Tarım arazilerinin bölünmesi, yalnızca teknik bir işlem değil; tarımın geleceğini, toprağın korunmasını ve ekonomik dengeyi doğrudan etkileyen kritik bir süreçtir. Bu nedenle, ifraz işlemleri sıkı hukuki kurallarla sınırlandırılmıştır. Bu makalede, tarım arazilerinin bölünme şartları tüm yönleriyle ele alınacaktır.

1. TARLA BÖLME (İFRAZ) İŞLEMLERİNİN GENEL ÇERÇEVESİ

Tarla nitelikli parsellerin ifrazı açısından özel hükümler söz konusudur. Bu hükümleri iki ana başlık altında incelemek mümkündür:

- İskân dışı alanlarda yapılacak ifrazlar

- 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında tarım arazilerinin ifrazı

2. İSKÂN DIŞI ALANLARDA TARLA BÖLME ŞARTLARI

Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 62. maddesine göre;

- Üst ölçek planı bulunmayan iskân dışı alanlarda yapılacak ifrazlardan sonra elde edilecek her parsel 5.000 m²’den küçük olamaz.

- Parsellerin, kadastro veya tapulama haritasında bulunan kamu eline geçmiş bir yola, ifraz sonrası en az 25 metre cephesi bulunması zorunludur.

- Tarımsal iskân projeleri kapsamında yapılaşma amacı taşımayan tarımsal amaçlı ifrazlarda yola cephe koşulu aranmaz.

- Parselden terk suretiyle yol oluşturulamaz ve yeni yerleşim alanı oluşturma amaçlı ifraz işlemi yapılamaz.

3. TARIM ARAZİLERİNDE ASGARİ PARSEL BÜYÜKLÜĞÜ VE SINIRLARI

5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun 8. maddesine göre tarım arazileri;

- Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ve marjinal tarım arazileri olarak sınıflandırılır.

- Asgari tarımsal arazi büyüklüğü, Bakanlık tarafından belirlenir ve belirlenen sınırların altındaki parseller bölünemez

- Asgari tarımsal arazi büyüklükleri şunlardır:

* Mutlak tarım arazileri, marjinal tarım arazileri ve özel ürün arazileri: 2 hektar

* Dikili tarım arazileri: 0,5 hektar

* Örtü altı tarımı yapılan araziler: 0,3 hektar

- Bakanlık, bu büyüklükleri günün koşullarına göre artırabilir.

- Tarım dışı kullanım izni verilen alanlarda ya da çay, fındık, zeytin gibi özel iklim ve toprak ihtiyaçları olan bitkilerin yetiştirildiği alanlarda, Bakanlığın uygun görüşü ile daha küçük parseller oluşturulabilir.

4. TEK TAPULU TARLALARIN BÖLÜNMESİ VE MİRAS PAYLAŞIMI

Tek tapu üzerine kayıtlı bir tarla, hissedarlara veya yeni alıcılara bölünmek istendiğinde kadastro ve imar mevzuatına uygun şekilde işlem yapılmalıdır. Türkiye’de tarım arazilerinin bölünmesi, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve Türk Medeni Kanunu çerçevesinde düzenlenir.

Bölünme işlemi;

- İfraz (ayırma)

- Taksim (hisseli paylaşım)

- Satış veya miras yoluyla bölünme yollarıyla gerçekleşebilir.

Ancak, tarım arazilerinde hisse satışı yoluyla hissedar sayısının artırılması mümkün değildir.