer elde eden yapay zekanın sağlık, alım satım ve güvenlik gibi birçok alanda kullanılmaya başlaması ile birlikte daha da işlevsel bir hal almaya başlamıştır. Özellikle de otonom araçlar, akıllı evler teknolojisinin yayınlaşması ile birlikte yapay zeka hatalarının istenmeyen sonuçlar ortaya koyması mümkündür. Yapay zekanın neden olduğu zararın varlığı halinde ne gibi hukuki kurallara dayanarak zararın tazminin talep edileceği ve ne gibi imkanların olduğunun da belirlenmesi gerekmektedir. Bu bakımdan yapay zekanın kişiliğinin olmaması nedeniyle zararın tespit edilmesinde diğer birçok unsurun da değerlendirilerek ortaya konulması gerekir. Fakat yapay zekanın neden olduğu zararlar nedeniyle üreticisine ya da kullanıcısına başvurulması mümkündür.

Taraflar arasında sözleşme ilişkisinin olduğu söylenebilirse bu durumda sözleşme sorumluluğuna gidilerek değerlendirme yapılması mümkündür. Bu sebeple yapay zekanın sorumluluğunun sözleşmesel olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu bakımdan üreticinin sorumluluğunun değerlendirilmesi gerekir. Özellikle de maldaki tasarım ve fabrikasyon hataları nedeniyle zararın doğması halinde üreticinin sorumluluğuna gidilmesi mümkündür. Bunun yanı sıra hukukumuzda üreticinin sorumluluğunun düzenlendiği kapsamlı hüküm olmaması nedeniyle yapay zekanın neden olduğu zararların tazmininde ise her durumda doğrudan üreticinin sorumluluğuna başvurulması mümkün olmayacaktır.

Dış dünyaya yansıttıkları eylemlerin ahlaki, sosyal, cezai sonuçlarını anlama yeteneğine sahip olduklarından, cezai sorumluluk onlara atfedilebilir. Cezai sorumluluğun söz konusu olabilmesi için, suç teşkil eden bir eylemde bulunan bir kişinin cezai bir kastına veya Terbiyesine sahip olması ve eylem ile fail arasında psikolojik bir bağ olması gerekir. Bununla birlikte, yapay zekaya sahip varlıklar açısından belirli hareket yeteneklerinin varlığı hakkında konuşmak mümkün olsa bile, bu hareketleri belirli bir amaç için istedikleri zaman gerçekleştirdikleri gerçeğinden bahsetmek imkansızdır.

Çünkü bu varlıklar, insanlardan farklı olarak, özgür irade, duygu, vicdan gibi insana özgü karar verme dürtülerinden ve cezanın anlamını ve sonuçlarını anlama becerisinden yoksundurlar. Dolayısıyla, tıpkı programlanma şekli gibi, sadece tüzel kişilere, yapay zeka varlıklarına göre hareket etmek ve bellekteki kalıpları tanımlamak mümkün olsa bile, cümlenin eylem biçimini kendi kararlarını seçerek alıyor gibi görünseler bile, bugünün anlamını ve sonuçlarını anlayacak donanıma sahip oldukları gibi olabilir. rapor edildi.

Bu varlıkların cezalandırılamayacağının kabul edilmesi halinde olası zararlardan kimin sorumlu tutulacağı konusu da gündeme gelecektir. Öte yandan, bir üretim hatası veya yazılımla ilgili bir sorundan bahsediyorsak, bu noktada duruma bağlı olarak üreticinin veya programcıların kastı veya ihmali hakkında konuşmak mümkün olacaktır. Bununla birlikte, asıl sorun yapay zekaya sahip bir varlığın özerk olarak karar verdiği ve insan müdahalesi olmadan hareket ettiği durumlarda ortaya çıkacaktır. Tüm bu süreçler program geliştiricilerin, bilim adamlarının, yasa koyucuların ve avukatların bütünleşik çalışmaları sonucunda oluşacak ve cezai sorumluluğun doğup doğmayacağı belirlenecektir.

KAYNAKÇA

Akbulut, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, 6. Baskı, Ankara, 2019.

Akçura Karaman Tuba: Üreticinin Ayıplı Ürünün Sebep Olduğu Zararlar Nedeniyle Üçüncü Kişilere Karşı Sorumluluğu, Vedat Kitapçılık, 1. Baskı, İstanbul, 2008.

Atalay, Muhammet; Çelik, Enes: Büyük Veri Analizinde Yapay Zekâ ve Makine Öğrenmesi Uygulamaları, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 9, S. 22, 2017.

