“Veresiye veremem, arkan sıra gelemem, gelirsem de bulamam, bulursam da alamam”
Süpermarketlerin olmadığı, hipermarketlerin esamesinin dahi okunmadığı yıllarda, bakkal amcalar tutarlardı bu defterleri…
Günümüzde fazla kullanılmasa da, veresiye defterleri 70 ve 80’li yılların vazgeçilmezleriydi.
Sakar Şakir filminde, Şakirin (Kemal Sunal) tartarak sattığı defterdir.
Hukuki Değerlendirme
Uyuşmazlık konusu vakıaları ispata elverişli yazılı veya basılı metin, senet, çizim, plan, kroki, fotoğraf, film, görüntü veya ses kaydı gibi veriler ile elektronik ortamdaki veriler ve bunlara benzer bilgi taşıyıcıları HMK’ya göre belgedir.
Delil başlangıcı, iddia konusu hukuki işlemin tamamen ispatına yeterli
olmamakla birlikte, söz konusu hukuki işlemi muhtemel gösteren ve
kendisine karşı ileri sürülen kimse veya temsilcisi tarafından verilmiş veya gönderilmiş belgedir.
Delil başlangıcı, senetle ispat kuralının bir istisnasıdır. Kesin delil ile ispat olunabilecek bir hususun, takdiri bir delilin başka bir takdiri delil ile kuvvetlendirilmesi ile ispat olunabilmesidir.
Takdiri Delilin Unsurları
-Yazılı olmalı
-İzafe edilecek kişiye ait olduğunu gösterir nitelikte olmalı (imza, elyazısı vb.)
-İspat olunacak vakıa ile alakalı olmalı
Senetle ispat zorunluluğu bulunan hâllerde delil başlangıcı bulunursa
tanık dinlenebilir.
6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
İkinci Bölüm
Belge ve Senet
Belge
Madde 199- (1) Uyuşmazlık konusu vakıaları ispata elverişli yazılı veya basılı metin, senet, çizim, plan, kroki, fotoğraf, film, görüntü veya ses kaydı gibi veriler ile elektronik ortamdaki veriler ve bunlara benzer bilgi taşıyıcıları bu Kanuna göre belgedir.
Senetle ispat zorunluluğu
Madde 200- (1) Bir hakkın doğumu, düşürülmesi, devri, değiştirilmesi, yenilenmesi, ertelenmesi, ikrarı ve itfası amacıyla yapılan hukuki işlemlerin, yapıldıkları zamanki miktar veya değerleri ikibinbeşyüz Türk Lirasını geçtiği takdirde senetle ispat olunması gerekir. Bu hukuki işlemlerin miktar veya değeri ödeme veya borçtan kurtarma gibi bir nedenle ikibinbeşyüz Türk Lirasından aşağı düşse bile senetsiz ispat olunamaz.
(2) Bu madde uyarınca senetle ispatı gereken hususlarda birinci fıkradaki düzenleme hatırlatılarak karşı tarafın açık muvafakati hâlinde tanık dinlenebilir.
Senede karşı tanıkla ispat yasağı
Madde 201- (1) Senede bağlı her çeşit iddiaya karşı ileri sürülen ve senedin hüküm ve kuvvetini ortadan kaldıracak veya azaltacak nitelikte bulunan hukuki işlemler ikibinbeşyüz Türk Lirasından az bir miktara ait olsa bile tanıkla ispat olunamaz.
Delil başlangıcı
Madde 202- (1) Senetle ispat zorunluluğu bulunan hâllerde delil başlangıcı bulunursa tanık dinlenebilir.
(2) Delil başlangıcı, iddia konusu hukuki işlemin tamamen ispatına yeterli olmamakla birlikte, söz konusu hukuki işlemi muhtemel gösteren ve kendisine karşı ileri sürülen kimse veya temsilcisi tarafından verilmiş veya gönderilmiş belgedir.
Sonuç
Yukarıda açıkladığımız hususlar çerçevesinde, veresiye defterlerinin, HMK 199 (1) kapsamında belge olarak kabulü mümkün görünmese bile, HMK 202 (2) kapsamında delil başlangıcına konu olabileceklerdir.
Delil başlangıcı, HMK 202 (2) gereğince belgedir ama HMK 199 (1) gereğince belge değildir.
Yazılı olma, izafe edilecek kişiye ait olduğunu gösterir nitelikte olma (imza, elyazısı vb.) ve ispat olunacak vakıa ile alâkalı olma şartlarını taşımayan veresiye defterleri, HMK 199 (1) gereğince belge değildir, bu şartları taşıması durumunda ise, HMK 202 (2) gereğince delil başlangıcı olarak kabul edilebilecektir.
Borçlular tarafından imzalanmış bir veresiye defteri ya da alacaklı tarafından da imzalanmış gölge bir veresiye defteri varsa, defter, HMK 202 (2) gereğince, delil başlangıcına konu olabilecektir.
Borçlular, veresiye defterini imzalarlarsa, borcun icra yolu ile tahsili mümkün olabilecektir. Borçluların T.C. Kimlik numaralarının alınması da, borcun izafe edilecek kişiye ait olduğu hususunu kuvvetlendirecektir.
