AYM'nin 2019/31619 başvuru numaralı kararı

GİZLİLİK TALEBİ KABUL

I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, askerî okulda öğrenime devam edilirken okuldan ilişik kesilerek başka okula nakledilme üzerine açılan tazminat davasının incelenmeksizin reddedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucunun 13/6/2014 tarihinde Maltepe Askerî Lisesinden mezun olduğu ve 2014-2015 eğitim öğretim döneminde Kara Harp Okulunda eğitimine başladığı anlaşılmıştır.

3. 15 Temmuz 2016 tarihinde yaşanan darbe teşebbüsünün ardından çıkarılan 25/7/2016 tarihli ve 669 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması ve Milli Savunma Üniversitesi Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname'nin (669 sayılı KHK) 104. maddesinde harp akademilerinin, askerî liselerin ve astsubay hazırlama okullarının kapatılmasına ilişkin düzenleme yapılmıştır. Mezkûr KHK'nın 105. maddesi uyarınca askerî okullarda öğrenimine devam eden öğrenciler durumlarına uygun okula nakledilecektir. 669 sayılı KHK'nın yayımlandığı tarihte Kara Harp Okulunda ikinci sınıftan üçüncü sınıfa geçmiş olan başvurucunun bu kapsamda sivil bir üniversiteye nakledildiği anlaşılmaktadır.

4. Başvurucu; askerî okulların kapatılması işleminin iptali, bu talebinin kabul görmemesi hâlinde maddi ve manevi zararının tazmini talebiyle dava açmıştır.

5. Ankara 2. İdare Mahkemesi (Mahkeme) 27/10/2017 tarihli kararıyla terditli taleplerde bulunulduğu, talebin net olarak ortaya konulmadığı ve söz konusu iptal işlemi ile tazminat ödenmesi işlemleri arasında maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunmadığı gerekçesiyle dava dilekçesinin reddine karar vermiştir.

6. Bunun üzerine başvurucu dava dilekçesini yeniden düzenleyerek iki ayrı dava açmıştır. Bireysel başvuruya konu davada başvurucu; askerî okulların kapatılması nedeniyle maddi ve manevi tazminat talep etmiştir.

7. Mahkeme 8/11/2018 tarihli kararında; 669 sayılı KHK ile tanınan başka okula geçiş hakkından yararlandırılan başvurucunun herhangi bir maddi zararının olmadığı, dava konusu işlem nedeniyle manevi tazminat ödenmesinin koşullarının da mevcut olmadığı belirtilerek maddi ve manevi tazminat istemi reddedilmiştir.

8. Bölge İdare Mahkemesi, istinaf başvurusunun gerekçeli olarak reddine karar vermiştir. Kararda; başvurucu hakkında tesis edilen işlemin yasama tasarrufu olduğu, bu nedenle idari davaya konu edilebilecek bir işlemin varlığından söz edilemeyeceği, başvurucunun tazminat talebinin 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu kapsamında bir tazminat talebi olarak nitelendirilemeyeceği, davanın incelenmeksizin reddi yönünde karar verilmesi gerektiği belirtilmiştir.

9. Nihai kararı başvurucu 9/8/2019 tarihinde öğrenmiştir. Başvurucu 6/9/2019 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

II. DEĞERLENDİRME

10. Başvurucu, eğitim aldığı askerî okulla ilişiği kesilmesi ve açtığı davanın esasının incelenmemesi nedeniyle suçların şahsiliği ilkesi ile eğitim ve mahkemeye erişim haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

11. Adalet Bakanlığı görüşünde; yargı mercilerinin kararlarında bariz takdir hatası veya açık bir keyfîlik oluşturan bir durum bulunmadığı, başvurucunun mahkemeye erişim hakkının ihlal edilip edilmediği konusunda yapılacak incelemede Anayasa ve ilgili mevzuat hükümleri ile somut olayın kendine özgü koşullarının dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir. Bakanlık görüşünün ekinde yer alan Milli Savunma Bakanlığı yazısında; bağlı yetki kapsamında tesis edilen işlemin hukuka uygun olduğu, başvurucunun iptalini talep ettiği söz konusu yasama işlemine karşı yapılan bireysel başvurunun reddedilmesi gerektiği ileri sürülmüştür.

12. Anayasa Mahkemesinin İhsan Korkmaz, (B. No: 2019/15190, 2/4/2024) kararına konu olayda, başvurucu 2014-2015 eğitim öğretim döneminde Deniz Harp Okulunda eğitimine başlamıştır. Başvurucu, dört yıllık okulun üçüncü sınıfına geçmişken 669 sayılı KHK uyarınca askerî okulların kapatılması üzerine okulla ilişiği kesilmiş; durumuna uygun başka bir okula nakledilmiştir. Başvurucu, askerî öğrencilikten çıkarılma işleminin ve bunun dayanağı olan 669 sayılı KHK maddelerinin iptali talebiyle açtığı davanın incelenmeksizin reddedilmesi üzerine kamu hizmetine girme, mülkiyet, adil yargılanma ve etkili başvuru haklarının ihlal edildiği iddiasıyla bireysel başvuru yapmıştır (İhsan Korkmaz, § 31).

13. Anayasa Mahkemesi İhsan Korkmaz kararında, başvurucunun tüm ihlal iddialarının Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı yönünden incelenmesi gerektiği değerlendirilmiş (İhsan Korkmaz, § 36) ve başvurunun konu bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğu sonucuna ulaşmıştır. Kararın gerekçesinde; darbe girişimi sonrasında askerî eğitimin düzenlenmesinde, askerî okulların kapatılmasında ve ara sınıftaki öğrencilerin başka okullara nakledilmesinde kamu hukukunun ağır bastığı, bu bağlamda askerî öğrencilik statüsünün korunmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6. maddesinin medeni yönünün kapsamı dışında kaldığı, anılan statünün korunmasının medeni bir hak olmadığı belirtilmiştir( İhsan Korkmaz, §§ 47-49).

14. Başvurucunun eğitim aldığı askerî okulun 669 sayılı KHK ile kapatılması sonrasında başvurucu nakledildiği üniversitede eğitimine devam etmiştir. Bunun üzerine başvurucunun açtığı iptal ve tam yargı davasında dava dilekçesinin reddine karar verilmiştir. Her ne kadar bireysel başvuruya konu dava, başvurucunun nihai talebi sadece tazminat olsa da bu davanın açılmasına sebep olan olgu 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında çıkarılan 669 sayılı KHK ile askerî okulların kapatılması üzerine -başvurucunun da aralarında bulunduğu- ara sınıflarda öğrenimine devam eden tüm öğrencilerin durumlarına uygun okullara nakledilmesidir. Başvurucunun tüm ihlal iddialarının İhsan Korkmaz kararında olduğu gibi adil yargılanma hakkı yönünden incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir. Askerî öğrencilik statüsünün korunmaması nedeniyle açılan tazminat davasına karşı yapılan somut başvuruda İhsan Korkmaz kararından ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır.

15. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin konu bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurucunun kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulması talebinin KABULÜNE,

B. Başvurunun konu bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 2/10/2024tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.