TAKİP HUKUKUNA ETKİSİ YÖNÜNDEN
30 Nisan 2021 Tarih ve 31470 Sayılı Resmi Gazete'de Yer Alan “Geçici 3. Madde, (b) fıkra düzenlemesi” Üzerine İnceleme
I- Madde Düzenlemesi
30 Nisan 2021 Tarih ve 31470 Sayılı Resmi Gazetede Yer Alan “Geçici 3. Madde, (b) fıkra düzenlemesi şu şekildedir;
Geçici Madde (3)
Covid-19 Salgın hastalığı ile mücadele kapsamında ülke genelinde uygulanan kısıtlamalar dikkate alınarak, hak kayıplarının önlenmesi amacıyla;
a) İbraz süresinin son günü 30/04/2021 ila 31/05/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasına isabet eden çekler, bu tarihler arasında ibraz edilemez; 01/06/2021 tarihinden sonra, kalan ibraz süresi içinde ibraz edilebilirler.
b) 30/04/2021 ila 31/05/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında vadesi gelen kambiyo senedine dayalı alacaklar hakkında; bu tarihler arasında icra ve iflas takibi başlatılamaz, ihtiyati haciz kararı verilemez ve başlamış olan takipler durur.
c) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamına giren kamu idarelerinin kamu hukukundan veya özel hukuktan doğan alacakları hakkında, 30/04/2021 ila 31/05/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında icra ve iflas takibi başlatılamaz.
II- Genel Olarak
30 Nisan 2021 Tarihli Resmi Gazete’nin 31470 sayılı mükerrer yazısında 25/03/2020 Tarih ve 7226 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna eklenen “Geçici 3. Madde” (b) fıkrasında yer alan düzenleme, İcra ve İflas uygulayıcılarının her biri tarafından farklı yorumlanmış ve kısa sürede hazırlanan kanun metni her ne kadar “ Covid-19 Salgın hastalığı ile mücadele kapsamında ülke genelinde uygulanan kısıtlamalar dikkate alınarak, hak kayıplarının önlenmesi amacıyla ” ihdas olunduğu yasa koyucu tarafından belirtilmiş ise de bu çalışmanın neşredilmesinden evvel uygulamanın usul ve esasları hakkında İcra İşleri Daire Başkanlığı tarafından yasanın uygulayıcılarına gönderilmiş bir genelge bulunmamaktadır.
Bu çalışmanın özü ‘Geçici 3. Madde’nin (b) fıkrasından kaynaklanabilecek hukuki problemlere çözüm getirmek amacıyla ele alınmıştır.
Geçtiğimiz yıl 22 Mart 2020 Tarihinde Resmi Gazete’nin 31076 mükerrer yazısında Cumhurbaşkanı Kararı ile İcra ve İflas Kanunu 330 Madde kapsamında tüm süreler durdurularak hak kayıplarının önüne geçilmesine çalışılmıştır. Bu süreçte icra takip işlemlerini hesap ederken uygulanacak sürelerin tamamına (İ.İ.K 78, 106, 110, 128) durdurma sırasında geçen süreler ise nihayetinde bu sürelere eklenerek telafisi mümkün olmayan zararların önüne geçilmesi mümkün kılınmıştı. Belirtmek gerekir ki, burada da toptancı bir yaklaşım sergilenmiş ve hak kayıplarının önlenmesi amacıyla getirilmiş olan düzenleme, kıymet takdirinin kesinleşmesi ile ilgili 2 yıllık süre dahil ilgili ilgisiz tüm durumlara uygulanmış ve uygulanmaya devam etmektedir. Buradaki belirsizliğin bir an önce Yargıtay tarafından giderilmemesi durumunda uzunca bir süre tüm takip hukuku işlemlerine eklenmeye devam edilecek ve durum icra iflas dairelerinin zaten çok fazla olan işyükünün daha da arttırılması sonucunu doğuracaktır.
Ancak son olarak yapılan ve 30 Nisan 2021 Tarih ve 31470 Sayılı Resmi Gazetede Yer Alan ‘Geçici 3. Madde’nin (b) fıkrasında yer alan düzenleme İcra ve İflas dairelerince ön görülen bütün sürelerin durdurulması kapsamında geniş yorumlanıp bu yönde değerlendirilme yapılmasına müsait değildir. Nitekim yasa koyucu bir yıl önce yaptığı düzenlemede olduğu üzere tüm sürelerin durdurulmasını isteseydi şayet o zaman sadece kambiyo senetlerine özgü haciz yolundan bahsetmeyecek, önceki yaptığı düzenlemede olduğu gibi, İcra ve İflas Kanunu 330. Maddesine atıfta bulunacak ve tüm süreleri açıkça durdurdum diyecekti.
