Hukukumuzda aile konutu; “eşlerin ve varsa çocukların birlikte yaşadıkları ve ailenin yaşam merkezi” olarak kabul edildiği konut olmaktadır. Kısaca aile konutu, Türk hukukuna, Türk Medeni Kanunu ile kazandırılmış olan önemli bir hukuki müessesedir. Bu nedenle eşler arasında boşanma davası açılması bile bu durumu ortadan kaldırmayacaktır. Aile konutu eşlerden birisi tarafından kira ile sağlanmışsa; diğer eş kiralayana yapacağı bildirim ile sözleşmenin tarafı haline gelmektedir. Bu durumda bildirimde bulunan eş kira sözleşmesi uyuşmazlıklarında diğer eş ile birlikte müteselsil sorumlu olacaktır. Nitekim Türk Medeni Kanunu'nun 194. Maddesinde de belirtildiği üzere, “eşlerden biri diğer eşin açık rızası bulunmadıkça aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez.” hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla sözleşmenin tarafı olmayan eş kiraya verene yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı haline gelerek diğer eş ile birlikte kira ödemelerinden yükümlü olacaktır. Ayrıca kanunda söz konusu bildirim için bir şekil şartı öngörülmemekle birlikte sms ve e-posta gibi araçlarla yapılan bildirimlerde geçerli olmaktadır. Anılan hükümler kapsamında aile konutuna ilişkin kira sözleşmesinin diğer eşin rızası olmadan feshi ve kira sözleşmesinde adı geçmeyen için fesih gerekçesiyle konuttan tahliye ettirilmesi olanaklı olmadığı gibi Türk Borçlar Kanunu 394/3. maddesi hükmü kiraya verene, “Kiracı olmayan eşin kiraya verene bildirimde bulunarak kira sözleşmesinin tarafı sıfatını kazanması halinde kiraya veren fesih bildirimi ile fesih ihtarına bağlı bir ödeme süresini kiracıya ve eşine ayrı ayrı bildirmek zorundadır.” şeklinde konuya ilişkin bir yükümlülük getirmiştir.
Ayrıca Türk Borçlar Kanunun 349. Maddesinde de kira sözleşmesinin tarafı olmayan eşin, bildirimle sözleşmeye taraf olması durumunda kiraya verenin tahliye talepli icra takibini, her iki eşe birlikte yöneltmesi gerektiği de hüküm altına alınmış olup, dolayısıyla kiracılar arasında da zorunlu takip arkadaşlığı söz konusu olacaktır. Örneğin, dava konusu olayda kira sözleşmesinin tarafı, sadece evden ayrılan eştir. Diğer eş ise, kiralayana böyle bir bildirimde bulunmadığından sözleşmenin tarafı olmayacak ve dolayısıyla kira sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklarda eşi ile beraber müteselsil sorumluluğu da olmayacaktır. Bu durumda tahliye talepli icra takibinin sadece kira sözleşmesinin tarafı olan eşe yöneltilmesi gerekecektir.
Öte yandan kural olarak, eşlerden birisi diğerine karşı ve ona tebaan taşınmazda oturduğunda boşanma gerçekleşse dahi İcra İflas Kanununun 276/son maddesi hükmü gereğince üçüncü kişi konumunda olmamaktadır. Zira üçüncü kişi konumunda olan haklı neden ile işgalde olduğunu gösteren resmi bir belge sunmazsa derhal tahliyesi istenirken, üçüncü kişi konumunda olmayan eş bakımından böyle bir belge sunma yükümlülüğü öngörülmemiş olup, derhal tahliyesi istenebilecektir.
EŞLERİN AYRI YAŞAMASI HALİ
Kural olarak aile konutu niteliği, evlilik birliği sona erene kadar devam etmektedir. Buna bağlı olarak da Medeni Kanun’un 194. maddesinde öngörülen rıza şartı, eşlerin ayrı yaşadığı dönemde de aranmaktadır. Nitekim eşlerin fiilen veya hukuken ayrı yaşamaları bu hükmün uygulanmasına engel olmamaktadır. Türk Medeni Kanunun 194/f.1 maddesinde öngörülen rıza şartı evlilik birliği devam ederken eşlerin ayrı yaşaması halinde de uygulanacağından, kıyas yoluyla Türk Borçlar Kanunun 349. maddesi hükmünün de eşlerin ayrı yaşaması halini kapsayacak şekilde uygulanması gerektiği kabul edilebilir. Dolayısıyla evlilik birliği devam ederken eşlerin ayrı yaşaması halinde kira sözleşmesinin tarafı olmayan eş, bildirimle kira sözleşmenin tarafı haline gelmemişse, bu durumda tahliye talepli icra takibinin sadece kira sözleşmesinin tarafı olan eşe yönlendirilmesi gerekmektedir.
Bir diğer hususta taraflar arasında boşanma davası açıldıktan sonra ayrı yaşamaları halinde kira sözleşmesinin tarafı olan eşin aile konutuna dair su, elektrik, doğalgaz ve internet gibi abonelikleri kapatması durumunda evde yaşayan diğer eşin abonelikleri tekrar açtırabilmesi için nasıl davranması gerektiğidir. Bu kapsamda her ne kadar kira sözleşmesinin tarafı olmayan eş kiralayana bildirimde bulunarak Türk Medeni Kanunun 194. maddesi gereğince kira sözleşmesinin tarafı haline gelse ve kiracı sıfatını kazansa da, yine de aboneliği açtırmak için kurumlara gittiğinde kira sözleşmesinde taraf olmadığı ve ismi geçmediği gerekçesiyle abonelik açtırma işlerini yaptıramamaktadır. Bu hususta abonelik kurumları mahkeme tarafından verilen karar istemektedir. Nitekim bahse konu mahkeme kararı aslında doğrudan aboneliğe dair bir karar olmasa da, ancak bu şekilde eşin, aile mahkemesinden “aile konutu tahsisi ve yararlandırılması” talebinde bulunarak (hatta çocukları varsa bu karar ivedilikle verilecektir) aile mahkemesinin aile konutunu kira sözleşmesinin tarafı olmayan “eşe tahsisi ve yararlandırılması” şeklinde bir ara karar vermesi durumunda bu kararı gören kurumlar kapatılan aboneliklerin konutun tahsis edildiği kişi üzerine açmaktadır. Bu noktada son olarak belirtmek gerekirse, kiralanan konuttan ayrılarak abonelikleri kapatan eşin aynı zamanda cezai sorumluluklarının bulunduğudur. Dolayısıyla şikayet edildiği takdirde, eşin diğer eşin yaşadığı konutun aboneliklerini kapattırarak konutta yaşan eşi bu şekilde mağdur etmesi, Yargıtay tarafından Türk Ceza Kanunun 233. maddesinde düzenlenen “aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali” suçu olarak değerlendirilmektedir. (Y.4.CD, 2013/17388 E., 2015/32944 K., 02/07/2015 Tarihli ilamı)
Av. Begüm Gürel & Stj. Av. İpek Mengilli
KAYNAKLAR
1. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6098.pdf
2. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf
3. https://tr.linkedin.com/in/fatih-akp%C4%B1nar-939548116
