Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Başkanlığı tarafından düzenlenen istatistiklere göre Türkiye’ de 2017 Yılında 1.202.716 trafik kazası gerçekleşmiş olup kaza tarihinden itibaren 30 günlük süre içerisinde ölenlerin sayısı 7.427 iken; bu sayı yaralananlar için 300.383’ tür. 2019 Yılı Ocak ayı itibariyle ise ülke genelinde 33.068 trafik kazası meydana gelmişken bu trafik kazalarından 130’u ölümlü kaza, 10.670’si yaralanmalı trafik kazasıdır. Yalnızca ocak ayında trafik kazası sonucunda kaza yerinde meydana gelen ölü sayı 160 iken yaralı sayısı ise 17.520’dir. Yaşamımızı oldukça etkileyen ve istatistiksel açısından oldukça yüksek sayılar karşılığında meydana gelen trafik kazalarını hukuki açıdan bütün yönleri ile incelemek bizler için bir zorunluluk arz etmektedir.

TRAFİK KAZASI NEDİR?

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu madde 3’ e göre trafik kazası ‘’Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaydır.‘’ Bir aracın kazaya karışması sonucu meydana gelen trafik kazasına tek taraflı trafik kazası denilirken birden fazla aracın kazaya karışması sonucu meydana gelen trafik kazasına çift taraflı trafik kazası denmektedir. Meydana gelen trafik kazaları sonucunda kazaya karışan araçta maddi hasar meydana gelebileceği gibi bir ya da birden fazla kişinin ölümüne veya yaralanmasına da neden olabilmektedir.

ÖLÜMLÜ TRAFİK KAZALARI VE YARALANMALI TRAFİK KAZALARI

(TRAFİK KAZALARINDA MADDİ - MANEVİ TAZMİNAT)

Trafik kazalarının hukuki dayanağı olan 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Haksız Fiil başlıklı 49. madde ‘’Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür.’’ şeklinde düzenlenmiş olup trafik kazaları nedeniyle açılacak maddi–manevi tazminat talepli davada sorumluluğun kaynağı kusurdur. Trafik kazasına neden olan fiil hukuken haksız fiil olarak nitelendirilmekte ve trafik kazaları nedeniyle meydana gelen zararın tazmini için haksız fiilinden dolayı tazminat yoluna gidebilmenin şartları olan trafik kazası, trafik kazasına neden olan kişinin kusuru, trafik kazası sonucunda bir zarar ve zarar ile trafik kazası arasında illiyet bağının olması gerekmektedir.

Kusurlu sorumluluk ilkesi dışında istisnaen kusursuz sorumluluk hali de düzenlenmiş olup araç işletenlerin sorumluluğu 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’ nun Tehlike Sorumluluğu ve Denkleştirme başlıklı 71. maddesi kapsamında ele alınmakta ve kusursuz sorumluluk türlerinden biri olan tehlike sorumluluğu içerisinde değerlendirilmektedir. Maddeye göre ‘’Önemli ölçüde tehlike arz eden bir işletmenin faaliyetinden zarar doğduğu taktirde, bu zarardan işletme sahibi ve varsa işleten müteselsilen sorumlu olmaktadır’’

Trafik kazası nedeniyle maddi - manevi tazminat konulu dava 6100 Sayılı Hukuk Mahkemeleri Kanunu’ nun Dava Dilekçesinin İçeriği Başlıklı 119. maddesi doğrultusunda incelenecektir.

A) MAHKEME ADI

Görevli Mahkeme:

Trafik kazası sebebiyle açılacak olan maddi – manevi tazminat talepli davada görevli mahkeme husumetin yöneltileceği kişi, uyuşmazlık konusunun dayanağı ve diğer durumlara göre değişmekte olup genel görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi olmakla beraber bunun dışında Asliye Ticaret Mahkemesi ve Tüketici Mahkemesi de görevli mahkemeler arasında yer almaktadır.

Yetkili Mahkeme:

Trafik kazası nedeniyle açılacak maddi – manevi tazminat talepli davada yetkili mahkeme ;

- 6100 Sayılı HMK m6; Genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi,

- 6100 sayılı HMK m14; Bir şubenin işlemlerinden doğan davalarda, o şubenin bulunduğu yer mahkemesi yetkili olmaktadır.

- 6100 Sayılı HMK m16; Haksız fiilden doğan davalarda, haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesidir.

İlgili davayı açmak için yetkili olan mahkemeler birden fazla olmakta ve davayı açacak kişi seçimlik hakka sahip olarak yetkili mahkemelerden birisinde davayı açabilmektedir.

B) DAVACI İLE DAVALI

Davacı

Trafik kazası nedeniyle maddi – manevi tazminat taleplerini yöneltecek kişiler maddi ve manevi tazminat için ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Maddi zarar talebini yöneltecek kişi bedensel (cismani) zarara uğrayan kişi olmaktadır. Manevi zararın tazmini talebini yöneltecek kişi ise trafik kazası nedeniyle doğrudan acı, elem, üzüntü duyan, manevi olarak yıpranan kişilerdir. Ancak zarar görenin ağır bedensel zararı veya ölümünün gerçekleşmesi halinde ise zarar görenin veya ölenin yakınları da manevi tazminat talebinde bulunabileceklerdir. Bu kişilerin manevi tazminat taleplerini yöneltebilmeleri için zarar görenin ağır bedensel zararı veya ölümün gerçekleşmesi ve bu bedensel zarardan ya da ölümden dolayı acı, elem duymaları gerekmektedir. Manevi tazminat talebinde bulunacak kişiler Yargıtay Kararlarından hareket ile genelde ağır bedensel zarar halinde zarar görene bakmakla yükümlü olan veya ölüm halinde ölümden doğrudan etkilenen anne, baba, eş, çocuk veya nişanlı olmaktadır. Ayrıca ölen kişi hayattayken bir veya birkaç kişiye bakmakla yükümlü ise ve o baktığı kişiler ölümden hayatlarını idame ettiremeyecek kadar çok etkilenmişlerse bu kişiler destekten yoksun kalma adı verilen tazminatı talep edebilirler.

