Bir hukukçunun, bir kişi ya da kurumun geleceğini nasıl etkileyebileceğinin en güzel örneklerinden biri olan “Şeytanın Avukatı” filminde çok meşhur bir replik yer alır. Avukat rolündeki Keanu Reeves, şeytan rolündeki Al Pacino’ya sorar: “Neden hukuk?” Cevap şöyledir: “Çünkü hukuk hayattır.”
 
Gerçekten de hukuk, hayatın her alanına nüfuz edebilen “adalete yönelmiş toplumsal yaşama düzenidir[1]". Ülkemizde geçmiş dönemlerdeki genel eğilim, düzen bozulduktan sonra hukuka başvurma yönünde olmuştur. Oysa hukukun asıl işlevi, düzeni sağlamak ve korumak olup, hukukçunun birincil görevi de düzenin bozulmaması yönünde hizmet vermektir. Son dönemde ülkemizde de buna ilişkin bilincin ve “önleyici hukuk” olarak anılan hizmete yönelik talebin arttığını görmek mümkündür. Ancak yargı sistemimizin iş yükü göz önüne alındığında, bu bilincin yeteri kadar yerleşmediği anlaşılmaktadır. Bu sebeple özellikle şirketler açısından “önleyici hukuk” hizmetinin önemine değinmeyi gerekli gördüm.
 
Önleyici hukuk, hukuki risklerin analiz edilerek planlanmasını ve problem ortaya çıkmadan önlenmesini esas alan bir hukuk metodudur. Avukatların görevi yalnızca hukuki uyuşmazlık süreçlerini yönetmek ve sonuçlarını öngörmek değildir. Günümüz koşullarında temel prensibin, müvekkillerle aktif ve güçlü ilişkiler içerisinde bulunarak, problemlerin oluşmadan önce önlenmesi olması gerektiği çok açıktır. Bu sistemde asıl olan risk planlamasıdır. Müvekkil tarafından tespit edilemeyen konularda dahi risk oluşumu nun öngörülmesi ve buna karşı tedbir alınması esastır. Önleyici hukuk metodunu oluşturan 3 temel unsurdan söz edebiliriz: Ortak çalışma, yaratıcı problem çözme ve hukukun psikolojik boyutu.
 
Önleyici hukuk metodunun olmazsa olmazı, müvekkil ile ortak çalışmaktır. Müvekkil, mevcut ihtilaflarının yanında, özellikle risk planlaması ve karar alma aşamalarında avukatı ile uyum ve işbirliği içerisinde olmalı, süreçlere işbirliği ile yoğunlaşmalıdır. Özellikle verilecek kararlardan önce avukat sürece dâhil olmalı ve ileride ortaya çıkabilecek riskleri bertaraf etmelidir.
 
Yaratıcı problem çözme unsuru, müvekkil ile avukatın karşılıklı birbirlerini dinleme yeteneği, uyum ve birlikte karar alma hususlarını öngörmektedir.[2] Ayrıca bu unsur, avukatın hukuk hizmetlerini farklı açılardan verebilme yeteneğine dayanmaktadır. Bu yetenek ile birlikte avukat, pek çok sosyal bilimden yararlanarak hukuki riskleri karşılamaktadır. Bununla birlikte; yalnızca hukuki riskler değil, hukuki olmayan problemler de göz önüne alınmalı ve müvekkil ile işbirliği içerisinde çözüme ulaşılmalıdır.
 
Günümüz koşullarında, özellikle yöneticilerin karar veren, organize eden, planlayan, bilgi yöneten ve problem çözen bir kişiliğe sahip olması gerekmektedir. Kuşkusuz ki psikolojinin; bu kişiler üzerindeki ve dolaylı olarak şirket yönetim ve organizasyondaki etkileri, şirketin geleceğine yön verecek kadar önemlidir. Avukat, önleyici hukuk kapsamında hukukun müvekkil psikolojisi üzerinde bıraktığı etkileri inceler ve karar alma gibi aşamalarda müvekkil ile işbirliği içerisinde bulunarak, psikolojik durumu gözetir ve yönlendirme yapar.
 
Sonuç olarak; önleyici hukuk metodunu tüm unsurları ile birlikte kapsayan bir müvekkil - avukat ilişkisi, müvekkili maksimum ölçüde riskten arındırır. Zira önleyici hukuk hizmetinin önemini kavrayan ve bu hizmetten etkili bir biçimde yararlanabilen şirketler, sağlam temeller üstünde yükselmekte ve daha kurumsal bir yapıya kavuşmayı başarabilmektedirler.
 

(Bu köşe yazısı, sayın Av. Oğuz AKDEMİR tarafından kaleme alınmış ve onun onayı dahilinde  www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.) 

                    
------------------------
[1] Prof. Dr. Yasemin Işıktaç
[2] Doçent Doktor Z. Jill Barclift, Hamline University School of Law, Preventive Law: A strategy for internal corporate lawyers to advise managers of their ethical obligations.