15 Temmuz 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7456 sayılı Kanunun 15. maddesiyle 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a toplam sekiz fıkradan ibaret Geçici 10. madde eklenmiştir. Geçici 10. madde Resmi Gazete’de yayımlanmakla yürürlüğe girmiştir.
Buna göre; Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle izinli bulunan hükümlüler, izin bitimini takip eden 15 gün içinde infazlarının devam ettiği kurumlara dönmek zorundadır.
31.07.2023 tarihi itibariyle Covid-19 izninde bulunan ve cezalarının denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak infazına 5 yıl ve daha az süre kalan hükümlünün talebi aranmaksızın, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlikle infazına infaz hakimi tarafından karar verilebilir.
Covid-19 salgın hastalığından dolayı; 31.07.2023 tarihi itibariyle (en geç bu tarihte) izinde bulunan hükümlüler, koşullu salıverilme tarihine kadar olan süreleri İnfaz Kanunu m.105/A’nın 5. fıkrasında olan yükümlülüklere tabi olmadan geçirirler. Bizce; burada esas alınacak tarih, Geçici 10. maddenin Resmi Gazete’de yayımlandığı gün olan 15.07.2023 değil, maddede geçen 31.07.2023 olup, bu tarih itibariyle Covid-19 salgın hastalık izninde bulunan hükümlü hakkında İnfaz Kanunu m.105/A’nın 5. fıkrasında sayılan yükümlülükler uygulanamaz. Geçici 10. maddede bunun aksi yönünde bir hüküm olmadığı gibi; maddenin 3. fıkrasında geçen detayların Adalet Bakanlığı’nın resmi internet sitesinden duyurulacağına dair hüküm yoluyla, Kanun hükmüne aykırı şekilde kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının kısıtlanması veya “Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması” başlıklı Anayasa m.13’e aykırı olarak Kanun dışında bir yöntemle birey aleyhine daraltıcı uygulamaya gidilmesi mümkün değildir.
İnfaz Kanunu Geçici madde 9’un 6. fıkrası uyarınca açık ceza infaz kurumuna gönderilen hükümlü, 31.07.2023 tarihi itibariyle açık ceza infaz kurumuna ayrılmış sayılır.
Geçici 10. maddenin 6. fıkrasında; hangi suçların madde kapsamına girmediği sayılarak, 31.07.2023 tarihi itibariyle kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerin tabi olacağı yeni infaz süreleri gösterilmiştir.
Geçici 10. maddenin 8. fıkrasına göre; “Koşullu salıverilmenin geri alınması nedeniyle 31/7/2023 tarihi itibarıyla cezası aynen infaz edilen veya ikinci defa mükerrir olup 31/7/2023 tarihi itibarıyla bu cezanın infazı için ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin bu cezalarının infazı bakımından altıncı fıkra hükümleri uygulanmaz. Bu hükümlülerin 31/7/2023 tarihi itibarıyla kesinleşmiş ancak infaz edilmemiş diğer hapis cezaları bakımından altıncı fıkra hükümleri uygulanır”.
8. fıkrada; koşullu salıverilmenin geri alınmasından dolayı 31.07.2023 tarihi itibariyle cezası aynen infaz edilen veya ikinci defa mükerrirlik nedeniyle 31.07.2023 tarihinde bu cezanın infazı için ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin, bu cezalarının infazı yönünden Geçici 10. maddenin 6. fıkrası uygulanmaz. Ancak bu durumda olan hükümlülerin 31.07.2023 tarihi itibariyle kesinleşmiş olan ve infaz için sırada bekleyen diğer cezaları varsa; 31.07.2023 tarihi itibariyle sırada bekleyip henüz infazına başlanmamasına rağmen, bu cezaları için de Geçici m.10/6’dan faydalanma imkanı sağlanmıştır.
Belirtmeliyiz ki; hükümlünün Geçici m.10/2’den faydalanabilmesi için, Covid-19 izinde bulunması ve denetimli serbestlik hakkı bulunması gereklidir. Hükümlünün devam eden denetimli serbestliği; İnfaz Kanunu m.105/A’nın 6. veya 7. fıkraları uygulanarak kaldırılmışsa ve hükümlü hakkında açık ceza infaz kurumuna gönderme kararı verilmişse, artık o cezası ile ilgili denetimli serbestlik hakkı kalmadığı için Geçici m.10/2’den faydalanması mümkün değildir. Bu durumun istisnası; İnfaz Kanunu m.105/A’nın 7. fıkrasında denetimli serbestliğin kaldırılması sebeplerinden sayılan yeni kamu davası neticesinde beraat, zamanaşımından düşme, davanın reddi ve ceza verilmesine yer olmadığı kararlarının verilmesidir. Bu kararlardan birisi verildiğinde, o cezasının infazı ile ilgili olarak hükümlü denetimli serbestlik hakkına yeniden kavuşabilecektir.
