EMTİA VE NAKLİYAT SİGORTASI

I. Sorumluluk Kavramı ve Emtia ve Nakliyat Sigortası Tanımı ve Konusu

A. Sorumluluk Kavramı

Sorumluluk kelime anlamı olarak üstlenilen bir iş veya görev hakkında yapılması gerekenleri bilmek ve bu gereklere uygun olarak hareket etme zorunluluğudur[1]. Hukukta sorumluluk ise alacaklının alacağını alabilmesi için borçluya ait malvarlığına cebri icra yoluyla el koyabilme yetkisi ve borçlunun bunlara katlamak zorunda olması demektir[2].

Doktrinde dinin, ahlakın, hukuki kuralların sorumluluklarını bildiğimiz ve bunların sonuçlarına bağlanan düzenlemelerle iç içe yaşadığımız ifade edilmektedir[3].

B. Emtia ve Nakliyat Sigortası Tanımı ve Konusu

1. Emtia ve Nakliyat Sigortası Tanımı

Emtia Nakliyat Sigortası Malların, bir yerden başka bir yere bir veya birkaç nakil aracı ile taşınması (sevk edilmesi) sırasında uğrayabileceği zarar, kayıp (ziya) ve hasarları teminat altına sigorta türüdür. Nakliyat Sigortaları, ilk uygulamasının yapıldığı Londra ve Lloyd’s dan günümüze, küresel boyuttaki dış ticaretteki gelişmeler , ticaretin çeşitlenme ve yaygınlaşması paralelinde hızlı bir gelişim göstererek günümüz sigorta uygulamaları haline gelmiştir. Bu haliyle de oldukça detaylandığı için uygulaması büyük bir dikkat ve özen gerektirmektedir.

Nakliyat Sigortalarının uygulamasında sigortalı ve sigortacı tarafından gerekli bilgi ve verilerin eksiksiz ve özellikle zamanında temin edilmesi ve eksiksiz olması oldukça önemlidir. Buda nakliyat sigortalarının iyi bilinmesi ile ilgilidir.

2. Emtia ve Nakliyat Sigortası Konusu

A.1. Bu sigorta, poliçede belirtilen süre içinde gemi veya diğer deniz ve göl araçları ya da bunlara ilişkin diğer sigorta ettirilebilir menfaatlerin maruz kalabileceği rizikoları, poliçede belirlenen koşullara bağlı olarak güvence altına alır.

Bu maddede yer alan “gemi veya diğer deniz ve göl araçları” terimi, yük ve yolcu gemilerini kapsar. Ancak sigortacı kabul ettiği takdirde, ahşap veya beton yahut bunların karışımından yapılmış tekneler, yelkenli tekneler, tenezzüh tekneleri, yat ve kotralar, hizmet motorları, balıkçı gemi ve tekneleri, römorkör, duba, sat ve layterler, yüzer havuz, şahmerdan ve vinçler, yüzer lokanta, deniz motosikletleri gibi deniz ve göl araçları “gemi veya diğer deniz ve göl araçları” terimi kapsamında sayılır.

Emtia ve Nakliyat Sigortası ile malların bir yerden diğer bir yere taşınması, bu taşıma sırasında karşılanan tehlikeler ulusal ve uluslararası ekonomiler için göz ardı edilmeyecek derecede önemli olgulardan biridir. Dolayısıyla malların taşınması sırasında karsılaşacakları tehlikeleri güvence altına alması Emtia ve Nakliyat Sigortalarının konusunu oluşturmaktadır. Önceleri denizlerde başlayan taşımacılık daha sonra demiryolları ve karayollarını günümüzde ise havayollarını da kapsamına almıştır. Taşımacılığın gelişmesi ile birlikte Emtia ve Nakliyat Sigortalarının kapsamı büyümüş, taşımacılığın doğal tehlikelerine ilave olarak malların doğal niteliklerinden doğan tehlikeler ile bazı ticari tehlikeleri de kapsama dahil edilmiştir.

