SERMAYE ŞİRKETLERİNDE TÜR DEĞİŞİMİ (NEV’İ DEĞİŞİKLİĞİ)

Yeni TTK hükümlerine göre, tür değiştirme yasanın 180 ila 190. maddelerinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre, bir şirket hukuki şeklini değiştirerek yeni tür değiştirimi eskisinin devamı olmaktadır. Tür değiştirmede yeni türün kuruluşuna ilişkin yasal hükümler uygulanır.[1] Tür değiştirmede şirketin bilanço  günü  yani 31 Aralık … günü düzenlediği  bilanço değerleri esas alınır. Özel hesap dönemi var ise, hesap döneminin son günü bilanço günü sayılmaktadır. 
 
Diğer yandan, bilanço günü ile tür değiştirme raporunun  düzenlediği tarih arasında  (6) aydan fazla zaman  geçmiş ise, veya son bilançonun düzenlediği tarihten itibaren şirketin mal varlığında önemli değişiklikler meydana gelmişse ara bilanço düzenlenir.[2]  
 
Ara bilançoda  fiziksel envanter  düzenlenmesi  zorunlu değildir.  Ancak tür değiştirmenin  hukuken sonuçlandığı tarihte fiili envanterin yapılması  vergi kanunları  bakımından zorunludur.
 
Ara bilanço  düzenlenmesine ilişkin ilkeler aynen yıllık  bilançoya ilişkin hüküm ve ilkelere göre düzenlenmelidir.
 
Yönetim organı  tarafından  bir  tür değiştirme planı  hazırlanmalıdır.
 
Tür değiştirme planı  yazılı olarak yapılır ve genel kurulun onayına tabi tutulur.
 
Tür değiştirme planı; şirketin tür  değiştirmeden  önceki  ve sonraki ticaret unvanını, merkezini ve yeni türe ilişkin ibareyi, yeni türün şirket sözleşmesini ve ortakların tür değiştirmeden sonra sahip olacakları  payların sayısını, cinsini ve tutarını veya tür değiştirmeden sonra  ortakların paylarına ilişkin açıklamaları içermektedir.
 
Yönetim organı  tür değiştirme planının dışında ayrıca tür değiştirme hakkında yazılı bir rapor hazırlamaktadır.
 
Bu  hazırlanan raporda; tür değiştirmenin amacı ve sonuçları, yeni türe  ilişkin kuruluş hükümlerinin yerine getirilmiş bulunduğu, yeni şirket sözleşmesi,  tür değiştirmeden sonra ortakların sahip olacakları  paylara dair değişim oranı, varsa ortaklar ile ilgili olarak tür değiştirmeden kaynaklanan ek ödeme ile diğer kişisel edim yükümlülükleri ve kişisel sorumluluklar, ortaklar için yeni tür dolayısıyla doğan  yükümlülükler, hukuki ve ekonomik yönden açıklanır ve gerekçeleri gösterilmelidir.[3]
 
Yönetim organı  tarafından hazırlanan tür değiştirme  planı  genel kurul  onayına sunulur.
 
Yönetim organı  tür değiştirmeyi ve yeni şirketin sözleşmesini tescil ettirir.  Tür değiştirme tescil ile hukuki geçerlilik  kazanır.
 
Tür değiştirmeye ilişkin genel  kurul kararı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde ilan  olunur.
 
Limited şirketin  tür değiştirerek  AŞ’ye dönüştürülmesi  durumunda bazı  vegi  avantajları  bulunmaktadır.  Limited şirket  ortaklık pay devirlerinin ilgili limited şirketin anonim şirkete dönüştürüldükten ve pay senedine bağlandıktan sonra yapılmasında vergisel  avantajlar söz konusudur.  Ltd. paylarının  devirleri noterde yapılması  sırasında özellikle damga vergisi  ve harçlar ile  ivazsız intikal  suretiyle  devir alınan ortaklık paylarının  elden çıkarılmasında hesaplanacak  değer artış kazancı da göz önünde bulundurulduğunda  limited şirket paylarının  elden çıkarılmasından önce AŞ’ye dönüştürülmesi yararlı olacaktır.  Bu şekilde tür değişikliğinde damga vergisi   istisnası   bulunmaktadır.  (Bkz. Damga Vergisi Kanunu 2 Sayılı Tablo Bölüm II/17). (Bkz. KVK md. 19,20 ve Gelir İdaresi Başkanlığı yazıları, 6.5.2008 gün ve sayı 46503). Tür değişikliğinde  Harçlar kanunun 123/3 fıkrasına göre bu  işlemler harçtan müstesnadır.   

