Yürürlük tarihi 15/04/2020 olan 69 maddelik ‘Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ düzenlemesi hayatımıza ne gibi yenilikler getiriyor? Hangi değişiklikler kabul edilmiş oldu? Kimler yararlanabilecek, kimler kapsam dışında tutuldu?
İlgili kanun teklifi AKP ve MHP gruplarının birlikte hazırlamış olduğu infaz yasasına ilişkin kanun teklifi olup, TBMM’den geçerek yasalaştı. Yaklaşık 90 bin kişiye tahliye yolu açılmış oldu!
Toplumun çoğunluğunun endişeyle beklediği acaba hangi suçlar için ne öngörüldü, kimler tahliye olacak soruları çok tartışıldığı gibi getirilen yeni düzenleme ne kadar tatmin edici halen tartışılmaktadır. O nedenle kafadaki soru işaretlerini bir nebze azaltmak ve bir nebze endişeleri giderebilmek adına bilhassa “terör, cinayet, uyuşturucu ve cinsel suçlar” ın kapsam dışında olduğunu belirtmekte yarar görüyorum. Zira naçizane görüşümü bildirmek isterim ki; bu suçların kapsam dışında kalması yönündeki düzenlemeye katılmaktayım. Bu suçlardan cezaevinde bulunan kimselerin tahliyesi toplum açısından ciddi bir tehlike, korku ve endişeye neden olabileceği gibi toplumsal düzenin sarsılması, yeni suçların önünün açılması bakımından da maalesef ki suça mehilli kimseler tarafından teşvik edici olarak algılanabilecektir. Yasaların bir amacı toplumsal düzeni sağlamak olduğu gibi işlenmesi muhtemel suçların işlenmemesi açısından da caydırıcılık sağlamaktır. Bu caydırıcılığın mahiyetini kaybetmemesi, yasalara olan güvenin zedelenmemesi bir devletin sağlaması gereken en mühim amaçtır.
Gelelim yeni düzenlemeyle hayatımızda nelerin değişeceğine…
Gündemdeki en etkili konulardan olan Covid-19 salgını nedeniyle denetimli serbestlik tedbiri uygulanan hükümlülerin 31/05/2020 tarihine kadar izinli sayılmaları da düzenlemede yer almakta.
Kabul edilen yasa çerçevesinde, Covid-19 (korona virüs) salgını hasebiyle açık ceza infaz kurumlarında bulunan ve denetimli serbestlik tedbiri uygulanan hükümlülerin 31/05/2020 tarihine kadar izinli sayılmaları, salgının devam etmesi halinde bu sürenin 2 aylık sürelerle 3 kez uzatılabileceği öngörülmüştür. (5275 Sayılı CGTİHK)
HANGİ HALLERDE CEZALAR DOĞRUDAN AÇIK CEZA İNFAZ KURUMLARINDA YERİNE GETİRELEBİLECEKTİR?
Öngörülen bazı hallerde hükümlüler hakkında verilen cezalar doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilebilecek.
Bu hallerin neler olduğu aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır:
- “Terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkum olanlar ile ikinci defa mükerrir olanlar ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hariç olmak üzere, kasıtlı suçlardan toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olanlar,
- Taksirli suçlardan toplam beş yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olanlar,
- Adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenler,
- 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu gereğince tazyik hapsine tabi tutulanlar”
Bu hallerde bulunan hükümlüler hakkında her ne kadar koşullu salıverilme imkanı olduğunu söylesek de bu eksik bir ifade olur. Zira bunun için bir değerlendirme hususu ilgili kanunda öngörülmüştür. Hükümlüler hakkında doğrudan açık ceza infaz kurumunda yerine getirilebileceğine ilişkin değerlendirme 89. Madde çerçevesinde yapılacaktır.
5275 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi “Hükümlülerin Değerlendirilmesi ve İyi Halin Belirlenmesi” başlığı ile birlikte Ceza İnfaz düzenlemesinin 36. Maddesinde değiştirilmiştir.
Şartlı tahliye (koşullu salıverilme) hususunda da yasa koyucu değişikliğe gitmiş, bu konu çokça tartışmalara da yol açmıştır.
