Maliye Bakanlığı  tarafından trafik ve noter kayıtları  taranarak ikiden çok araç satışı yapan kimselerle ilgili vergi kaydı açılması işlemleri  yürütülmektedir. Bu  çerçevede  vergi daireleri geriye doğru 3 yıl veya 4 yıl giderek vergi kaydı açmaktadır. Kural olarak 1 yıl içerisinde ikiden çok motorlu araç alım satımı faaliyetlerinden gelir elde edilmiş olsun veya olmasın  vergi kaydı açılmaktadır. Vergi kaydının açılmasında işlem tarihleri dikkate alınmaktadır.  

Diğer taraftan, Gelir Vergisi Kanunun 37. maddesi hükmü  gereğince bir takvim yılı içerisinde birden çok motorlu araç  alım satımının yapılması ticari faaliyet olarak değerlendirilmekte ve bu  işi  sürekli yapanların  gelir vergisi  kaydı vergi dairesi tarafından resen  açılabilmektedir.  Bu şekilde, gerçek usulde vergi kaydı açılan mükelleflerin gelir vergisi, KDV, gelir geçici vergi yönünden mükellefiyet kayıtları  idare tarafından  açılmaktadır. Bu şekilde kaydı açılan mükelleflerin   her ay düzenli mükellefiyetlerini yerine getirmeleri zorunludur. Başka bir deyimle, vergi kaydı açılan mükellefler, elektronik beyan yoluyla aylık KDV beyannamelerini internet üzerinden vergi dairesine sunmak zorundadırlar.   

Bir takvim yılı içerisinde birden çok  araç  alım satımı yapılması halinde, bu durum ticari kazanç yönünden vergi kaydının açılmasını gerektirecektir. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından yapılan çalışmalarda araç satımında işlem adedi 4 ve üzeri olarak dikkate alındığını basından takip etmekteyiz. Gerçekten de yıl içerisinde insanlar çeşitli nedenlerle arabalarını satarak  değiştirme tercihinde bulunmaktadırlar.  

Öte yandan, taşınmazların alım satım ve inşa işleri ile sürekli olarak uğraşılması  ticari kazanç  sayılmaktadır. Öte yandan, kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet  alım – satımı ile devamlı olarak uğraşanların bu faaliyetlerden elde ettikleri gelirlerle ticari kazanç olarak kabul olunmaktadır.   

Sürekli olarak (yılda birden  fazla taşıt  alıp satmak  ticari faaliyet olarak kabul edilmektedir) taşıt alım satımı  yapmak  ticari faaliyettir. Bu  faaliyetin de vergi dairesine mükellef kaydı yapılarak  beyan edilmesi  gerekmektedir.  Burada bir yıl içerisinde birden çok   araç alım  satımı yapılması  faaliyetin sürekli olarak yapılmış olduğu varsayılmaktadır. Böyle bir durumda olan kimse için  hem  gelir vergisi, KDV, muhtasar ve geçici vergiler yönünden  vergi kayıtlarının  açılması  zorunludur.   Bunun yanı sıra böyle bir durumda mükellef olan  kişinin  defter  tasdik ettirmesi kazancını  işletme veya bilanço esasına göre tespit etmesi  gerekir.  Ayrıca, bu mükellef, noterden  veya anlaşmalı matbaadan  fatura bastırılması  gerekmektedir. 
Son zamanlarda vergi daireleri kendilerine  trafikten gelen  bilgiler doğrultusunda bir yıl içerisinde  sık sık araç alım satımı yapanlara gerçek usulde gelir vergisi  kaydı  açarak  kendilerinden  e-beyan yoluyla  yıllık beyanname,  KDV, geçici vergi ve muhtasar beyanname vermelerini istemektedir.  Böyle bir durum karşısında mükellefin  araç satışları ile ilgili  banka hesap bilgilerinin irdelenmesi alış satış kazancının   saptanması yönünden  banka kayıtları da önem  taşımaktadır.  Buradan hareketle  araçların  alış bedellerinin    bilinmesi ve yapılan  giderlerin  alış bedeline eklenmesi  ve sonuçta satış bedeli ile bu tutarların mukayese edilmesi zorunludur.  Örneğin,  10.000 TL’ye alınan  bir araç daha sonra  17.000 TL’ye satılması halinde ve alışla da ilgili 2.500 TL gider katlanması  halinde  bu aracın  net satış bedeli:  17.000-12.500 =  4.500 TL   safi kazanç bulunmaktadır.   