Emtia ve Nakliyat Sigortasında yurt içi ve yurt dışı (ithalat/ihracat) sevkiyatlarında her türlü emtianın, yüklemeden boşaltmaya (depodan-depoya) kadar gümrükteki beklemeler, aktarmalar, ara sevkiyatlar da dâhil olmak üzere deniz, hava ve karayolu ile nakliyatı sırasında meydana gelebilecek çeşitli kaza, yangın, hırsızlık, kaybolma ile ayrıca istenirse harp, grev, kargaşalık, terör, sabotaj gibi tehlikeler sonucu doğacak zarar, kayıp ve hasarları bütün dünyada geçerli uluslararası standart ve şartlarda teminat altına alır.

A.2. Aksi kararlaştırılmadıkça, sigorta konusu gemi veya diğer deniz ve göl araçları, sınıflama kurumları (klas müesseseleri) tarafından verilmiş sınıf belgesine sahip olmalı ve bu belge sigorta süresi içinde geçerliliğini korumalıdır. Sınıflama kurumları tarafından verilmiş sınıf belgesine sahip olmayan gemi ve diğer deniz ve göl araçlarının sigorta konusu olabilmesi için yürürlükteki ilgili mevzuat hükümlerine göre inşa edilmiş olmaları zorunludur.

C. Karayolu Nakliyat Sigortası

Karayolu nakliyat sigortası TTK' da zarar sigortaları içerisinde bir mal sigortası olarak düzenlenmiştir. Zira mal sigortalarında sigortalının bir mal üzerindeki menfaati sigorta edilmektedir[4].

TTK m. 1421/1 aksine sözleşme yoksa, sigortacının sorumluluğu primin veya ilk taksitinin ödenmesi ile başlar; kara ve denizde eşya taşıma işlerine ilişkin sigortalarda, sigortacı, sözleşmenin yapılmasıyla sorumlu olur.

TTK m. 1430 hükmüne göre sigorta ettiren, sözleşmeyle kararlaştırılan primi ödemekle yükümlüdür. Aksine sözleşme yoksa sigorta primi peşin ödenir. Özel kanunlardaki hükümler saklıdır (TTK m. 1430/1).

Sigorta primi nakden ödenir. İlk taksitin nakden ödenmesi şartıyla, sonraki primler için kambiyo senedi verilebilir; bu halde, ödeme kambiyo senedinin tahsili ile gerçekleşir (TTK m. 1430/2).

Sigorta ettiren, sigortacının sorumluluğu başlamadan önce, kararlaştırılmış primin yarısını ödeyerek sözleşmeden cayabilir. Sözleşmeden kısmi cayma halinde, sigorta ettirenin ödemekle yükümlü olduğu prim, cayılan kısma ilişkin primin yarısıdır (TTK m. 1430/3).

TTK. 1421 hükmü ile 1430 hükmü arasında bir çelişki bulunup bulunmadığı hususu doktrinde TTK madde gerekçeleri üzerinden gidilerek cevaplanmaya çalışılmıştır. Buna göre ileri sürülen bir görüşe göre TTK m. 1430 hükmü sigortacının sorumluluğunun başlamasını primin ödenmesine bağlayan bir kuraldır. TTK m. 1430 hükmü ile taşıma sigortasında sigortacının sorumluluğunun başlamasının primin ödenmesine bağlı olmadığı, sigortacının eşyanın teslim edildiği tarihten itibaren sorumlu olacağı düzenlenmekle TTK m. 1421 hükmü ile getirilen kural değişmemektedir[5].

Karayolu nakliyat sigortasının riziko açısından en önemli özelliği, taşıyıcının sorumluluğunun başladığı noktadır. Bir görüşe göre[6] eşyanın taşıyıcıya teslim tarihi, taşıma sözleşmesinin yapıldığı tarihtir. Zira taşıma sözleşmesinin yapılmasıyla sigortacının sorumluluğu başlar. Fakat bu görüşe katılmak mümkün değildir. Zira taşıma sözleşmeleri ayni değil rızai sözleşmelerdir[7]. taşıma sözleşmesinin yapılması sigorta sözleşmesini başlatmaz. Sözleşmesi yapılmış olsa bile sigortacının rizikolardan sorumluluğu mutlaka taşıyıcının eşyaları taşınmak üzere teslim almasına bağlıdır.