Nedir bu şartlı tahliye, bir diğer deyişle koşullu salıverilme?
Şartlı tahliye, diğer bir deyişle koşullu salıverilme; hapis cezasının bir kısmını cezaevinde “iyi halli” geçiren hükümlünün cezasının kalan kısmını cezaevi dışında denetim altında tutulmak suretiyle şartlı olarak infaz etmesine olanak sağlayan bir infaz hukuku kurumudur. (5275 sayılı İnfaz Kanunu m.107).
Öncelikle belirtmek isterim ki, koşullu salıverilme kurumu dikkatli uygulama gerektirir bir kurumdur. Zira aksi halde yazımızın başında bahsettiğim yasanın caydırıcılığının ve yargıya güvenin temelinden zedelenmesine yol açabilecek kadar hassas bir zemin üzerine kuruludur. Bu konu üzerinde ciddi bir toplumsal hassasiyet mevcuttur. Haliyle vicdanları yaralamayacak, kanunlara ve mahkemelere olan itimadın eksilmesine neden olmamak adına adil, dikkatli, hukukun temel prensiplerine aykırılık teşkil etmeyecek düzeyde net kararlar verilmelidir.
O halde; hükümlülerin koşullu salıverilme kurumundan yararlanmaları için öngörülmüş şartlara geçelim.
İlgili kanunun 107. Maddesinde değişikliklerle birlikte düzenleme yer almaktadır. Bu noktada yeni düzenlemeden önce de kanunumuzda düzenlendiği gibi koşullu salıverilmeden yararlanmak için mahkumun ceza infaz kurumunda infaz süresini iyi halli olarak geçirmesi gerekmektedir. İyi halden neyi kastediyoruz? Failin cezasının infazı süresinde sosyal ilişkilerinin, yargılama sırasındaki tutum ve davranışlarının mahkeme nezdinde olumlu kanaat uyandırabilir olmasıdır.
Bunu kısaca belirttikten sonra;
Yeni infaz kanununda koşullu salıverilmeden kimler yararlanabilecek, oranları ne olacak sorularına ışık tutmaya çalışalım.
I. Suç tarihi 30/03/2020 tarihinden önce olan suçlarda,
1. Yetişkinler bakımından cezanın infazı nasıl olacak?
- 5275 Sayılı CGTİHK Geçici 6/1. Maddesi gereği , 30/03/2020 tarihine kadar işlenen suçlarda aşağıda belirteceğimiz istisnai suçlar hariç 5275 Sayılı CGTİHK 107/2. Maddesindeki (2/3) oranı, (1/2) ye indirilmiş, ayrıca denetim süresi 1 yıldan 3 yıla çıkarılarak bu kapsamdaki mahkumlar lehine hüküm tesis edilmiştir.
- 5275 Sayılı CGTİHK Geçici 6/3. Maddesi gereği, iyi halli olmak koşuluyla, kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler hakkında da uygulanacaktır.
İSTİSNAİ SUÇLAR
- Kasten öldürme suçlarından (TCK m.81, 82 ve 83),
- Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan (TCK m.87,f.2,b.d),
- İşkence suçundan (TCK m.94, ve 95) ve eziyet suçundan (TCK m.96),
- Cinsel saldırı (TCK m.102, ikinci fıkra hariç), reşit olmayanla cinsel ilişki (TCK m.104, ikinci ve üçüncü fıkra hariç) ve cinsel taciz (TCK m.105),
- Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan ( TCK m.102, 103, 104 ve 105),
- Özel hayata ve hayatın gizliliğine karşı suçlardan (TCK m. 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138),
- Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçu (TCK m.188),
- Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçu (TCK m.329 ila 339),
- 1/1/1983 tarihli ve 2937 Sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkum olanlar,
- Terör suçları (3713 Sayılı Yasa)
Mahkumlar yukarıdaki suçlardan dolayı cezalarının üçte ikisini (2/3) ceza infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler. Yukarıda sıralanan istisnai suçlar dışındaki suçlar bakımından ise koşullu salıverilme oranı (1/2) olarak uygulanacak olup, denetimli serbestlik süresi de 3 yıl olarak uygulanacaktır. Böylelikle denetimli serbestlik süreleri uzatılarak, ceza infaz kurumunda çekecekleri cezanın miktarının hesabında indirim yapılmış oldu.