Burada asıl  problem araç alım satımından  ortaya çıkan  olumlu  gelir veya kar  olmayıp esasen  vergi dairelerinin  geriye doğru  vergi  kaydı açarak  son 4 yıl  için  elektronik beyan  verilmeyişi dolayısıyla  4 yılla ilgili  e-beyan özel usulsüzlük cezası tutarları  önemli  rakamlara varmaktadır.   Örneğin, son  4 yılda  verilmeyen  beyannamelerden  dolayı   geriye doğru  vergi kaydı açıldığı için her yılda  12 ay  KDV ve her yılda 4 geçici vergi ve her yıl için birer gelir vergisi beyannamesi olmak üzere toplam  68 vergilendirme dönemi için  68x680,00 TL = 46.240,00 TL e-beyan özel  usulsüzlük cezası  kesilmektedir. (VUK mük. md. 355)

Kendilerine geriye doğru  vergi kaydı açılan bazı mükellefler olayı yargıya taşıdıkları Görülmektedir. Yargı tarafından verilen kararlarda geçmişe yönelik  vergi kaydının açılması nedeniyle  geçmişe yönelik e-beyan özel  usulsüzlük cezası kesilmesi işlemleri iptal edilmektedir.   

Geçmiş yıllarda yıl içerisinde birden  fazla araç alım satımı  yapanların  durumlarını  gözden  geçirmeleri ve  sattıkları araç bedellerinin  satış bedeli ile  alış bedeli arasındaki farkı bulmaları ve buna göre beyanlarını yapmaları  zorunludur.   Bazı durumlarda satış bedelinin bilinmemesi  veya bulunmaması  halinde aracın  emsal  satış bedeli veya  kasko değeri  ölçü olarak  dikkate alınabilir. Bu gibi durumlarda taşıtın  alış bedeli ile  bu bedel üzerine yapılan  masrafların  da  dikkate alınması zorunludur. Geçmişe yönelik vergi daireleri tarafından  yapılan inceleme  ve araştırmalarda  satışa konu  araçlarla ilgili  bedellerin takibi  önem  taşımaktadır.  Trafik idareleri  tarafından vergi dairelerine yollanan  listelere göre TC kimlik numaraları dikkate alınarak  satıcıların  vergiye ilişikleri denetlenmektedir.  Vergi dairesinde hiç  kaydı olmadığı halde sürekli olarak  araç satanların  son  günlerde vergi dairesine beyana davet edildiği rastlanılmaktadır.  Aynı durum  gayrimenkul  alım ve satımlarında da benzeri işlem yapıldığı görülmektedir.   

Sürekli olarak araç satımı ölçüsü hakkında bir kişinin bir takvim yılı içerisinde  birden  fazla araç alıp  satması halinde bu durum mutad meslek olarak ifa edildiği  kabul olunmaktadır. Bir kişinin bir kez araç alıp satması  halinde  bu işlem  süreklilik arz etmediğinden dolayı  mutad  meslek  olarak yapıldığı iddia edilemez. Benzeri olaylarda yargının bakış açısı farklı olabilmektedir. Örneğin; geçmişe yönelik kesilen özel usulsüzlük cezaları vergi mahkemelerince iptal edilmektedir. Maliye Bakanlığı da yayınladığı 449 nolu VUK genel tebliğiyle ceza kesilmeyeceğini kendi teşkilatına resmi gazeteyle duyurmuştur.

(Bu köşe yazısı, sayın Av. N. Gaye ALPASLAN tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)