Yazılı, görsel, elektronik ortamda veya diğer iletişim araçlarını kullanarak ve tüketici ile satıcının karşı karşıya gelmeden yaptığı satış ve alış işleminin yapıldığı, malı ya da hizmetin tüketiciye o an ya da sonradan teslim edildiği satış şekline mesafeli satış denilmektedir. 29188 sayılı Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği‘nin “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde mesafeli sözleşmenin tanımı yapılmıştır. Maddeye göre satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dahil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmeler mesafeli sözleşmedir. Dolayısıyla mesafeli sözleşmeler (mesafeli satış sözleşmesi) sadece e-ticarette değil, tüketici ve alıcının karşı karşıya gelmediği her durumda kurulabilir.
Mesafeli satış sözleşmesi alıcısı her zaman tüketicidir. Ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişinin yaptığı işlemler için mesafeli sözleşmeler yönetmeliği uygulanmaz.
Ön Bilgilendirme Formu
Yönetmeliğin 5.maddesinde tüketicinin mesafeli sözleşmenin kurulmasından önce bazı hususlarda bilgilendirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu kapsamda sözleşme kurulmadan önce satıcı ve sağlayıcı,
-Sözleşme konusu mal veya hizmetin özellikleri
-Satıcı veya sağlayıcının adı, soyadı veya unvanı,
-Satıcı veya sağlayıcının açık adresi, telefon numarası gibi iletişim bilgileri,
-Mal veya hizmetin vergiler dâhil fiyatı ya da fiyatın hesaplanma usulü,
-Ödeme, teslimat buna ilişkin bilgiler,
-Cayma hakkının belirtilmesi, şartlarının açıklanması, süresi
-Tüketicilerin uyuşmazlık durumunda Tüketici Mahkemesine ya da Tüketici Hakem Heyetine başvurabileceklerine dair bilgi,
Konularında tüketicileri bilgilendirmelidir. Satıcı ya da sağlayıcı, tüketici siparişe onay vermeden önce, siparişin ödeme yapmayı gerektireceği hususunda tüketiciyi bilgilendirmekle yükümlüdür. Bilgilendirme yapılmazsa tüketici siparişle bağlı olmaz.
Mesafeli Sözleşmede Cayma Hakkı
Mesafeli sözleşmelerde tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkı süresi, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı gün başlar. Ayrıca tüketicinin, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine kadar olan süre içinde de cayma hakkını kullanabilmesi mümkündür. Tüketici satıcıya cayma hakkını kullandığına ilişkin bildirimi yönelttiği tarihten itibaren on gün içinde malı geri göndermek zorundadır.
Mesafeli satış sözleşmesi cayma hakkı kullanması halinde satıcı bu bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde, tahsil edilen tüm ödemeleri tüketiciye iade etmekle yükümlüdür. Bu ödeme tüketiciye herhangi bir masraf veya yükümlülük getirmeden tek seferde yapmalıdır. Tüketiciye teslim edilen malın geri gönderilmesi halinde, tüketici iadeye ilişkin masraflardan sorumlu tutulamaz.
Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketiciyi bilgilendirmek zorundadır. Ayrıca satıcı cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle de yükümlüdür. Tüketici, cayma bilgilendirilmemişse cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı olmayacaktır.
Cayma hakkının kullanılamayacağı haller 29188 sayılı Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği‘nin 15. maddesinde cayma yoluyla düzenlenmiştir. Maddede sayılan sözleşme tiplerinde taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça cayma hakkı kullanılamaz.
Satıcı /Sağlayıcı ve Tüketicinin Cayma Hakkı İle İlgili Yükümlülükleri
-Satıcı ya da sağlayıcı tüketicinin cayma bildirimi kendisine ulaştıktan sonra on dört gün içerisinde, malın tüketiciye teslimine ilişkin masraflar da dâhil olmak üzere kendisine yapılan tüm ödemeleri iade ile mükelleftir. Satıcı ya da sağlayıcı para iadesini tüketiciye ek bir masraf yüklemeksizin yapmak zorundadır.
-Tüketici cayma hakkını kullandığı tarihten 10 gün içerisinde malı satıcı ya da sağlayıcıya iade etmekle yükümlüdür.
