Avukat muhakemesi ne kadar mantıksal kesinlik ve prosedürel titizlik gerektirse de mesleki başarı yalnızca derin hukuki bilgiye değil, aynı zamanda etkin iletişim becerilerinin ustaca kullanılmasına da bağlıdır. Bir avukatın meslek hayatındaki muhatapları geniş bir yelpazeye yayılır: stajyer avukatlar, ofis personeli ve müvekkillerle, duruşma salonlarında hâkim ve savcılarla, hatta karşı tarafın avukatıyla yürüttüğü diyaloglarda sürekli bir iletişim dinamiği devreye girer. Bu çeşitliliğin her noktasında, olumsuz bir durumu, bir hatayı ya da eksikliği açıklamak gerektiğinde ortaya çıkan en temel mesleki zorluk şudur: Eleştiri, nasıl kırıcı olmadan ama aynı zamanda yapıcı biçimde dile getirilebilir?
İşte bu sorunun cevabı, yönetim ve psikoloji alanlarında iyi bilinen ancak hukuk mesleğinde yeterince değerlendirilmeyen bir teknikte yatmaktadır: Sandwich Tekniği.
Sandwich Tekniği Nedir?
Sandwich Tekniği, yapıcı geri bildirim ve eleştiriyi etkili bir şekilde sunmanın basit ama oldukça güçlü bir yöntemidir. Adını, üç aşamalı yapısından alır: olumsuz veya eleştirel bir mesaj, iki olumlu ifadenin arasına yerleştirilir.
Formülü şu şekilde özetlenebilir:
1. Olumlu Başlangıç: Takdir veya olumlu bir gözlem (Alt ekmek)
2. Yapıcı Eleştiri: Geliştirilmesi gereken net ve spesifik alan (İçerik)
3. Destekleyici Kapanış: Güven ve motivasyon mesajı (Üst ekmek)
Bu teknik, aşamalı yapısı sayesinde muhatabın mesajı daha kolay kabul etmesini sağlar, özsaygısını korur ve gelişimi için motivasyon kaynağı teşkil eder.
Tekniğin Arkasındaki Psikoloji: Algısal Etki Mekanizması
Sandwich Tekniği'nin başarısı tesadüfi değildir; insan algısının ve iletişim psikolojisinin temel prensiplerine dayanır. Tekniğin muhatap üzerindeki olumlu etkisini yaratan mekanizmalar şunlardır:
1. Savunma Mekanizmasını Aşma: İnsan beyni, doğrudan eleştiriyi bir tehdit olarak algılamaya ve anında savunma mekanizmalarını (inkâr, karşı saldırı vb.) devreye sokma eğilimindedir. Olumlu bir başlangıç yapmak, bu tehdit algısını ortadan kaldırır. Kişi kendini güvende hisseder, gardını indirir ve bu sayede ortadaki yapıcı eleştiriyi daha objektif bir şekilde dinlemeye ve kabullenmeye açık hale gelir.
2. Bilişsel Çerçeveleme: Bu teknik, eleştirinin sunulduğu bağlamı tamamen değiştirir. Eleştiri, tek başına bir "hata" veya "başarısızlık" olarak değil, genel olarak takdir edilen bir performansın içindeki "geliştirilebilir bir alan" olarak çerçevelenir. Olumlu ifadeler, tüm konuşmanın tonunu "yargılayıcı" olmaktan çıkarıp "destekleyici" bir tona büründürür.
3. Öncelik ve Sonralık Etkisi: Psikolojide iyi bilinen bu etkiye göre, insanlar bir iletişimde en çok ilk söylenenleri (öncelik) ve son söylenenleri (sonralık) hatırlama eğilimindedir. Sandwich Tekniği, bu iki kilit noktaya olumlu mesajları yerleştirerek, muhatabın zihninde görüşmeden geriye kalan genel algının ve kalıcı izlenimin pozitif olmasını sağlar.
4. Gelişim Odaklı Motivasyon: Tekniğin son aşaması olan destekleyici kapanış, sadece bir teselli değildir. Aynı zamanda kişinin özyeterlik inancını, yani o işi başarabileceğine dair inancını pekiştirir. "Bu konuda sana güveniyorum" gibi mesajlar, eleştiriyi somut ve motive edici bir hedefe dönüştürür.
Avukatın Mesleki İlişkilerinde Sandwich Tekniği’nin Uygulanması
Genç Avukatlar ve Stajyerlerle İletişimde
Bir büro yöneticisi avukat olarak, hazırlanan sözleşmede eksiklikler fark ettiğinizi düşünelim. Geleneksel eleştiri söylemi, "Bu sözleşmede müvekkilin haklarını koruyucu hükümler yetersiz kalmış, daha dikkatli çalışmanız lazım" şeklinde net ve sert olabilir.