Davalı

Meydana gelen trafik kazası nedeniyle açılacak olan tazminat talepli davada tazminatın türüne ve uyuşmazlığın dayanağına göre kazaya karışan karşı aracın Sigorta Şirketi, tazminat talebinde bulunan şahsın aracını Kasko Poliçesi ile güvence altına alan Sigorta Şirketi, Türkiye Sigorta Ve Reasürans Şirketleri Birliği Karayolları Güvence Hesabı İdaresi ya da 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’ nun 71. maddesinden dolayı aracın sahibi veya sürücüsü hasım olarak gösterilebilecektir.

Aracın araç sahibi dışında başkası tarafından kullanıldığı durumda araç sahibi aracın işleten olarak sorumlu tutulmakta ve 2918 sayılı KTK hükmü gereği aracın sürücüsü ve araç sahibi müteselsil sorumlu olmakta ayrıca müteselsil sorumluluk ilkesi gereği araç sürücüsüne ve araç sahibine birlikte veya ayrı ayrı dava açılabilmektedir. Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası kapsamında ilgili Sigorta Şirketi’ ne karşı açılabileceği gibi, Sigorta Şirketi ile birlikte aracın sahibine, aracı kullanan kişi araç sahibinden farklı kişi ise araç sahibi ve araç sürücüsüne karşı da talepler ileri sürülmektedir.

C) DAVANIN KONUSU VE MALVARLIĞI HAKLARINA İLİŞKİN DAVALARDA DAVA KONUSUNUN DEĞERİ

Dava konusu, meydana gelen trafik kazaları nedeniyle oluşan maddi – manevi zararın tazminidir. Tazminat kapsamına yer alan talepler ölüm veya yaralanma hali için farklılık göstermektedir.

 Ölüm Halinde Maddi Tazminat

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 53. maddesine göre cenaze giderleri, ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar, ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar tazminat kapsamında istenecekken;

Yaralanma Halinde Maddi Tazminat

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’ nun bedensel zarar başlıklı 54. maddesine göre tedavi giderleri, kazanç kaybı, çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar, ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar yaralanma halinde istenebilecektir.

Ölüm veya ağır bedensel zarar halinde ise bu durumlardan duyulan acı, keder ve elemin etkisinden dolayı duyulan manevi yıpranmanın tazmini talep edilebilecektir.

Dava Değeri

Açılacak davada manevi tazminat için dava değeri davacı tarafın dava dilekçesi ile talep etmiş olduğu miktarla sınırlı olmakta ve hukuk yargılamasında talebe bağlılık ilkesi doğrultusunda yapılacak yargılama sonucunda manevi tazminatın bir zenginleşme aracı olmaması kuralına riayet edilerek belirli bir miktar tazminata hükmedilmektedir.

Maddi tazminat talebini içeren dava 6100 Sayılı HMK m.107/2 gereğince belirsiz alacak davası olarak açılabileceği gibi talep eden tarafça belirlenen tazminat miktarı üzerinden de açılabilmektedir.

D) İDDİA EDİLEN VAKIANN HANGİ DELİLLER İLE İSPAT EDİLECEĞİ

Meydana gelen trafik kazası ile bağlantılı olan ve yargılamanın esasına etki edecek tüm evraklar delil olarak kullanılır.

Maddi Ve Manevi Tazminatı İçeren Davanın Yargılaması Nasıl Yapılmaktadır?

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası Genel Şartlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Genel Şartlar’ ın C.7 maddesi gereğince öncelikle Sigorta Şirketi’ ne başvurulacak ve Sigorta Şirketi’ nin cevabına göre dava açma yoluna gidilebileceği gibi dava açmak yerine Sigorta Tahkim Komisyonu’ na  başvurarak da zararın tazmini talep edilebilecektir.

Deliller arasında yer alan kaza tespit tutanağında iki tarafın kusur oranına yer verilmektedir. Kusura ilişkin gerekli itirazlar yapıldıktan sonra bedensel zarar halinde meydana gelen kaza nedeniyle kalıcı iş göremezlik oranı ve geçici iş göremezlik süresinin tespit edilmesi hususunda sağlık kurulu raporu aldırılmaktadır. Bu raporların tamamı temin edildikten sonra da dosyada zarar miktarına ilişkin hesap yapılmakta ve tüm deliller ışığında dosyada eksiklik kalmadığı taktirde şartlar oluşmuş ise tazminata hak kazanılmaktadır.

Mart sonu itibariyle 22 milyon 972 bin 552 olarak belirlenmiş trafiğe kayıtlı araç sayısını, yazımın başında belirtmiş olduğum sayısal verileri göz önünde bulundurarak hayatın kaçınılmaz gerçeklerinden biri olan trafik kazasından dolayı mağduriyet yaşamamanızı ve trafik kurallarına uymanızı dilerim.

Avukat Cennet Betül TOKGÖZ