II. Nakliyat Sigortalarında Verilen Teminatlar ve Poliçe Türleri

A. Nakliyat Sigortalarında Verilen Teminatlar

A.3. Sigorta Teminatının Kapsamı: Bu sigorta, rizikonun gerçekleşmesi sonucu gemi veya diğer deniz ve göl araçlarının yahut bunlara ilişkin diğer menfaatlerin uğrayacağı ziya ve hasarı, ayrıca teminata dahil edilmişse sorumluluk tazminatını, yahut bunlarla ilgili masrafları kapsar. Ziya veya hasar yahut sorumluluk tazminatı ile bunlara ilişkin masrafların kapsam ve içeriği, teminata dahil ve istisna edilen rizikolar, bu poliçeye eklenen özel şartlarla belirlenir.

1. Tam Ziya Klozu

En dar ve en sınırlı teminattır. Taşınan emtianın, taşıyan nakil aracı ile birlikte tamamen ziya olması halini temin eder. Hiçbir kısmi hasarı temin etmez. Örnek: Gemi ile birlikte taşınan yükün batması, tamamen yanması v.b. veya taşıyan uçakla birlikte taşınan malın da düşüp parçalanması, yok olması, tamamen yanması v.b. veya taşınan malla birlikte tamamen ziya olması…vb. Bu kloz avarya ve masraflar hariç sadece nakil aracın (gemi, kamyon, uçak, tren) fiilen ve mutlak surette tamamının zayi olması durumunda malların fiilen ve tamamen hasar görmesi durumunda devreye girer. Bunun dışında gerçekleşen hasarlara teminat vermez.

2. Dar Teminat

Bu teminat için kullanılan klozlar; Denizyolunda : Instıtute Cargo Clauses (F.P.A.) Karayolunda : Kamyon Klozu Demiryolunda : Demiryolu Klozu Bu klozlar kısaca; çarpma, çarpışma, devrilme, yangın, yıldırım, infilak, dağ heyelanı, köprü çökmesi, sel ve su basması v.b.rizikolar ile yükleme, olağan aktarma ve boşaltma rizikoları, (Denizyolunda) batma, karaya oturma, çatışma, fırtınadan bir liman veya kıyıya sığınma ile Müşterek Avarya (Gemi ile yükün aynı anda aynı tehlike ile karşı karşıya gelmesi sonucu doğacak masraflar ile zarar, ziyan) hasarları ve kurtarma masraflarını kapsar.

- Deniz Yolu sevkleri için ; Institute Cargo Clauses ‘’F.P.A’’ – 1.1.1963 veya Institute Cargo Clauses (C ) 1.1.1982

- Karayolu sevkleri için; Kamyon Klozu

- Havayolu sevkleri için; Dar teminat yoktur. (Yalnızca Tam Ziya veya Geniş Teminat verilebilir).

- Dar teminat kapsamında hususi avaryalar hariç ifadesi geçip bu ifade ‘’ kısmi hasarlar hariç ‘’ anlamında kullanılsa dahi , bu kloz incelendiğinde aslında hiç de kısmi hasarları hariç tutan bir kloz olmadığı ortaya çıkmaktadır. Her ne kadar kısmi hasarlar hariç deniyorsa da aşağıda belirtilen durumlar sonucu oluşan kısmi hasarlarda teminat kapsamındadır.

a) Malların taşındığı teknenin karaya oturması ,batması , yanması, infilak etmesi sonucu sigortalı emteanın uğrayacağı kısmi hasarlar tazmin edilir.

b) Yükleme, aktarma,boşaltma işlemleri esnasında bir veya birden fazla kolinin tamamen zayi halinde bu koli veya kolilerin bedelleri ödenmektedir.

c) Tekne veya nakil aracının su hariç buz dahil herhangi bir harici cisimle çatışması ve temas etmesi halinde malda meydana gelebilecek kısmi hasarlar da ödenmektedir.

