Günümüzde hızla artan kredi sözleşmelerinde tüketicilerin en çok dikkat ettiği unsur faiz olmuştur. Tüketiciler bu faiz oranlarına dikkat ederken çoğu zaman oranlardaki sayısal verilerin düşüklüğünü göz önüne almaktadır. Ancak dikkat edilmelidir ki bazı veriler ne kadar düşük gösterilip cezbedici gelse de sonrasında tüketicilerden ek ücretler talep edilebilmektedir. Bu gibi uyuşmazlıklarda tüketicilerin haklarının neler olduğunu yazımızda birlikte inceleyelim.
Tüketici Kredi Sözleşmesi Nedir?
Tüketici Kredi Sözleşmesi, kredi verenin tüketiciye faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında ödemenin ertelenmesi, ödünç veya benzeri finansman şekilleri aracılığıyla kredi verdiği veya kredi vermeyi taahhüt ettiği sözleşmedir. Bu sözleşmeler belirli süreli olabileceği gibi belirsiz süreli olarak da akdedilebilmektedir. Belirli süreli tüketici kredilerinde uygulanacak kredi faiz oranının şeffaflık ve saydamlık kuralı gereğince sözleşmede açık bir şekilde gösterilmesi şarttır. Tüketicinin almış olduğu krediyi kaç taksit ile ne kadarlık bir zaman aralığında ödeyeceği, sözleşme metninde düzenlenmekle beraber bu ödeme planına dâhil edilen faiz, BSMV, KKDF miktarları da gösterilmektedir.
Kredi Çekenlerin Dikkatine!
Efektif faiz oranı yukarıda da açıklandığı üzere kredinin toplam mahiyetini esas aldığından akdi faize göre her zaman daha yüksek olacaktır. Bu sebeple kredi verenler müşteri sayısını arttırmak için efektif faiz oranının olduğundan düşük gösterebilmektedir. Ya da efektif faiz oranını hiç belirtmeyerek zaten efektif faiz oranından daha düşük olacak olan akdi faiz oranını yazarak müşteri çekmeye çalışabilmektedir.
Akdi Faiz ve Efektif Faiz Nedir?
Sadece krediye uygulanan faiz akdi faizi ifade ederken, kullanılan kredinin toplam maliyetini belirten oranı ise efektif faiz oranını göstermektedir. Eski 4077 sayılı TKHK sayılı kanundan sonra yapılan yeni değişiklik ile birlikte 6502 sayılı TKHK sayılı kanunda faiz oranları şu şekilde düzenlenmiştir.
MADDE 25 – (1) Belirli süreli tüketici kredisi sözleşmelerinde faiz oranı sabit olarak belirlenir. Sözleşmenin kurulduğu tarihte belirlenen bu oran tüketici aleyhine değiştirilemez.
(2) Tüketici kredisi sözleşmelerinde, akdî faiz, efektif yıllık faiz veya kredinin toplam maliyetinin yer almaması durumunda, kredi tutarı faizsiz olarak sözleşme süresinin sonuna kadar kullanılır. Efektif faiz oranı, olduğundan düşük gösterilmişse, kredinin toplam maliyetinin hesaplanmasında esas alınacak akdî faiz oranı, düşük gösterilen efektif faiz oranına uyacak şekilde yeniden belirlenir. Bu hâllerde ödeme planı, yapılan değişikliklere göre yeniden düzenlenir.
Yapılan Değişiklikler ile Belirli Süreli Tüketici Kredi Sözleşmesi
Yapılan düzenleme ile sözleşme metninde sadece kredi faizinin gösterilmesi yeterli görülmemiş “akdi faiz, efektif yıllık faiz veya kredinin toplam maliyetinin gösterilmesi ve kredi sözleşmelerinin sabit faizli olmaları” şartı koyulmuştur. Birinci fıkrada tüketici kredisi sözleşmelerinin sadece sabit faizli olarak kurulabileceği ve sözleşme kurulurken belirlenen faiz oranının sözleşme süresi içerisinde değiştirilemeyeceği hüküm altına alınmıştır. İkinci fıkrada ise tüketici kredisi sözleşmesinde akdi faiz, efektif yıllık faiz veya kredinin toplam maliyetinin yer almaması durumunda, kredi tutarının faizsiz olarak sözleşme süresinin sonuna kadar kullanılacağı hüküm altına alınmıştır. Bu fıkra gereğince, kredinin toplam maliyeti, efektif yıllık faiz oranı ve akdi faiz oranı gibi esaslı unsurların yer almaması durumunda tüketiciden, sözleşmede belirtilmemiş olan hiçbir faiz masraf veya komisyon talep edilemeyecektir. Yani kredi veren hiçbir faize hak kazanamayacaktır. Ödeme planı da değişen duruma göre yeniden düzenlenecektir. Bu düzenleme, 23/3/2001 tarihli Tüketici Kredisi Sözleşmelerine İlişkin İsviçre Kanunu 15. maddesi örnek alınarak hazırlanmıştır.
Kredi Verenlerin Dikkatine
Kredi çekenler yukarıda belirtilen ve sözleşmede yer alması zorunlu kılınan unsurları eksiksiz biçimde sözleşme kurulurken tüketiciye bildirmesi gerekmektedir. Aksi halde kredi verenler sözleşmenin zorunlu içeriğine uymamaları sebebiyle kredilerini faizsiz olarak kullandırmak zorunda kalacaklardır.
Değişken Faize Son!
Örnek vermek gerekirse tüketici 100 birim kredi almış ve akdi faiz yıllık %15 ise geri ödemesi gereken 115 birimdir. Ancak akdi faiz oranı dışında, komisyon ve masraflar sonucunda fiilen tüketicinin geri ödemesi gereken meblağ 125 olursa burada efektif faiz oranı %25 olmaktadır. Bu sebeplerle böyle bir durumun tespit edilmesi halinde tüketiciye bildirilen faiz oranı esas alınacaktır. Örneğin kredi veren efektif faiz oranını 100 birim kredi için %25 olmasına rağmen %20 göstermiş ise tüketiciden daha fazla ödeme talep edilemeyecek akdi faiz aşağıya çekilecek ve tüketici 120 birim geri ödeyecektir. Bunun on birimi masraf olması halinde geri kalan 110 birim (faiz+kredi) olacak, yani tüketici %10 faiz ile kredi kullanmış olacaktır. Ödeme planı da değişen duruma göre yeniden düzenlenecektir. Tüm bu nedenlerle artık belirli süreli kredi sözleşmeleri değişken faizli olamayacak, söz konusu hükümle birlikte tüketicilerin menfaati korunmaktadır.
