1. Kanser Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

Kanser, vücuttaki hücrelerin normal özelliklerinden saparak kontrolsüz bir şekilde çoğalması sonucu ortaya çıkan, çağımızın en önemli hastalıklarından biridir. Hastalık sürecinde, "akıllı ilaç" ve "immünoterapi" gibi modern tedavi yöntemleri kullanılabilmektedir. Akıllı ilaçlar, kanser hücrelerini tespit ederek bağışıklık sistemi tarafından tanınmalarını kolaylaştırır. Bu sayede, immün sistem tarafından zararlı olarak algılanan hücreler yok edilmekte ve kanser hücrelerinin büyümesi durdurulmaktadır. İmmünoterapi ise, kanser hücrelerinin yüzeyindeki büyüme bölgelerini bloke ederek kanserin büyümesini engellemektedir. Klasik kemoterapi ilaçları, çoğunlukla erken evre hastalıklarda yüksek şifa oranı sağlasa da, özellikle ileri evre kanserlerde yetersiz kalabilmektedir. Bu sebeple, kanser tedavisinde her bir kanser türünün moleküler ve genetik özelliklerine uygun ilaçlar geliştirilmiştir. Ancak, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) geri ödeme listesine almadığı ilaçlar arasında başta akıllı ilaçlar ve immünoterapi ilaçları yer almaktadır. Bu ilaçların yüksek maliyetli ve erişimi zor olduğu görülmektedir. Kanser tedavisinde kullanılan ilaçların fiyatlarındaki artış, hastaların tedaviye erişimini ciddi şekilde zorlaştırmıştır.

1.1 Akıllı İlaçların SGK Tarafından Karşılanması

Herhangi bir ilacın SGK tarafından karşılanabilmesi için, ilgili ilacın SGK’nın geri ödeme listesinde, yani Sağlık Uygulama Tebliği'nde (SUT) yer alması gerekmektedir. Ancak bazı durumlarda, ilacın SUT’ta yer alması yeterli olmamakta; SGK tarafından karşılanabilmesi için belirli kriterlere ve şartlara uygun olması gerekmektedir.

1.2 SGK Tarafından Karşılanmayan Bazı Kanser İlaçları

  • Keytruda (Pembrolizumab)
  • Opdivo (Nivolumab)
  • Altuzan (Bevacizumab)
  • Cyramza (Ramucirumab)
  • Imfinzi (Durvalumab)
  • Lynparza (Olaparib)
  • Perjeta (Pertuzumab)
  • Reampla (Palbosiklib)
  • Tagrisso (Osimertinib)
  • Valamor (Ribosiklib)
  • Bavencio (Avelumab)
  • Besponsa (Inotuzumab)
  • Rozlytrek (Entrectinib)
  • Verzenios (Abemasiklib)

1.3 Kişiye Özel İlaç Maliyetleri 2024

Bu ilaçların bir kür bedeli 150.000 TL ile 500.000 TL (5.000 $-15.000 $) arasında değişmektedir. Ancak bireysel tedavi planı, hastalığın tedavi süresi ve ilerleyişine bağlı olarak kaç kür gerekeceği belirsizdir. Bu sebeple, birçok hasta bu bedelleri ödemekte büyük güçlükler yaşamaktadır. Hayati öneme sahip bu ilaçları alabilmek ve SGK tarafından karşılanmasını sağlamak için hastaların hukuki yollara başvurmaları mümkündür.

2. SGK Tarafından Karşılanmayan Kanser İlaç Bedellerinin SGK Tarafından Karşılanması İçin İzlenebilecek Hukuki Yollar

2.1 Hastane Raporu Alınması

Mahkemeye başvurmadan önce, kullanılacak ilacın bilgileri, dozu ve tedavi süresinin belirli olması gerekmektedir. Onkoloji doktoru tarafından düzenlenecek hastane raporunda, uygulanacak tedavi, süresi, ilacın bilgileri ve dozu ile dozun uygulama süreleri ve yargıtay’ın aradığı kriterler raporda net bir şekilde belirtilmelidir.