Kamyon Klozu ; Kamyon ile yapılan taşımalarda ‘’dar kapsamlı teminat ‘’ talep edildiğinde kullanılacak klozdur. Institute Cargo clauses C veya F.P.A klozunun kamyon taşımacılığına uygulanmış şeklidir.

Bu klozun içeriği ; Kamyon ile yapılacak taşımalarda bazı tabii afetlerde ve/veya yanması , çarpışması nedeni ile taşınan malın uğrayacağı hasarları tazmin eder.

Demiryolu klozu ; Dar teminatın demiryolu taşımacılığına uyarlanmış şeklidir. Yani trenin devrilmesi ,katarların çarpışması , raydan çıkması vb . gibi harici etkenlerin sebep olduğu hasarlar tazmin edilir.

3. Geniş Teminat

- Geniş teminat denilen bu kuvertürle (Institute Cargo Clauses All Risk veya Institute Cargo Clauses Air-A) adından da anlaşılacağı üzere harici rizikolar ve etkenler de dahil olmak üzere malın uğrayabileceği tüm hasarlara karşı teminat veren bir klozdur. Ancak all risks olarak adlandırılsa dahi bu teminatında bazı kısıtlamaları vardır. Gecikme , malın kendi özelliğinden veya bünye ve tabiatından kaynaklanan hasarlar ve masrafları karşılamaz. Fire , vezin noksanlığı, böceklenme gibi hasarlar buna en güzel örneklerdir. All Risks klozu esasen tüm nakil araçları ( gemi , kamyon, tren ) için yapılan sevkiyatlara uygulanır. Uygulamada ise anılan klozun, taşımanın yapıldığı aracın özelliklerine uymayan hükümleri iptal edilerek veya sadece buna uyan hükümleri kullanılarak uygulama gerçekleşir.

İnstitute Air Cargo Clauses ‘’ All Risks ‘’ veya Institute Cargo Clauses Air ( A) All Risk klozunun sadece hava yolu ile taşınan mallara uygulanan şeklidir. Hava yolu ile yapılan taşımaların dışında uygulanmaz.

- Nakliyat sigortalarında uygulanan klozlar teminat bakımından depodan depoya dır. ( From Warehouse to warehouse ) Başka bir deyişle sigorta teminatları malın satıcısının deposunu terk ettiği anda yürürlüğe girer ve alıcının deposunda son bulur. Şunu da vurgulamak gerekirse söz konusu olan malların gümrük depolarında ve aktarma sırasında bulunacakları ara depolarda beklemeleri ek bir prim gerektirmeden teminata dahildir. Şartlar ve nakil aracı türlerine göre gümrük depolarında bekleme ile ilgili bu durum şu şekilde özetlenebilir.

1- Deniz yolu ile taşımalarda ‘’All Risks’’ veya ‘’A’’ ile ‘’F.P.A’’ veya ‘’C‘’ klozuna göre malların gümrük depolarında tamamen boşaltıldığı andan itibaren 60 güne kadar bekleme teminata dahildir.

2- Tren yolu ile taşımalarda da All Risk veya ‘’A’’ klozuna göre 60 güne kadar ve fakat ‘’Demir Yolu Klozuna göre 15 ‘’güne kadar olan beklemeler teminata dahildir.

3- Kamyon ile yapılan taşımalarda ‘’All Risks veya ‘’ A ‘’ klozuna göre yine 60 günlük bekleme teminata dahildir. Ancak kamyon klozunda teminat varış yerinde malın boşaltıldığında sona erdiğinden bekleme süresi ek primle teminata dahil edilebilir.

4- Sadece All Risks’’ veya AİR hükümleri ile sigortalanan uçak nakillerinde gümrükteki bekleme süresi 30 gündür.