III- Düzenlemenin Kapsamı
30 Nisan 2021 Tarihinde yapılan düzenleme ile Geçici 3. Madde’nin (b) fıkrasında yer alan düzenleme sadece 30/04/2021 ile 31/05/2021 tarihleri arasında vadesi gelen kambiyo senetleri (çek – bono – poliçe) hakkında uygulanacak olup geriye dönük olarak açılmış kambiyo mevzuatından kaynaklı alacaklara teşmil edilemeyecektir. Nitekim evvelce açılmış ve usulüne göre kesinleşmiş bulunan kambiyo takiplerinde 31 günlük sürenin uygulanması (bekletilmesi) düşünülecek olursa bu sefer yasa koyucu borçlu ile alacaklı arasında korunması gereken dengeden uzaklaşılmış olacaktır.
Düzenlemeden etkilenmeyecek, bir başka ifade ile devam edecek olan takip işlemleri şunlardır;
- İlamsız takip,
- İlamlı takip,
- Rehnin - ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile takip,
- Kiralananın tahliyesi,
Ayrıca, çocuk teslimi, nafaka gibi takipler ile bir malın teslimine yönelik olarak verilen ihtiyati tedbir kararlarının infazında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.
Yine alacaklısı tarafından anılan bu takip türlerine ilişkin olarak haciz ve satış isteme süreleri 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunun ’da belirtildiği üzere işlemeye devam edeceği gibi borçlu yönünden ise İ.İ.K 106-110 maddelerinde yer alan süreler aynen işlemeye devam edecek ve bu süre içerisinde hacizlerin düşmüş olması halinde kaldırılması talep edilebilecektir.
IV- Takiplerin Durması
Düzenlemenin (b) fıkrasına ilişkin düzenlemenin son kısmında yer alan ‘başlamış olan takipler durur‘ ifadesinden bu süre zarfı içinde başlatılmış kambiyo takiplerin duracağı şeklinde anlaşılmalıdır. Zira buradan hareket ile başlamış takiplerin durmasının geniş yorumlanması halinde evvelce başlatılan tüm takiplerin durması anlamına gelir ki yazının başlangıcında kanun koyucunun böyle bir niyeti olsaydı takipleri kendi içinde ayırmaz ve doğrudan doğruya İ.İ.K 330 madde uygulamasına gidebileceğine atıfta bulunurdu. ***
V- Başlatılan Takiplerin İptali
Bir diğer önemli soru ise kanun koyucu tarafından açıkça düzenlenen (30/04/2021 ila 31/05/2021 (bu tarihler dahil) tarihleri arasında vadesi gelen kambiyo senedine dayalı alacaklar hakkında; bu tarihler arasında icra ve iflas takibi başlatılamaz) hükmüne rağmen alacaklının bu yönde bir takip başlatması durumunda ne yapılacağıdır.
Belirtmek gerekir ki buna ilişkin takip taleplerinin icra-iflas müdürlükleri tarafından kabul edilmeyip reddedilmesi gerekir. Ancak halihazırda takiplerin Uyap üzerinden başlatıldığı gerçeği dikkate alındığında bunun çözüm olamayacağı söylenebilir. O halde, gerek icra-iflas müdürlükleri tarafından bu yöndeki taleplerin reddedilmeyip takip başlatılması gerekse icra-iflas müdürlükleri aşılarak takip başlatılması durumunda takip borçlusu icra mahkemesine başvurmak suretiyle takibin iptalini sağlayabilecektir.
VI- Satış ve İhale
İcra ve İflas müdürlükleri ile Sulh Hukuk Mahkemeleri tarafından evvelce satış günü verilen ve 30/04/2021 ile 31/05/2021 tarihleri arasına denk gelen satış günlerinde bu ihalelerin yapılmamasına yönelik herhangi bir durdurma kararı verilmemiştir.
Öte yandan İçişleri Bakanlığı tarafından tam kapanmaya yönelik olarak ve 29 Nisan 2021 - 17 Mayıs 2021 tarihlerini kapsayacak şekilde 81 il valiliğine gönderilen genelgenin 34. bölümünde açıkça düzenlenen ‘Dava ve İcra Takiplerine ilişkin yapılacak zorunlu iş ve işlemler için adliyelere gitmesi gereken taraf veya vekilleri ile mezat salonlarına gidecek ilgililer.’ denilerek bu tarihler arasına denk düşen ihlale/satış işlemlerinin durmayacağını ve tüm ilgililerin satışın yapılacağı yere gidebileceğini açıkça dile getirmiştir.
Av.Prof.Dr.Seyithan DELİDUMAN
İcra Müdürü Mustafa ZAFER
