Bazı kurumlarda ve görevlerde istihdam edilecek kişiler hakkında görevin önemi, özelliği gereği derin bir araştırma ve değerlendirme yapılmasının esas olduğu, bu çerçevede gerek istihdam edilecek kişinin gerekse de yakın aile fertlerinin (anne, baba, kardeş, eş, çocuk, veli vs.) güvenlik soruşturmasında araştırılacağı mahkeme kararları ile yerleşik bir hal almıştır. Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’ne göre:
- Arşiv araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk
kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasını,
- Güvenlik soruşturması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının,
kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesini ifade etmesine rağmen mahkemelere MİT Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, mahalli kolluk kuvvetleri veya yetkili amirlerinden herhangi biri tarafından gerek kamu görevine girmek isteyen kişi gerekse de yakın aile fertleri ile ilgili olumsuz manada istihbari bilgi verilmesi durumunda güvenlik soruşturması olumsuz neticelenebilmektedir. Yönetmelikte özellikle kişinin araştırmaya tabi tutulacağı belirtilmesine rağmen mahkemelerce yakın aile fertlerinin de araştırma kapsamında olduğu belirtilmektedir.
Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi 21/09/2018 tarihli bir kararında “davalı idarenin muvazzaf subay alımı sırasında, başvuruda bulunan adayları sadece, terör örgütlerine üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olup olmadığı yönünden değil, aynı zamanda, hem kendisinin, hem de kendisini etkileyebilecek yakın çevresinin, bu örgütlerle sıkı işbirliği içinde bulunup bulunmadığı, bunları destekleyip desteklemediği, sempatizanı olup olmadığı yönünden de titizlikle araştırması, bu yönde bir tespit olması halinde ise bunları teşkilatına kabul etmemesi gerektiği açıktır.” Belirtmesi yapılarak yakın aile fertlerinin de güvenlik soruşturmasında araştırılacağını, istihbari anlamda herhangi bir olumsuzluğa rastlanması durumunda güvenlik soruşturmasının olumsuz neticeleneceğini ifade etmiştir.
İstihdam edilmek istenen kişi ile yakın çevre olarak tabir edilen akrabalara yönelik yapılacak araştırmanın da belli kriterler dahilinde yapılması gerekir. Şöyle ki, elde edilecek istihbari bilgilerin somut, güvenilir, teyit edilebilir nitelikte olması; tahmine, tasavvura ve önyargıya dayalı olmaması; aynı yöndeki kanaatin mümkün olduğunca farklı bilgi ve delillerle de desteklenmesi, bu inceleme ve değerlendirmenin hukuken denetlenebilir nitelikte olması, kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olarak işlem tesis etmek zorunda olunduğu, kamu hizmetinin verimliliği, etkinliği ve kamu yararı ile kişi yararı arasında bir denge kurulması gerektiği açıktır. Yakın çevrenin kapsamı belirlenirken istihdam edilmek istenen kişiyi etkileyebilecek kişilerin akla gelmesi gerekir. Bu kişi anne, baba olduğu gibi bazen kardeş ve eşlerde bu kapsamda değerlendirilebilmektedir.
Belirtilen kriterler dahilinde araştırma yapılmadan salt yakın aile fertleri ile ilgili olumsuz istihbari bilgiler olduğu varsayımından hareketle tartışılmamış, somut bilgiler ile desteklenmemiş, soyut, ön yargıya dayalı işlemler tesis edilmesi durumunda önemli hak kayıpları yaşanacaktır.