Bu süreler yukarıda açıklanan klozların birer parçasıdır. Anılan sürelerin yetersiz olması durumunda süre bitmeden gerekli ihbarların yapılarak uzatma talebinde bulunulmuş olması gerekir. Uzatmalar ise beher 30 gün için geçerli ek primler karşılığı verilebilir.

B. Nakliyat Sigortalarında Uygulanan Poliçe Türleri

1- Muvakkat (Geçici/Flotan) Poliçe

Muvakkat poliçe aynı zamanda flotan poliçe olarak da tanımlanmaktadır. Muvakkat poliçe ileri bir tarihte gerçekleşecek sevkiyatı önceden ve geçici olarak teminat altına alır. Bu poliçe ile iyi niyetinden emin olunmuş sigortalıyı teminatsız bırakmama adına bir nakliye ( seferi ) önceden sigortalamaktır. Yani değeri , cinsi,miktarı belli olan bir malın, sevkiyat tarihi henüz belirlenmemiş olsa dahi önceden mutabık kalınmış hükümler çerçevesinde teminat altına alınmasına yarayan bir poliçe türüdür. Bu uygulamada poliçe primi , sevkiyatla ilgili yükleme tarihi belli olduğunda ve eksik bilgilerin tümü alındığında bir zeylname veya kati poliçe düzenlenerek alınır. Fakat poliçe düzenlendiğinde ayrıca standart poliçe ücreti tahsil edilir. Geçerlilik süresi 1 yıldır. 1 yıl içinde gerçekleşmeyen nakliyelere ait muvakkat poliçeler kendiliğinden iptal olur.

Sigortalı teminat verilen sevkiyatla ilgili tüm bilgileri öğrenir öğrenmez sigortalıya bildirmekle yükümlüdür.

Emtia sigortalarında daha öncede ifade ettiğimiz gibi sigorta riski seferin başladığı anda yürürlüğe girer. Başlamış bir sefere teminat vermek mümkün değildir. Bu nedenle hoşnutsuzluğa sebep vermemek için özellikle akreditifli işlemlerde işleme başlanılması ile birlikte muvakkat sigorta teklifinin yapılarak söz konusu malın istenen şartlarda ve sorunsuz olarak sağlanması gerekir.

Muvakkat sigorta da sigortanın bir kısmı veya tamamı kesinleşebilir. Başka bir ifade ile teminat altındaki emtialar birden fazla seferde de sevk edilebilir. Bu durumda mal yola çıkmış ve dolayısı ile risk başlamış olsa dahi buna ilişkin kuvertür bu muvakkat sigorta ile sağlanmış olduğundan teminatta yeni şartlarla sağlanmış olacaktır. Bu nedenle muvakkat poliçe uygulaması doğabilecek birçok problemleri ortadan kaldırmaktadır.

- Muvakkat poliçe kati poliçeye dönüşürken mutlaka muvakkat poliçenin numarasının bildirilmesi gerekir. Muvakkat poliçe sadece bir emtea türüne teminat verir. Birden fazla emtea söz konusu olduğunda her mal için ayrı poliçe düzenlenmesi gerekir.

2- Münferit (Kati) Poliçe

Bu poliçe hazır olan yapılacak sevkiyatı teminat altına alır. Bir poliçe ile ilgili tüm veriler mevcut ise muvakkat poliçe yerine direk kati poliçe düzenlenmektedir. Başka bir ifade ile sevki yapılacak malın sevk tarihi,seferi,değeri ve aracın bilinmesi durumunda muvakkat poliçe yapmanın bir değeri kalmadığından direk kati poliçe düzenlenmesi yoluna gidilir. Primlendirilmesi de cari tarife üzerinden yapılıp tahsilat gerçekleştirilir.

3- Abonman Poliçe

Muvakkat poliçenin daha kapsamlı halidir. Abonman poliçe uygulamasında 1 yıl boyunca yapılacak tüm seferler sigortalı ile sigortacı arasında mutabık kalınmış fiyat, şart ve teminatlarla otomatik olarak güvence altına alınmaktadır.Uluslararası alanda en fazla bu tip sözleşmeler uygulanmaktadır. Abonman uygulaması, sigortalıya sözleşme dönemi içindeki tüm sevkiyatlar için önceden teminat verdiği için büyük bir kolaylık sağlamaktadır.