Örnek olarak: 30.03.2020 tarihinden önce işlenmiş ve yukarıda sıralı olan istisnai suçlar dışındaki bir suçtan mahkum olan hükümlünün cezası misal 6 yıl ise,
- 6 Yıl Hapis, (1/2) Şartlı Tahliye (Koşullu Salıverilme) indiriminden yararlanacak,
6 yılın (1/2)’si = 3 Yıl Hapis
- 3 yıl da denetimli serbestlikten yararlanacak.
İnfaz Hakiminin vereceği denetimli serbestlik kararı ile cezaevinden çıkacaktır.
Oysaki önceki yasada bundan yararlanabilmek için önce açık ceza infaz kurumuna ayrılmak gerekiyordu ancak yapılan değişiklik 5275 Sayılı CGTİHK Geçici 6/3. Maddesi gereği iyi halli olmak şartı ile kapalı ceza infaz kurumlarında da uygulanabileceği hüküm altına alınarak, kapalı cezaevinde olanların da bu haktan yararlanabilmesinin önünü açmıştır.
Neticede, 30/03/2020 tarihinden önce işlenmiş bir suçun olması ve hapis cezası 6 yıl veya daha az olan hükümlüler, suçları yukarıda belirtilen istisnai suçlardan olmadığı takdirde, öncelikle cezaevine alınacak olup Açığa Alma Yönetmeliği Geçici 1. Md’si gereği 3 gün cezaevinde kalacak, İnfaz Savcılığı tarafından düzenlenecek müddetname ve Cezaevi İdaresi tarafından düzenlenecek İdare ve Gözlem Raporundan sonra, İnfaz Hakiminin Denetimli Serbestlik kararı ile serbest bırakılacaktır.
2- 0-6 yaş arası çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile 70 yaşını bitirmiş veya 65 yaşını bitirmiş hükümlüler hakkında hapis cezasının infazı nasıl olacak?
Yasa gereği;
30/03/2020 tarihinden önce ve istisnai suçların haricinde işlenmiş bir suç olması halinde, 0-6 yaş arası çocuğu bulunan kadın hükümlüler ve 70 yaşını bitirmiş hükümlüler hakkında denetim süresi 5275 Sayılı Kanunun 105/A-3. Fıkrasında yer alan Denetim Süresi (2 yıl), 4 yıl olarak uygulanır.
Maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen 65 yaşını bitirmiş hükümlülerin koşullu salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken süreler, 105/A’da düzenlenen denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz edilebilecektir.
Ağır hastalık, engellilik veya kocama hali Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca veya Adli Tıp Kurumunca bir raporla belgelenir.
İstisnai Suçlar:
1-Kasten öldürme suçları
2-Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar
3-Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı işlene suçlar
4-Devletin güvenliğine karşı suçlar
5-Terör suçları
Bu suçlar dışındaki suçlarda oran (1/2) olarak uygulanır.
Neticede; 30/03/2020 tarihinden önce ve istisnai olan suçlar hariç olmak üzere 0-6 yaş aralığında çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile 70 yaşını bitirmiş hükümlüler hakkında denetimli serbestlik süresi 4 yıl olarak uygulanacaktır. Yine yukarıda ifade edilen ağır hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idare ettiremeyen 65 yaşını bitirmiş hükümlüler bu durumlarını raporladıkları takdirde denetimli serbestlik 4 yıl olarak uygulanacaktır.
3- Çocuk hükümlüler bakımından hapis cezalarının infazı nasıl olacak?
İstisna suçlar hariç olmak üzere 30/03/2020 tarihinden önce işlenmiş suçlarda 5275 Sayılı CGTİHK 107/2. Maddesinde 2/3, 1/2 ‘ye indirilmiş olduğundan koşullu salıverilme oranı (1/2) olarak uygulanacaktır. İşlenen suç, 5275 Sayılı CGTİHK Geçici 6/1 maddesinde belirtilen istisna suçlar dışında ise, denetimli serbestlik 3 yıl olarak uygulanır.