İnfaz Kanunu 105/A’nın 7. fıkrasına göre; denetimli serbestlik sürecinde işlediği iddia olunan kasıtlı ve ceza alt sınırı bir yıl ve üstü olan suçtan dolayı kamu davası açılması sebebiyle, infaz hakimliği kararı ile denetimli serbestlik kaldırılabilir. İnfaz hakimliği tarafından denetimli serbestliğin kaldırılması zorunlu olmayıp, kanun koyucu tarafından hakimin takdirine bırakılmıştır. Bu durumda; denetimli serbestliği kaldırılan hükümlünün bu cezasının infazında, denetimli serbestlik hakkı kalmadığı için koşullu salıverilmeye kadar açık cezaevinde kalması gündeme gelecektir. Yeni davada; beraat kararı, zamanaşımından düşme kararı, ceza verilmesine yer olmadığına dair karar veya davanın reddi kararı verilirse, denetimli serbestlik devam edecek ve açık ceza infaz kurumunda geçen süreler infazdan sayılacaktır.
İnfaz Kanunu m.105/A-7’ye göre verilen denetimli serbestliğin kaldırılması ve açık cezaevine gönderme kararı Kanunda zorunlu kılınmamış, “verilebilir” ibaresi kullanılarak infaz hakimine takdir yetkisi verilmiştir. Dolayısıyla; infaz hakimi, bu yönde karar vermeyebilir. İnfaz hakimi takdir hakkını olumsuz yönde kullanırken somut gerekçe ortaya koyması gerekir.
İnfaz Kanununa eklenen Geçici m.10/1, Covid izinlerinin 31.07.2023 itibariyle sona erdiğini ve hükümlülerin açık kuruma geri dönmelerini öngörmektedir. Geçici 10. maddenin 2. fıkrası ise; Covid izninde olup da, denetimli serbestliğine 5 yıl ve daha az süre kalanların açığa geri dönmeyeceğini, denetimli serbestlikle infaza devam edeceğini belirtmektedir. Ancak bu hükmün de tatbiki takdire bağlı tutulmuştur, uygulanması zorunlu değildir. Bununla birlikte; Geçici m.10/2 kapsamında olabilmek için denetimli serbestlik kaldırılmamalı ve hükümlü, “Covid izninde olup da, denetimli serbestliğine 5 yıl ve daha az süre kalması” şartını taşımalıdır. Hükümlü hakkında denetimli serbestlik uygulandığında ve kaldırılmadığında; Geçici m.10/4 gereğince, koşullu salıverilinceye kadar denetimli serbestliğe yükümlülük olmaksızın devam edilecektir. Kanaatimizce; denetimli serbestliği yükümlülük olmaksızın geçirme konusunda denetimli serbestlik başlangıç tarihinin en geç 31.07.2023 olarak esas alınması, yani 31.07.2023 ve öncesinde denetimli serbestlik kararı verilmesinin yeterli görülmesi gerekli olup, Adalet Bakanlığı’nın duyurusunda hükmün yürürlüğe girdiği 15.07.2023 tarihi itibariyle denetimli serbestlikte olunması şartının aranması isabetli olmamıştır.
Hükümlünün denetimli serbestlik hakkı olmadığında veya kaldırıldığında, hükümlünün açık ceza infaz kurumuna dönmesi gerekecektir. Bu durumda olan hükümlüler, hangi sebeple haklarında Geçici m.10’un uygulanmadığı konusunda tereddüt yaşayabilmekte olup, Geçici m.10/8 sebebiyle haklarında bu yeni hükmün uygulanmadığı kanaatine varabilmektedir. Oysa bu konunun Geçici m.10/8 ile ilgisi yoktur. Denetimli serbestliğin kaldırılması ile koşullu salıverilmenin geri alınması ve ikinci kez mükerrirlik birbirlerinden farklı müesseselerdir. Geçici m.10/8’de; koşullu salıverilmesi geri alınıp veya ikinci kez mükerrir olup da halihazırda cezaevinde olanlarla ilgili düzenleme yapılmıştır. Dolayısıyla; denetimli serbestliği kaldırılan hükümlülerin, Geçici m.10’dan faydalanamamasında 8. fıkranın bir etkisi bulunmamaktadır.
Prof. Dr. Ersan Şen
Av. Beyza Başer Berkün
(Bu köşe yazısı, sayın Prof. Dr. Ersan ŞEN tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.