Abonman sözleşmesinin uluslararası literatürdeki adı ‘’ open- cover policy ‘’ veya ‘’open – cover agrement ‘’ dir.

Sigortacı tarafından riskin değerlendirilmesi ve Abonman Poliçesinin yapılabilmesi için ;

1-sigortalı

2-sigorta dönemi( uygulamada genellikle 1 yıldır )

3-Araç Cinsi ( gemi,kamyon,uçak,tren )

4-Araç başı azami yükleme limiti

5-sefer ( bir yıl süresince )

6-Emtia cinsi

7-Teminat

8-Fiyat

9- İhbar şartları

10-Fesih Şartları

11- Abonman iade şartları( var ise )

Abonman sözleşmesinde "abonman iadesi" konusunda görüş birliğine varılmış ve bu durum poliçeye yazılmış ise söz konusu iadenin gerçekleşmesi için ödenen ve ihbar olunan hasar toplamının aynı sürede ödenen nakliyat net priminin ( terör primi hariç ) % 50 sinden az olması gerekir. Yapılacak iade miktarı üzerinde sigortalı ve sigortacı her sözleşme için farklı oranlar belirleyebilir. Uygulamada bu oran % 10 veya altıdır.

Nakliyat sigortaları ile ilgili bir sigorta teklifinin Sigorta Şirketi tarafından değerlendirilebilmesi için;

1- Akreditif no’su (bir banka kanalı ile yapılan akreditif işlemi kaynaklı poliçelerde),

2- Sigortalının adı,

3- Sigorta Bedeli ( Fatura Bedeli+ Navlun Bedeli + Ödenilen Sigorta Primi + %10 İmajinel (beklenen) kar,

4-Sigortaya konu malın esvap ve cinsi , taşıma şekli,ağırlık ve adedi,

5- Sevkin başlangıç ve bitim yeri,

6-Vasıta adı ( gimi ise adı, kamyon ise plakası,tren ise vagon numarası,uçak ise uçuş numarası,

7-Yükleme tarihi,

8-İstenen teminat,

III. Sigorta Değeri, Aşkın - Eksik Sigorta ve Sigortanın Başlangıcı ile Sonu

A. Sigorta Değeri

A. 4: Taraflar başka bir esas kararlaştırmamışlarsa, gemi veya diğer deniz ve göl araçlarının sigorta değeri, rizikonun başladığı andaki değerdir. Aksi kararlaştırılmadıkça, yakıt, kumanya ve levazım, gemi adamlarının ücretleri, sigorta ücreti bu değere dahil değildir.

B. Aşkın ve Eksik Sigorta

A.5: Sigorta bedeli sigorta değerini aşamaz, aşan kısım varsa geçersizdir. Sigorta bedeli sigorta değerinden az ise tazminat sigorta bedeli ile sigorta değeri arasındaki orana göre ödenir.

C. Sigortanın Başlangıcı ve Sonu

A. 6: Bu sigorta, aksi kararlaştırılmadıkça, poliçede belirtilen tarihte öğleyin saat 12:00’de başlar ve yine poliçede belirtilen tarihte öğleyin saat 12:00’de sona erer. Her iki halde de gemi veya diğer deniz ve göl araçlarının bulunduğu yerin saati esas alınır.

IV. Hasar ve Tazminat

A. Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Tarafların Yetki ve Yükümlülükleri

B.1: Riziko gerçekleştikten sonra, tarafların bütün hakları saklı kalmak koşulu ile, her türlü koruma önlemlerini almaya veya bunların alınmasını istemeye, gözetmeye veya bunlara girişmeye yahut başlamaya sigortalı veya sigorta ettiren zorunlu, sigortacı da yetkilidir.Sigortacının bu eylemlerinden dolayı ödeme yükümlülüğünü peşinen kabul ettiği ileri sürülemez.