Akkurt, Sinan Sami, Yapay Zekânın Otonom Davranışlarından Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk”, Sayıştay Dergisi, Ankara, Yıl.7, S. 13, 2019, s. 39 – 55.

Atay, Feryal: 6502 sayılı Kanun’un Uygulanmasında Ayıplı Mal Ayıplı Hizmet, Yetkin Yayınevi, 1. Baskı, Ankara, 2019.

Aydos, Oğuz Sadık: Ürün Sorumluluğu, Adalet Yayınevi, 1. Baskı, Ankara, 2009.

Bayamlıoğlu, Emre: Akıllı Yazılımlar ve Hukuki Statüsü Yapay Zekâ ve Kişilik Üzerine Bir Deneme, Uğur Alacakaptan’a Armağan, C. 2, İstanbul, 2008, s. 131- 140.

Çekin, Mustafa Serdar: Tehlike Sorumluluğu, On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2016.

Çekin, Mustafa Serdar: Tehlike Sorumluluğu ve Denkleştirme, İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu, Vedat Kitapçılık, C. 1, 2. Baskı, İstanbul, 2018, s. 497 – 530.

Demirci, Serdar: Ürün Sorumluluk Sigortasına Sorumluluk Hukuku ve Genel Şartlar Çerçevesinde Güncel Bir Bakış, Ankara Barosu Dergisi, S. 3, 2019.

Dural, Mustafa, Sarı, Suat: Türk Özel Hukuku-Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, Filiz Kitapevi, İstanbul, 2010.

Hakeri, Hakan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.

Helvacı, Serap, Erlüle, Fulya: Medeni Hukuk, Legal Yayınevi, 5. Baskı, İstanbul, 2018.

Karahasan, M. Reşit: Sorumluluk Hukuku, Beta Yayınevi, 6. Baskı, İstanbul, 2003.

Kara Kılıçaslan, Seda: Yapay Zekânın Hukuki Statüsü ve Hukuki Kişiliği Üzerine Tartışmalar, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 2019.

Kaneti, Selim: Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru, Kazancı Kitap Ticaret A.Ş., 1. Baskı, İstanbul, 2007.

Kılıçoğlu, M. Ahmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Turhan Kitabevi, 20. Baskı, Ankara, 2016.

Nomer N. Haluk: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayınevi, 13. Baskı, İstanbul, 2013.

Oğuzman, M. Kemal, Seliçi, Özer, Oktay Özdemir, Saibe: Kişiler Hukuku, Filiz Kitapevi, İstanbul, 2013.

Oğuzman, M. Kemal, Öz Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Vedat Kitapçılık, C. 2, 11. Baskı, İstanbul, 2014.

Öz, Turgut: Üreticinin Sorumluluğu, İKÜHFD, İstanbul, 2007, C. 6, S. 2, s. 7-18.

Özbek Ö. Veli, Doğan, Koray, Bacaksız Pınar: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayınları, 11. Baskı, Ankara, 2020.

Tandoğan, Haluk: Türk Mesuliyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, 2. Baskı, İstanbul, 2010.

Tekinalp, Ünal: Fikri Mülkiyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, 5. Baskı, İstanbul, 2012.

Zafer, Hamide: Ceza Genel Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 2016.

ELEKTRONİK KAYNAKÇA

4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun Gerekçesi, Kaynak: http://www.mevzuat.gov.tr/, E.T.: 05.04.2022.

AKINCI TİHA savaş uçaklarının yükünü alacak, TRT HABER, https://www.trthaber.com/ haber/bilim-teknoloji/akinci-tiha-savas-ucaklarinin-yukunu-alacak-509013.html

Amazon Scrapped ‘Sexist AI’ Tool https://www.bbc.com/news/technology-45809919

Artificial Intelligence based Automatic Decelerating Vehicle Control System to avoid Misfortunes” http://www.warse.org/IJATCSE/static/pdf/ file/ijatcse75862019.pdf

Artificial Intelligence guidance for Unmanned Aerial Vehicles in three Dimensional Space, International Conference on Contemporary Computing and Informatics Dergisi, 2014 yılı, https://ieeexplore.ieee.org/ document/7019634

“Isaac Asimov’s Laws of Robotics Are Wrong https://www.brookings. edu/opinions/isaac-asimovs-laws-of-robotics-are-wrong/

Asaro, M. Peter: What Should We Want From a Robot Ethic? International Review of Information Ethics-IRIE, s.13. http://peterasaro.org/ writing/Asaro%20IRIE.pdf

