NEDENSELLİK BAĞI

Ceza hukukunda, failin kendi eylemi ile neden olmadığı bir sonuçtan dolayı sorumlu tutulması söz konusu olamaz.

Nedensellik bağı, failin bir sonuçtan dolayı sorumlu tutulabilmesinin esasını oluşturmakta ve failin eylemi ile sonuç arasındaki neden-sonuç ilişkisini ifade etmektedir.

Sırf hareket suçlarında, suçun oluşması için failin suç oluşturan davranışı gerçekleştirmesi yeterlidir. Bu suçlarda nedensellik bağı kavramı herhangi bir soruna neden olmaz.

Genel olarak nedensellik bağı, sonuç suçları açısından değerlendirilmesi gereken bir kavramdır. Sonuçlu suçlarda, tamamlanmış bir suçun kabulü, tipe uygun sonucun gerçekleşmesine bağlıdır.

Belirtmek gerekir ki, bu suçlarda, sadece failin davranışının varlığının ve sonucun ortaya çıktığının tespiti yeterli görülmemektedir. Ayrıca failin eylemi ile sonuç arasında, neden-sonuç ilişkisinin de kurulabilmesi gerekmektedir.

Şayet failin eylemi ile ortaya çıkan sonuç arasında nedensellik bağı yoksa o sonuç faile yüklenemez ve fail sonuçtan sorumlu tutulamaz.

Failin eylemi ile sonuç arasında nedensellik bağının kurulması, failin bu sonuçtan sorumlu tutulabilmesi için tek başına yeterli görülmemektedir.

Burada ayrıca failin davranışı ile ortaya çıkan sonucun faile objektif olarak yüklenebilmesi gerekmektedir. Bu kural, ceza hukukunda objektif isnadiyet kuralı olarak isimlendirilmektedir.[1]

Objektif isnadiyet ise, somut olayda ortaya çıkan sonucun doğrudan doğruya failin eylemine bağlı olarak gerçekleşmesi halidir.[2]

Örneğin, fail tabanca ile ateş ederek bir kişiyi öldürse, burada failin eylemi ile kişinin ölümü arasında doğrudan bir ilişki vardır. Yani kişinin ölümü failin eylemi ile olmuştur.

Oysa failin tabanca ile ateş etmesi sonucu kişi yaralanıp hastaneye kaldırılsa, hastanede çıkan yangın sonucu ölse, burada failin eylemi ile kişinin ölümü arasında doğrudan bir irtibat yoktur. Yani kişinin ölümü fail tarafından değil, hastane yangını sonucu olmuştur.[3]

Nedensellik bağı açısından sırf hareket suçlarından da çarpıcı bir örnek vermek faydalı olacaktır.

Örneğin hakaret suçu, herhangi bir şekilde işlenebilen serbest hareketli bir suçtur; tahkir edici fiilin gerçekleştirildiği anda suç da gerçekleşmiş olacağı için, neticesi olmayan sırf davranış suçudur, kesintisiz bir şekilde işlenmesi mümkündür ve suça teşebbüs neredeyse olanaksızdır.

Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hakaret suçunda, hakaretin yalnızca görevin yerine getiriliş biçimiyle ilgili olması şart olarak aranmamaktadır.[4]

Hakaret, kamu görevlisinin görevine veya görevin yerine getiriliş biçimine yönelik olabilir.

Herhangi bir kamu görevine karşı duyulan düşmanlık sebebiyle o görevi ifa eden veya etmiş olan görevliye hakarette de illiyet bağının varlığı kabul edilmelidir.

Bu yüzden yerine getirilmekte olan veya yerine getirilen görevin, yalnızca bir kişiye (sanığa) karşı ifa edilmesi şart değildir.[5]

Yasal düzenleme metni ve gerekçesinde de hakarete konu olan görevin, mutlaka bir kişiye (faile) karşı yapılmakta olan veya yapılan bir görev olması gerektiğine ilişkin bir sınırlama getirilmemiştir.

Ayrıca yasal düzenleme ve gerekçesine göre, görevin yapılması sırasında veya yapılmasından sonra görev nedeniyle işlenen hakaret ile bu suç ortaya çıkabilmektedir.[6]

Örneğin, fail ile mağdur önceden birbirlerini tanımamasına ve aralarında bir husumet de bulunmamalarına rağmen failin, polislik görevine duyduğu düşmanlık ve görevin yerine getiriliş şekline yönelik olarak söylediği hakaret içeren sözler ile mağdur tarafından ifa edilen kamu görevi arasında nedensellik bağının bulunduğu varsayılacaktır. [7]