Sigortalı veya sigorta ettiren bu konularda sigortacı ile tam bir işbirliği yapmak, bu önlemlerin alınmasına yardım etmek için elindeki bütün belge ve bilgileri sigortacıya vermekle yükümlüdür.

Bundan başka, sorumlu üçüncü kişilere karşı rücu haklarını korumak üzere, bütün önlemleri zamanında almak ve gerekli işlemleri yapmak için, sigortalı veya sigorta ettiren, sigortacı ile koşulsuz işbirliği yapmakla yükümlüdür.

Sigorta ettiren veya sigortalı bu maddede sayılan yükümlülükleri yerine getirmez ve bunun sonucu zarar miktarında bir artış olursa bu kısım sigortacının ödeyeceği tazminattan indirilir.

B. Hasar Bildirimi ve Hasara İlişkin Belgeler

B.2: Sigorta ettiren veya sigortadan haberi olması halinde sigortalı, rizikonun gerçekleştiğini öğrenir öğrenmez bu durumu sigortacıya bildirmekle yükümlüdür.

Sigorta sözleşmesinden doğan borcun muaccel olabilmesi için sigortalı, tazminatın hesabını gösteren bir liste ile diğer gerekli belgeleri vermek zorundadır. Bu belgeler deniz taşımalarında özellikle şunlardır:

· Sigortalı mala ait fatura

· Poliçe aslı (cirolu)

· Sigortalı mala ait ordino

· Gümrük rezerve zaptı

· Gümrük muayene zaptı

· Çeki listesi

· Çetele listesi

· Gümrük (giriş veya çıkış) beyannamesi

· Gümrük vezne makbuzu

· Taşıyıcıya çekilen ihtarname mektubu

· Draft survey raporu

· Gözetim raporu (poliçede böyle bir şart var ise)

· Akreditif belgesi-gerekirse istenilmektedir

· Satış sözleşmesi gerekirse istenilmektedir,

· Manifesto-gerekirse istenilmektedir

· Hasarlı mallara ait fotoğraf

· Vergi kimlik numarası

Kara Taşımacılığı ile ilgili hasar dosyasının tamamlanması için gereksinim duyulan bu belgeleri ithalat, ihracat ve yurt için taşımacılığını birlikte değerlendirerek şu şekilde sıralayabiliriz:

· Konşimento-sevk irsaliyesi

· Sigortalı mala ait fatura

· Poliçe aslı

· Malların hasarlı veya eksik olarak alındığına dair teslim tutanağı

· Sigortalı mala ait ordino

· Gümrük rezerve zaptı

· Gümrük muayene zaptı

· Çeki listesi

· Çetele listesi

· Gümrük (giriş veya çıkış) beyannamesi

· Gümrük vezne makbuzu

· Taşıyıcıya çekilen ihtarname mektubu

· Gözetim raporu (Poliçede böyle bir şart varsa)

· Akreditif belgesi-gerekirse istenilmektedir.

· Satış sözleşmesi-gerekirse istenilmektedir.

· Hasarlı mallara ait fotoğraf

· ATR belgesi-gerekirse istenilmektedir (AB ülkeleri ile yapılan taşımacılıkta kullanılır).

· Kaza sonucu hasar meydana gelmiş ise kaza zaptı

· Aracın Ruhsat fotokopisi

· Sürücüye ait ehliyet fotokopisi

· Taşıma, frigo firik araç ile yapılmış ise aracın soğutma raporu

C. Halefiyet

B.3. Sigortacı, ödemiş olduğu tazminat tutarı ile sınırlı olmak kaydıyla, sigortalının üçüncü kişilere karşı olan tazminat talebi haklarına sahip olur. Sigortalı, sigortacının isteği üzerine bu hususu dispeçte veya sigorta tazminatı makbuzunda yahut buna ait bir belgede belirtmeyi kabul eder.

V. Çeşitli Hükümler

A. İyiniyet Yükümlülüğü

C.1:Taraflar, sigorta sözleşmesinin yapılması sırasında ve devamı boyunca iyiniyetle hareket etmekle yükümlüdür.