Cayma Hakkının İstisnaları
Tüketici bazı durumlarda aksi kararlaştırılmadığı müddetçe cayma hakkını kullanamaz. Bu durumlar şunlardır;
-Fiyatı finansal piyasalara göre değişiklik gösteren ve satıcı ya da sağlayıcının iradesi dışında mal ya da hizmetlere,
-Tüketicinin isteklerine göre hazırlanan mallara,
-Çabuk bozulması ya da son tüketim tarihi geçmesi mümkün malların teslimine,
-Teslimatın ardından ambalaj, paket vb. koruyucu parçaları çıkarılmış mallardan; iadesi sağlığa aykırı olanların teslimine,
-Teslimatın ardından başka mallarla karışan ve yapısı gereği ayrıştırılamayan mallara,
-Teslimatın ardından ambalaj, paket benzeri koruyucu parçaları çıkarılmış/sökülmüş olmasına karşın tüketiciye maddi olarak sağlanan kitap, dijital içerik ve bilgisayara ait harcanabilir / tüketilebilir malzemelere,
-Abonelik sözleşmesi çerçevesinde temin edilenler haricinde, gazete ve dergi benzeri süreli yayınların teslim edilmesine,
-Belirli bir tarihte ya da sezonda yapılması icap eden, konaklama, yük taşıma, araç kiralama, yeme-içme ürünlerinin temini ve eğlence veya dinlenme amacına,
-Elektronik ortamda hemen yerine getirilen hizmetler ya da tüketiciye hemen teslim edilen maddi olmayan mallara,
-Cayma hakkına ilişkin süre bitmeden önce, tüketicinin onayıyla yerine getirilen hizmetlere ilişkin sözleşmeler
Mesafeli Satış Sözleşmesi İfası ve Alınan Ürün veya Hizmetin Teslimi
Tüketicinin siparişi satıcı veya sağlayıcıya ulaştığı tarihten itibaren taahhüt edilen süre içinde edim ifa edilmelidir. Mal satışlarında sözleşmenin ifa süresi otuz günü geçemez. Sözleşmenin süresi içinde ifa edilmemesi örneğin taahhüt edilen süre içinde malın gönderilmemesi halinde, tüketici sözleşmeyi feshedebilir. Fesih halinde tüketiciden tahsil edilen tüm ödemeler, on dört gün içinde tüketiciye kanuni faiziyle birlikte geri ödenmek zorundadır.
Malın Taşınması Sırasında Zarar Görmesi Halinde Meydana Gelen Zarardan Satıcı Sorumludur
29188 sayılı Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği‘nin 17. maddesine göre, satıcı malın tüketiciye teslimine kadar oluşan hasar ve kayıptan sorumludur. Yani malın örneğin kargo firmasında ürünün zarar görmesi, hasara uğraması, kırılması veya kaybolması hallerinden tüketici sorumlu tutulamaz. Bu nedenle tüketici sipariş konusu malı kargo firmasından teslim almadan önce incelemeli herhangi bir hasar veya kayıp olup olmadığını kontrol etmelidir.
Sözleşmenin İfası ve Teslim
Satıcı ya da sağlayıcı sipariş talebinin kendisine ulaşmasından itibaren belirttiği sürede malı tüketiciye teslim etmelidir. Bu süre her halde 30 günü aşamaz. Buna aykırılık halinde tüketici sözleşmeyi feshetme hakkına sahiptir. Sözleşmenin feshi durumundan satıcı ya da sağlayıcı teslimat masraflarıyla birlikte tüketicinin yaptığı ödemeyi kanuni faiziyle iade etmekle yükümlüdür.
Sözleşmeye konu malın teslimi imkânsız hale gelmişse satıcı ya da sağlayıcı bu durumu imkânsızlığın öğrenildiği tarihten başlamak üzere üç gün içerisinde tüketiciye yazılı şekilde ya da kalıcı bilgi saklayıcısı ile bildirmeli ve teslimat masraflarıyla birlikte tüketicinin yaptığı ödemeyi on dört gün içerisinde iade etmekle yükümlüdür. Satıcı, malın tüketiciye ya da tüketicinin belirlediği başka birine teslim edilene kadar oluşacak zararlardan sorumludur.
Bilgilerin Saklanması ve İspat Yükü
Satıcı ya da sağlayıcı bu yönetmelik çerçevesinde cayma hakkı, teslimat, bilgilendirme ve diğer yükümlülüklerine ilişkin her bir işlem bilgi ve belgeyi üç yıl süreyle saklamak zorundadır.
Sonuç
Sonuç olarak mesafeli sözleşmeler, 6502 sayılı Tüketici Kanunu kapsamında tüketici mevzuatına dahildir. Mesafeli sözleşmelerin bir tarafı tüketicidir. Mesafeli sözleşmeler e-ticaret hukuku ile de iç içedir. Bu kapsamda e-ticaret ile uğraşan kişiler tüketiciler ile yapacakları sözleşmelerde mutlaka mesafeli sözleşmeye, ön bilgilendirme formuna ve Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde ifade edilen diğer bilgilere yer vermelidir. Aynı şekilde mesafeli sözleşmeler ile özellikle cayma hakkına ilişkin gerekli bilgilendirmelerin yapılması tüketicilerin haklarının bilincinde olmasına imkan vereceği gibi sonradan çıkabilecek uyuşmazlıklarda satıcı / sağlayıcı açısından hukuki koruma sağlar.
