Bu makalede malvarlığına karşı işlenen suçlarda etkin pişmanlığı soru-cevap şeklinde ele alacağız.
MALVARLIĞINA KARŞI SUÇLAR NELERDİR?
Malvarlığına karşı suçlar Türk Ceza Kanunu İkinci Kısım, Onuncu bölümde düzenlenmiştir. Bu suçlar hırsızlık, yağma, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, bedelsiz senedi kullanma, dolandırıcılık, kaybolmuş ve hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf, hileli iflas, karşılıksız yararlanma, şirket ve kooperatifler hakkında yanlış bilgi, suç eşyasının satın alınması ve kabul edilmesi ve bilgi vermeme suçudur.
ETKİN PİŞMANLIK NEDİR?
Etkin pişmanlık failin suç teşkil eden fiilin yarattığı olumsuzlukları gidermek adına sergilediği davranışlar olarak tanımlanabilir. Her suç açısından etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanmak mümkün değildir. Türk Ceza Kanununda düzenlenen bir suç açısından failin etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanması için o suça ilişkin etkin pişmanlık hükümlerinin açıkça düzenlenmiş olması gerekmektedir. Farklı suçlar açısından farklı etkin pişmanlık hükümleri mevcuttur. Örneğin kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunda etkin pişmanlık, soruşturma başlamadan önce mağduru zarar vermeden serbest bırakmak sureti ile uygulanırken uyuşturucu kullanma suçu açısından soruşturma başlamadan tedaviyi kabul etmek için resmi kurumlara başvurma ile gerçekleşir.
MALVARLIĞINA KARŞI SUÇLARDA ETKİN PİŞMANLIK SUÇU KABUL ANLAMINA GELİR Mİ?
Uygulamada sıkça sorulan sorulardan biri de etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasının istenmesinin suçu kabul anlamına gelip gelmediğidir. Etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanmak suçu kabul etmek anlamına gelmez. Sanığın yargılama sonucunda ceza alıp almayacağını kesin olarak öngörememesi sebebi ile etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanmak istemesi en doğal hakkıdır ve açıkça ikrar olmadıkça suçu kabul anlamına gelmez.
MALVARLIĞINA KARŞI İŞLENEN SUÇLARDA ETKİN PİŞMANLIK HÜKÜMLERİNDEN FAYDALANILMASI DURUMUNDA SONUÇ CEZAYA NE KADAR İNDİRİM UYGULANIR?
Bu konuda ikili bir ayrıma gitmek gerekir. Bu iki ayrım işlenen suç ve etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanılan zamana yöneliktir.
Hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, taksirli iflas suçları tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir. Kovuşturma başladıktan fakat hüküm verilmeden önce gösterilmesi halinde verilecek ceza yarısına kadar indirilir.
Yağma suçundan dolayı etkin pişmanlık gösteren kişiye verilecek cezanın, zararın soruşturma aşamasında giderilmesi durumunda yarısına, kovuşturma aşamasında giderilmesi durumunda üçte birine kadarı indirilir.
MAĞDURUN ETKİN PİŞMANLIĞI KABUL ETMEMESİ DURUMUNDA ETKİN PİŞMANLIK UYGULANABİLİR Mİ?
Mağdurun zararının tamamen giderilmesi durumunda rıza aranmaz. Kısmen geri verme veya tazmin halinde etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması için ayrıca mağdurun rızası aranır. Birden fazla mağdur olması durumunda tüm mağdurların rızası aranır.
Zararın tamamen giderilmesi hususunda eğer bir olaya ilişkin birden fazla fail varsa ve bu faillerden yalnızca biri etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanmak istiyorsa , fail kendi payına oransal olarak düşen zararı değil tüm zararı gidermelidir. Mağdurun zararın giderilmesini kabul etmemesi durumunda mahkemece tevdii yeri belirlenir. Failin tevdii yerine malı teslim etmesi veya bedeli yatırması durumunda etkin pişmanlık hükümleri uygulanır.
ETKİN PİŞMANLIK HÜKÜMLERİNDEN YARARLANMAK İÇİN MAĞDURUN ZARARININ FAİZİNİN DE ÖDENMESİ GEREKİR Mİ?
Bu konuya ilişkin Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 2011/45 E. ,12.04.2011 tarihli “TCY 168. Maddesinde düzenlenen etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için uğranılan zararın tazmini yeterli olup , ayrıca munzam zarar niteliğindeki faizin ödenmesi koşul değildir.” kararı mevcuttur. Mağdurun anaparayı aşan bir zararı olması durumunda bu ancak bir hukuk davasının konusu olabilir.
KANUN YOLU AŞAMALARINDA ETKİN PİŞMANLIK UYGULANABİLİR Mİ?
Kanun yolu aşamasında etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanıp uygulanamayacağı öğretide tartışmalı olmakla birlikte hakim olan görüş ilk derece mahkemesinin kararından sonra etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanamayacağıdır. Bu konuda farklı görüşlerde mevcuttur. Bozma sonrası kovuşturma aşamasına tekrar dönülmesi durumunda ise etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanacağı kabul görmektedir. “Sanık hakkındaki 20.10.2005 tarihli hükmün, Yargıtay 6. Ceza Dairesi’nin 19.06.2006 tarihli kararıyla bozularak ortadan kalktığı ve yeni hüküm kurulmadan önce de yakınanın zararının giderilerek etkin pişmanlık koşullarının sağlandığının anlaşılması karşısında, tebliğnamedeki eleştiri düşüncesi benimsenmemiştir..” (Yargıtay 6. Ceza Dairesi)