Sigorta ettiren veya sigortalı yahut bunların sözleşmeyi yapmakla görevlendirdiği kişiler, sözleşmenin esasına ilişkin kendilerince bilinen her hususu, sözleşme yapılmadan önce sigortacıya bildirmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde iyiniyete aykırı hareket edilmiş sayılır. Sigorta ettiren veya sigortalı yahut bunların sözleşmeyi yapmakla görevlendirdikleri kişiler, işlerinin olağan süreci içinde, kendilerince bilinmesi gerekli her hususu biliyor sayılırlar. Rizikonun değerlendirilmesi açısından taşıdıkları önem dolayısıyla, sözleşmeyi yapıp yapmama veya sigorta priminin ya da şartların belirlenmesinde, basiretli bir sigortacının vereceği karara etken olabilecek her husus sözleşmenin esası ile ilgili husus sayılır ve Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili hükümleri uygulanır.

B. Sigorta Priminin Ödenmesi

C.2. Sigorta priminin tamamı veya taksitle ödenmesi kararlaştırılmış ise ilk taksit, poliçenin tesliminde ve kalan taksitler de poliçede belirtilen tarihlerde nakden ödenir.

Sigorta ettiren kimse primini vermemiş, prim tecil edilmiş veya poliçede vadeleri tayin ve tespit edilen herhangi bir taksitini, vade gününün bitiminde ödememiş ise temerrüde düşer. Temerrüt gününü takip eden 15 gün içerisinde de sigorta ettiren prim borcunu ödemezse bu müddetin bitiminden itibaren 15 gün süre ile sigorta teminatı durur. Bu sürenin sonuna kadar prim ödenmediği takdirde sigorta sözleşmesi herhangi bir ihtara gerek kalmadan feshedilmiş olur. Bu poliçe ile ilgili herhangi bir prim iadesi ekli özel şartlara göre yapılır.

C. Tebliğ ve İhbarlar

C.3: Sigorta ettiren veya sigortalının bildirimleri, sigorta şirketinin merkezine veya sigorta sözleşmesine aracılık eden acenteye, noter aracılığı yahut taahhütlü mektupla yapılır. Sigorta şirketinin bildirimleri de sigorta ettiren veya sigortalının poliçede gösterilen adreslerine, bu adreslerin değişmiş olması halinde ise sigorta şirketinin merkezine veya sigorta sözleşmesine aracılık eden acenteye bildirilen son adreslerine aynı surette yapılır. Tararlara imza karşılığı elden verilen mektup, telgraf, teleks veya faks ile yapılan bildirimler de taahhütlü mektup hükmündedir.

D. Ticari ve Mesleki Sırların Saklı Tutulması

C.4: Sigortacı ve sigortacı adına hareket edenler bu sözleşmenin yapılması dolayısıyla sigorta ettirene ve sigortalıya ilişkin olarak öğrenecekleri sırların saklı tutulmamasından doğacak zararlardan sorumludurlar.

E. Yetkili Mahkeme

C.5: Sigorta sözleşmesinden doğan anlaşmazlıklar nedeniyle açılacak davalarda yetkili mahkeme, sigorta şirketi merkezinin veya sigorta sözleşmesine aracılık yapan acentenin ikametgahının bulunduğu yerdeki veya rizikonun Türk karasularında gerçekleşmesi halinde rizikonun gerçekleştiği yerdeki ticaret davalarına bakmakla görevli mahkemedir.

F. Zamanaşımı

C.6: Sigorta sözleşmesinden doğan bütün talepler, hasar tarihinden itibaren iki yılda zamanaşımına uğrar.

G. Özel Şartlar

C.6: Tarafların anlaşmasına göre, genel şartlara aykırı olmamak kaydıyla özel şartlar konulabilir ve bu özel şartlar genel şartlara göre öncelikli olarak uygulanır.

...

KAYNAKÇA

Bozer Ali, Sigorta Hukuku, 2. Baskı, Ankara 2007.