2.2 Endikasyon Dışı İlaç Başvurusu

Türk Dil Kurumu’nun İlaç ve Eczacılık Terimleri Sözlüğü'nde “endikasyon”, bir ilacın etkili olduğu durum, ilaç kullanım alanı olarak tanımlanır. Endikasyon dışı ilaç, kanser tedavisi amacıyla üretilmemiş olmasına rağmen hastalığa iyi gelen ve bu kullanım alanı için yeterli bilimsel kanıtlara sahip ilaçlardır. Hastanın doktoru tarafından tedavide kullanılacak ilacın belirlenmesinin ardından, ilgili doktor tarafından Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'na endikasyon dışı ilaç başvurusunda bulunulması gerekmektedir. Her ne kadar bu başvuru zorunlu olmasa da dava sürecinde büyük önem arz etmektedir.

2.3 SGK’ya Başvuru

Kanser tedavisinde doktor tarafından önerilen ilaçların temin edilmesinin ücretli olması halinde, SGK’ya başvuru yapılması gerekmektedir. Dava açılmadan önce SGK’ya başvuru sürecinin tamamlanması zorunludur. Bu başvuru, ilgili SGK şubesine gönderilir. Başvurunun reddedilmesi durumunda dava süreci başlatılabilir.

2.4 SGK’ya Karşı Dava Açılması ve İhtiyati Tedbir Talebi

SGK’ya ilaç bedellerinin karşılanması talebiyle yapılan başvurunun reddedilmesi durumunda, somut olaya göre idare veya iş mahkemesinde dava açılması gerekmektedir. Açılacak davada, kanser tedavisinde kullanılması önem arz eden ilaçların, yargı süresince kesintisiz olarak SGK tarafından karşılanması için ihtiyati tedbir talebinde bulunulması gerekmektedir. Mahkemenin SGK tarafından karşılanmayan kanser ilaçları için açılan davayı reddetmesi durumunda itiraz hakkı mevcuttur.

Bununla birlikte Mahkemelerin tedbir kararı verebilmesi için dava açılırken ilgili hastanın hekiminden alınacak sağlık raporu oldukça önemlidir. Rapor içeriği Yargıtay’ın aradığı koşulları uhdesinde barındırması gerekmektedir

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2012/15285 E., 2012/21976 K., 15.11.2012 T. sayılı kararında şu ifadelere yer vermiştir: "2008 yılında öğretmenlikten emekli olan davacıya, 1992 yılında meme kanseri teşhisi konulmuş, hastalığın tedavisinde Altuzan 400 mg adlı ilaç kullanılmış ve bu tedaviden olumlu sonuç alınmıştır. Davacının doktoru, Şubat 2010 tarihinde İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü'ne ilacın kullanımı için talepte bulunmuş ancak Genel Müdürlük, standart tedavi seçenekleri tüketilmediği gerekçesiyle ilacın kullanımını uygun görmemiştir. Ancak Mayıs 2010 tarihinde, söz konusu ilacın kullanımına onay verilmiş ve bu ilacın kullanımından olumlu sonuç alındığı hususu göz önüne alınarak davacının davasının kabulüne karar verilmiştir."

Görüldüğü üzere, immünoterapi ve akıllı ilaç tedavisinde kullanılan ancak SGK tarafından karşılanmayan ilaçların karşılanması için detaylı bir hukuki sürecin başlatılması ve bu ilaçların kurum tarafından karşılanmasının mahkeme kararı aracılığı ile sağlanması mümkündür. Ancak bu tür davaların oluşturulması aşamasında, delillerin doğru toplanması, sağlık raporunun uygun olması ve sürecin mahkemeye net bir şekilde ifade edilmesi gerekmektedir.

 

Av. Ceren TÜRKİŞ

---------

https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3365159

https://www.memorial.com.tr/tedavi-yontemleri/immunoterapi-nedir

https://www.saglik.gov.tr/TR-10551/endikasyon-disi-ilac-kullanimi.html