Bu haftaki yazımda emekli iken aktif çalışma hayatına tekrar katılan çalışanların hak ve yükümlülüklerine değinmeye çalışacağım. Hiç şüphesiz aktif çalışma hayatını sürdüren tüm çalışanların nihai gayesi bir gün emekli olabilmektir. Ancak yaşam şartları gereği olarak bazı emeklilerimiz tekrar çalışma hayatına dönüş yapmaktadır. Emekli aylığı almakta iken tekrar çalışma hayatına başlayan emeklilerimiz için sosyal güvenlik mevzuatı açısından farklı uygulama yapılmaktadır. Bugünkü yazımı emekli aylığı bağlananlardan 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 01.10.2008 tarihi öncesinde sigortalılık başlangıcı olan ve 01.10.2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalılık başlangıcı olan sigortalılarımız açısından iki grupta ele alacağım.
01.10.2008 Tarihinden Önce Sigortalılık Başlangıcı Olanlar
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce 01.10.2008 tarihinden önce herhangi bir sosyal güvenlik kanununa (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) tabi olan kişiler ile 01.10.2008 tarihinden önce emekli aylığı bağlananların, emekli iken tekrar çalışma hayatına dönüş yapanlar hakkında 5510 sayılı Kanunun Geçici 14. Madde hükümleri uygulanmaktadır.
Bu hükme göre 01.10.2008 tarihinden önce iştirakçi veya sigortalı olanlar, vazife malullük, malullük ve yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar ve kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler hakkında, yürürlükten kaldırılan kanun hükümleri ( SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı Kanunları) uygulanmaya devam edecek olup sadece SGDP oranlarında değişiklik yapılmıştır. Buna göre 2008 yılı SGDP oranı %12, 2009 yılında %13, 2010 yılında %14 ve 2011 ile takip eden yıllarda %15 olarak belirlenmiştir.
2108 sayılı Kanun gereğince 5510 sayılı Kanun kapsamında 4/b sigortalısı sayılan muhtarlardan muhtarlık mesleği nedeniyle aylık bağlananlarla diğer sosyal güvenlik kanunlarına ve 5510 sayılı Kanuna göre emekli olup daha sonra muhtar seçilenlerden SGDP primi alınmayacaktır. 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununa göre emekli olup da 01.10.2008 tarihinden önce serbest avukatlık veya noterlik mesleğini yapmaya başlayanlardan SGDP kesilmeyecektir.
01.10.2008 Tarihinden Sonra Sigortalılık Başlangıcı Olanlar
01.10.2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalılık başlangıcı olup da SGDP’e tabi olan çalışanlar açısından ise 5510 sayılı Kanunun 30. Maddesi uygulanmaktadır. Bu hükme göre ise 01.10.2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalılık başlangıcı olanların (4/a, 4/b ve 4/c sigortalılarının tamamı) emekli olmaları halinde emekli aylıkları kesilmeden 4/a ve 4/c kapsamında tekrar çalışma hayatına dönüş yapamamakta, sadece 4/b kapsamında SGDP’e tabi olarak çalışabilmektedirler. Emekli olduktan sonra 4/b kapsamında çalışmaya başlayanların aylıkları tamamen kesilmemekte ancak sadece %15 oranında SGDP’leri yaşlılık aylıklarından kesilmektedir.
Bununla birlikte emekli aylığı almakta iken 4/b kapsamında tarımsal faaliyette bulunan çalışanlar ile 01.10.2008 tarihinden önce diğer sosyal güvenlik kanunlarına göre malüllük ve yaşlılık, 1479 sayılı Kanuna göre ise sadece yaşlılık aylığı alanlardan anonim şirketin kurucu ortağı olup da yönetim kurulu üyeliği olmayan ve SGDP kesilenlerden 01.10.2008 tarihinden sonra SGDP kesilmeyecektir.
Gayrıfaal Şirket Ortaklarının SGDP Kesintisine İlişkin Yeni Düzenleme Yapıldı
Yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı bağlandıktan sonra 5510 sayılı Kanunun 4/b bendi kapsamında çalışmaya başlayanlar SGDP yükümlüsü olup sosyal güvenlik destek primleri ilgili emeklilik aylıklarından kesilmektedir. SGDP ödeme yükümlüsü olanlardan ilgili kamu kurum ve kuruluşlardan alınacak belgelerle faaliyette bulunmadığını belgeleyenlerin bu sürelerde sosyal güvenlik destek primi ödeme yükümlüsü olmadığı kabul edilmektedir. Bu durumda gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefiyeti kaydı devam ettiği halde gayrı faal olduğunu belgeleyenlerden sosyal güvenlik destek primi alınmayacaktır.
Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar bağlı oldukları vergi dairelerinden; şirket ortaklarının ise ticaret sicil memurluklarından şirketin faaliyetine ilişkin belgeyi aldıktan sonra bağlı oldukları vergi dairelerinden alacakları gayrıfaal olunduğuna ilişkin belgeyi SGK’a ibraz etmeleri halinde belgede belirtilen tarihten itibaren SGDP tescili sonlandırılarak yersiz olarak tahsil edilen SGDP primleri ilgili sigortalılara iade edilecektir.
GSS Yapılandırması İçin Son Günler……
Bilindiği üzere 6522 sayılı kanunla yapılan düzenlemelerle bazı kurum alacakları yapılandırılmış ve müracaatları 02.02.2015 tarihinde sona ermişti. GSS mükellefi olan ve SGK’a bu nedenle genel sağlık sigortası prim borçları olan vatandaşlarımız için ise müracaat süresi 30.04.2015 tarihinde sona ermektedir. Bu şekilde borcu olan sigortalılarımızın en geç 31.03.2015 tarihine kadar bağlı oldukları Kaymakamlıklarda bulunan “Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı”na gelir testi için başvurmaları gerekmektedir. Bu durumda genel sağlık sigorta tescilleri gelir testi sonucuna göre tescil başlangıç tarihinden itibaren güncellenerek belirlenen gelir seviyesine göre primler tahakkuk ettirilecektir. Gelir testi yaptırmak istemeyenler ise yazılı olarak “gelir testine başvurmak istemediğine” dair beyanı vermek durumundadır. Gelir testi yaptırmak istemeyenlerin yapılandırmaya esas GSS prim borçları ise GSS tescil başlangıç tarihi itibariyle 60/G-3[1] (PEK tutarının alt sınırının otuz günlük tutarının iki katı tutarında) prim tahakkuku yapılacaktır.
Bu haftaki yazımda 5510 sayılı Kanun kapsamında SGDP mükellefiyetine ve GSS yapılandırma sürecine kısaca değinmeye çalıştım. Bir sonraki yazımda görüşmek üzere sağlıcakla kalın…
Ülkü GÜLMEZ
SGK/SGM Müdür Yard.
(Bu köşe yazısı, sayın Ülkü GÜLMEZ tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)
-------
[1] 60/G-1: 48,06-TL ; 60/G-2: 144,18-TL ; 60/G-3: 288,36-TL