Bostrom Nick: Superintelligence: Paths, Dangers, Strategies, Oxford: OUP, 2014, http://www.korin-consulting.com/pdf/NickBostrom_Superintelligence.pdf

Caşın, Mesut Hakkı: How will the use of unmanned aerial vehicle (UAV) and Artificial Intelligence (AI) in Aviation shape the future world?, TASAM (Turkish Asian Center for Strategic Studies) (Yayım Tarihi: 24.02.2020), https://tasam.org/en/Icerik/53540/ how_will_the_use_of_ unmanned_aerial_vehicle_uav_and_artificial_intelligence_ai_in_aviation_ shape_the_future_world

CHOPRA, Samir, WHITE, Laurence, “Artificial Agents–Personhood in Law and Philosophy”, http://www.sci.brooklyn.cuny.edu/~schopra/ agentlawsub.pdf

Directorate–General for Justice and Consumers (European Commission), “Liability for artificial intelligence and other emerging digital Technologies”, Published: 2019-11-27, (https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/1c5e30be-1197-11ea-8c1f-01aa75ed71a1

European Commission, White Paper on Artificial Intelligence: a European approach to excellence and trust, First published on 19 February 2020, (https://ec.europa.eu/info/ publications/white-paper-artificial-intelligenceeuropean-approach-excellence-and-trust_en

EU Parliament Artificial Intelligence and Civil Liability https:// www.europarl.europa.eu/ RegData/etudes/STUD/2020/621926/IPOL_ STU(2020)621926_EN.pdf

European Parliament 2014-2019 Committee on Legal Affairs DRAFT REPORT with recommendations to the Commission on Civil Law Rules on Robotics, https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/ JURI-PR-582443_EN.pdf?redirect

HARVEY, Cynthia, AI vs. Machine Learning vs. Deep Learning, https://www.datamation.com/artificial-intelligence/ai-vs-machine-learningvs-deep-learning.html

HALLEVY, Gabriel, The criminal Liability of Artificial Intelligence Entities–from Science Fiction to Legal Social Control, Akron Intellectual Property Journal Hallevy s. 116, https://ideaexchange.uakron.edu/cgi/ viewcontent.cgi?article=1037&context=akronintellectualproperty

International Organization for Standardization–ISO 8373 Definitions of Robots and robotic devices, https://www.iso.org/obp/ ui/#iso:std:iso:8373:ed-2:v1:en:term:3.15.8

Machine Learning in Transportation Data Analytics Parth Bhavsar, Dimah Dera, in Data Analytics for Intelligent Transportation Systems, 2017 https://www.sciencedirect.com/ topics/psychology/machine-learning

Machine Learning What It Is And Why It Matters https://www. sas.com/en_us/insights/analytics/machine-learning.html

Policy of U.S. Department of Transportation on Automated Vehicle Development (Mayıs 2013) http://www.nhtsa.gov/staticfiles/rulemaking/ pdf/Automated_Vehicles_Policy.pdf

Scottish Law Commission Discussion Paper No 171 Automated Vehicles: Consultation Paper 3 – A regulatory framework for automated vehicles https://s3-eu-west-2.amazonaws.com/lawcom-prod-storage-11jsxou24uy7q/ uploads/2021/01/AV-CP3.pdf

RUBIN, Charles T., Robotic Souls: The New Atlantis , No. 57 (Winter 2019), Published by: Center for the Study of Technology and Society, Stable URL: https://www.jstor.org/stable/10.2307/26609102

Government of Netherlands, Green light for Experimental Law for testing self-driving vehicles on public roads, https://www.government.nl/latest/news/2019/07/02/greenlight-for-experimental-law-for-testing-self-driving-vehicles-on-public-roads

Scottish Law Commission Discussion Paper No 171 Automated Vehicles: Consultation Paper 3 – A regulatory framework for automated vehicles https://s3-eu-west-2. amazonaws.com/lawcom-prod-storage-11jsxou24uy7q/uploads/2021/01/AV-CP3. pdf

National Conference Of State Legislatures Autonomous Vehicles, Self-Driving Vehicles Enacted Legislation, Temmuz, 2018, https://www.ncsl.org/research/transportation/ autonomous-vehicles-self-driving-vehicles-enacted-legislation.aspx

Policy of U.S. Department of Transportation on Automated Vehicle Development (Mayıs 2013), http://www.nhtsa.gov/staticfiles/rulemaking/pdf/Automated_Vehicles_ Policy.pdf

Federal Automated Vehicles Policy, Accelerating the Next Revolution in Roadway Safety, USDOT https://www.transportation.gov/sites/dot.gov/files/docs/AV%20 policy%20guidance%20PDF.pdf