Hükümlünün 15 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği süre 1 gün, 3 gün
Hükümlünün 18 yaşını doldurunca kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği süre 1 gün, 2 gün olarak esas alınır.
4- Mükerrir bakımından cezanın infazı nasıl olacak?
Hakkında Türk Ceza Kanunu 'nun 58. maddesi uygulanan sanıklar mükerrirdir.
Yasamızın nasıl tanımladığına bakalım.
Tekerrür Nedir? (TCK 58)
Tekerrür, daha önce işlenen bir suçun cezası kesinleştikten belli bir süre sonra ikinci bir suç işlenmesidir. Suçta tekerrür, ancak ilk işlenen suç kesinleşmişse söz konusu olabilir. Suçta tekerrür hükümleri uygulanan mahkum, cezasını “mükerrirlere özgü infaz rejimi” çerçevesinde infaz eder.
TCK md 58 gereğince mükerrirlere özgü infaz rejiminin uygulanmasına karar verilen hükümlüler hakkında infaz 5275 Sayılı CGTİHK 108. Maddesine göre yapılacaktır. Mükerrirler hakkında uygulanacak olan şartlı tahliye oranı önceki kanunda 3/4 olarak tanımlanıp uygulama alanı bulurken, 5275 Sayılı CGTİHK 108/1-d maddesinde 2/3’e indirilmiştir. Ayrıca mükerrirler hakkında birden fazla süreli hapis cezasına mahkumiyet halinde en fazla 32 yılın, ceza infaz kurumunda iyi halli olarak çekilmesi durumunda koşullu salıverilmeden yararlanılabilecektir.
Bu nedenle şartla salıverilme oranı (3/4)ten (2/3)e indirildiği için yeni müddetname yapılması ve lehe olan müddetnamenin uygulanması gerekmektedir.
Burası önemlidir ki, mükerrirlere özgü infaz rejiminin uygulandığı hükümlü için denetim süresini belirlerken köken suça bakılacaktır. Eğer ki köken suç istisnai suçlardan değilse ve denetimli serbestlik süresi 3 yıl olarak uygulanacaktır ancak köken suç istisnai suçlardan ise o hükümlü hakkında 1 yıllık denetimli serbestlik uygulanabilecektir.
II- Yeni 7242 Sayılı İnfaz Kanununun Resmi Gazetede yayınlanıp yürürlüğe girdiği 15/04/2020 tarihi ve sonrasında;
(5275 sayılı CGTİHK 107/2 maddesi gereği) Koşullu salıverilme oranı (1/2) olarak uygulanacaktır. Süreli hapis cezası olanlar aşağıda belirtilen istisna suçlar dışında, cezalarının yarısını infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıvermeden yararlanabileceklerdir.
İstisna Suçlar:
1- Kasten Öldürme suçları (TCK 81, 82, 83)
2- Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan, (madde 87, fıkra iki, bent d) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar
3-İşkence suçu (TCK 94 ve 95)
4- Eziyet suçu (TCK 96)
5- Cinsel saldırı (TCK 102/1)
6- Reşit olmayanla cinsel ilişki (TCK 104/1)
7- Cinsel taciz (TCK 105)
8- Devletin sırlarına karşı suçlar (TCK 326-339 arası)
9- Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar
10- Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138)
Çocuklar İçin:
1- Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar( TCK 102,103,104,105)
2- Uyuşturucu suçları (TCK 188)
3- Terör Suçları (3713 sayılı TMK uygulananlar)
4- Suç işlemek için örgüt kurmak ya da yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar
(NOT: Çocuklar hakkında, 6008 sayılı kanun ve 5275 sk 107/4 md. gereği terör müddetnamesi yapılamaz.)
Yukarıda çocuklar için ve istisna suçlar başlıkları altında sıralı suçlar kapsamında koşullu salıverilme 2/3 olarak uygulanacaktır.