Diğer taraftan, aynı  şekilde unvan değişikliği halinde de  tashih harcı  söz konusu  değildir.  Tür değişikliği  halinde muhtasar, KDV, damga vergisi gibi beyannameler ve ayrıca Ba/Bs Formları yeni tür şirket  tarafından bildirilecektir.  Kanuni defter, belge ve bildirimler ise, anonim şirketin   en geç tescil tarihinde yeni unvana göre tasdiki zorunludur.   Tür değişikliğinde önceki şirket  defter  ve belgelerinin   kullanılmamasında yarar vardır.[4]
 
Limited şirketin tür değiştirmek  yoluyla yeni TTK hükümlerine göre  anonim şirkete dönüştürülmesinde izlenecek yollar aşama aşama aşağıda olduğu gibidir: 
 

1. Limited şirket müdür/müdürler kurulu (Yönetim organı) tür değiştirme kararı alınması
2. Bilanço/ara bilançonun düzenlenmesi
3. Yeni kurulacak AŞ’ye  ait ana sözleşmenin düzenlenmesi (Bkz. EK:1)
4. Müdür/müdürler kurulu tarafından tür değiştirme planı düzenlenmesi
5. Müdür/müdürler kurulu tarafından tür değiştirme raporunun  düzenlenmesi
6. Tür değiştirme işlemlerinin ortakların incelemesine açılması
7. Tür değiştirme palının genel kurulun onayına sunulması (genel kurulun toplanması ve karar alması, karar: ortakların  dörtte üçünün kararıyla alınır)
8. Genel kurul kararının ticaret  sicilinde tescil ve ilanı gerekecektir.

 
EK:1
BİR ANONİM ŞİRKET TÜRÜNÜN LİMİTED ŞİRKET TÜRÜNE ÇEVRİLMESİNDE ŞİRKET ANA SÖZLEŞMESİNİN  “KURULUŞ İLE SERMAYE VE PAY SENETLERİNİN TÜRÜ”  BAŞLIKLI MADDELERİNE İLİŞKİN ÖRNEK  SÖZLEŞME
 
Kuruluş
Madde 1 .......................Ticaret Sicili Müdürlüğünün ........... sayısında kayıtlı ........................... Anonim  Şirketinin Türk Ticaret Kanununun 180 ila 193 üncü maddelerine göre tür değiştirmesi suretiyle; aşağıda, adları, soyadları, yerleşim yerleri ve uyrukları yazılı kurucular arasında bir anonim şirket kurulmuştur.
 
 

Sıra no 1

Kurucunun Adı ve Soyadı ……………………………

Yerleşim Yeri ……………..

Uyruğu    T.C. Kimlik No ……….    ………………

Sermaye ve Pay Senetlerinin Türü
Madde 6- Şirketin sermayesi ..................................... Türk Lirası değerindedir.  Bu sermaye, her biri ............................Kuruş/Türk Lirası değerinde ....................  paya ayrılmıştır.
Bundan ................... paya karşılık ........................ Türk Lirası, ...................................
Bundan ................... Paya karşılık ........................ Türk Lirası, ...................................
Bundan ................... Paya karşılık ........................ Türk Lirası, ...................................
tarafından tamamı taahhüt edilmiştir. Taahhüt edilen sermayenin tamamı Türk Ticaret Kanununun  180 ila 193 üncü maddelerine göre tür değiştiren …………………………………..Anonim  Şirketinin özvarlığından karşılanmıştır.
 (Tür değiştiren şirketin özvarlığı dışında nakdi sermaye taahhüdünde bulunulması durumunda)
tarafından tamamı taahhüt edilmiştir. Taahhüt edilen sermayenin ……….. kısmı Türk Ticaret Kanununun  180 ila 193 üncü maddelerine göre tür değiştiren …………………………………..Anonim  Şirketinin özvarlığından karşılanmıştır. Geri kalan ……………..Türk Lirası ise nakden taahhüt edilmiş ve payların itibari değerlerinin ¼ ü tescilden önce nakden ödenmiş olup, kalan ¾’ü ise yönetim kurulunun alacağı kararlara göre şirketin tescilini izleyen yirmi dört ay içinde ödenecektir.