Diğer Suçlar:
1-Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar (TCK 102/2, 103, 104/2-3)
2-Uyuşturucu suçları (TCK 188)
3-Terör Suçları (3713 sayılı TMK uygulananlar)
Diğer suçlar başlığı altında sıralanan suçları işleyen hükümlüler hakkında koşullu salıverilme süresi belirlenirken oran (3/4) olarak uygulanacaktır.
KONUTTA HAPİS HANGİ HALLERDE, KİMLER İÇİN MÜMKÜN?
7242 Sayılı CGTİHK m.50’de bu husus ele alınmıştır.
Hükme göre,
Mahkûmiyete konu suç nedeniyle doğmuş zararın aynen iade, suçtan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesine dair hukukî sorumlulukları saklı kalmak üzere;
a) Kadın, çocuk veya altmış beş yaşını bitirmiş kişilerin mahkûm oldukları toplam bir yıl,
b) Yetmiş yaşını bitirmiş kişilerin mahkûm oldukları toplam iki yıl,
c) Yetmiş beş yaşını bitirmiş kişilerin mahkûm oldukları toplam dört yıl,
veya daha az süreli hapis cezasının konutunda çektirilmesine infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.
(3) Toplam beş yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkûm olan veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlülerden 16 ncı maddenin üçüncü fıkrasında belirlenen usule göre maruz kaldığı ağır bir hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilenlerin cezasının konutunda çektirilmesine infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.
(4) Doğurduğu tarihten itibaren altı ay geçen ve toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkûm olan ya da adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlü kadınların cezasının konutunda çektirilmesine infaz hâkimi tarafından karar verilebilir. Bu fıkra uyarınca talepte bulunulabilmesi için kadının doğurduğu tarihten itibaren bir yıl altı ay geçmemiş olması gerekir. Konutta infaza karar verdikten sonra çocuk ölmüş veya anasından başka birine verilmiş olursa infaz hâkimi konutta infaz uygulamasına ilişkin kararını kaldırır.
Hüküm bu şekilde tesis edilmiş olup, hapis cezasının süresi, yaş, doğum, özel durum (ağır bir hastalık, engellilik) gibi belirleyici unsurların kanunda yer aldığı şekilde mevcudiyeti halinde konutta infaza karar verilebilecektir.
Tabii tesis edilen her hüküm tedbir içermelidir. Bu kapsamda koşullu salıverilme, denetimli serbestlik kurumları her ne kadar belli şartların sağlanması halinde mümkünse de bu kadarla sınırlı değildir.
Hükümlünün, duruşma, sağlık, eğitim ve çalışma gibi nedenlerle geçici olarak cezaevi dışında bulunduğu yerlerde gerçekleştirdiği disipline aykırı eylem ve sözleri nedeniyle de disiplin yaptırımları uygulanabilecektir. (5275 Sayılı CGTİHK 37. Maddesine 7242 Sayılı CGTİHK 23. Madde ile bu durum eklenmiştir.)
Cezaların uygulanabilirliğinin tereddüte yer vermeyecek istikrarla sürmesini temenni eder, mahkumların işledikleri suçlar hasebiyle cezalarını çekerek ıslah olmalarını, böylelikle toplumun sızlayan yaralarının bir nebze de olsa dinmesini dilerim.
Yazımdan istifade edilebilmesini umar, saygılarımı sunarım.
STJ. AV. GÖRKEM TOPAL
Kaynaklar:
5275 Sayılı CGTİKH
7242 Sayılı CGTİKH
Türk Ceza Kanunu
https://www.fanatik.com.tr/af-cikacak-mi-infaz-yasasi-kimleri-kapsiyor-af-ne-zaman-cikacak-2134670
https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/04/14/ceza-infaz-yasasi-duzenlemesi-kabul-edildi-mi-son-dakika-aciklandi-iste-ceza-infaz-yasasi-af-yasasi-duzenlemesi-son-durum-2020?paging=4
http:// https://www.kamubulteni.com/turkiye/mukerrer-suclar-ne-demek-mukerrir-suclar-hangileri-infaz-duzenlemesi-h22142.htmld.barobirlik.org.tr/2020/kosullusaliverilmeoranlari/
http://www.aljazeera.com.tr/haber/iyi-hal-nedir-neden-uygulanir