Sandwich Tekniği ile:
"Hazırladığınız sözleşmedeki hukuki çerçeve oldukça sağlam ve yaptığınız araştırmadaki titizliğiniz takdire değer. Ancak, veri koruma ve sınai mülkiyetin korunmasına ilişkin hükümlerin müvekkilin ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde daha ayrıntılı düzenlenmesi ve kapsamlı biçimde geliştirilmesi gerekiyor. Böylece müvekkilin risk almasının önüne geçeceğimiz gibi, bu konudaki araştırmanın mesleki gelişiminize de katkı sağlayacağına inanıyorum.”
Burada genç avukatın özgüveni korunurken, eksiklik net bir şekilde belirtilmiş ve gelişim motivasyonu yaratılmıştır.
Ofis Personeliyle İletişimde
Ofis yöneticiniz, dosyalarının arşivlenmesinde bir düzen oturtamamış olabilir. Doğrudan bir eleştiri yerine:
"Dosya takip sistemine yönelik çabalarını görmezden gelemem. Şimdiye kadar iyi iş çıkardın. Ancak büromuz büyüdükçe arşiv düzeni için yeni bir sistemi oluşturmamız gerektiğini düşünüyorum; bu hem bize zaman kazandıracak hem de dosya arşivleme hatalarını azaltacak. Senin bu konudaki yetkinliğine güveniyorum ve bu yeni dosya arşiv sistemi işini bizzat yönetmen için seni yetkilendiriyorum."
Bu şekilde, personelin morali yüksek tutulurken soruna yapıcı bir çözüm getirilmiş olur.
Müvekkille İletişimde
Avukat-müvekkil ilişkisinin temeli güvendir. Ancak müvekkil, size verdiği davanın detaylı araştırılması için yeterli bilgi veya belge sağlamamış olabilir. Eksik bilgi ve belge nedeniyle doğrudan bir suçlama bu ilişkiye zarar verebilir.
Sandwich Tekniği ile:
"Bu davada bize güvendiğiniz için teşekkür ederiz. Davacı tarafın iddialarına karşı savunma hazırlama konusunda bir aşamaya kadar ilerleme kaydettik. Cevap dilekçesinin tamamlanabilmesi için ek bazı belgelerinize özellikle davacı ile yapılan yazışmaların tamamına ihtiyacımız bulunmaktadır. Bu belgeleri sağladığınızda cevap dilekçemiz daha sağlam temellere dayanacağından mahkemede sizi daha güçlü savunabileceğimizden eminim."
Müvekkil, bu talep karşısında suçlanmış hissetmez; aksine, süreç içerisinde değerli ve inisiyatif alması gereken bir ortak olarak görür.
Karşı Tarafın Avukatı ile Müzakerelerde
Hukuki uyuşmazlıklar bazen taraflar arasındaki farklı bakış açılarından kaynaklanır. Nezaket ve mesleki saygı çerçevesinde eleştiri yapılması kritik önem taşır.
“İleri sürdüğünüz hukuki gerekçe, doktrinde ve farklı uyuşmazlık türlerinde bir karşılığı olmakla birlikte, somut olaya ilişkin güncel Yargıtay içtihatları farklı bir yöndedir. Hal böyle olmakla birlikte, müvekkillerin menfaati doğrultusunda yapıcı bir çözüm bulmak amacıyla konuyu müzakere etmeye açık olduğumuzu belirtmek isterim.”
Bu yaklaşımla karşı tarafın avukatı, temelsiz bir hukuki çekişmeden ziyade ortak bir çözüme yönlendirilmiş olur.
Sandwich Tekniğinin Avantajları
Avukatın mesleki iletişiminde Sandwich Tekniği'nin kullanımı pek çok yarar sağlar:
- İlişkiyi Koruma: Doğrudan, sert bir eleştiri, muhatabı savunmaya iterken, bu teknik onu öğrenmeye ve iş birliğine açık bir duruma getirir.
- Motivasyon Yaratma: İlk olumlu yorum ve son destekleyici sözcükler, muhatap üzerinde harekete geçirici bir etki yapar. Böylece, eksiklik üzerine çalışma motivasyonu artar.
- Samimiyetin ve Güvenirliğin Korunması: Bu teknik, doğru uygulandığında mesajın samimiyetini zayıflatmaz; aksine, niyetin yapıcı olduğunu ortaya çıkarır.
- Profesyonellik: Avukat, eleştiriyi yapılandırılmış ve düşünülmüş bir şekilde sunarak mesleki olgunluğunu ortaya koyar.
Dikkatli Uygulamanın Gerekliliği
Sandwich Tekniği her ne kadar etkili bir teknik olsa da, yanlış uygulanması etkisini zayıflatabilir. İşte dikkat edilmesi gerekenler:
- Sandviç yapısı, muhatap tarafından mekanik algılanmamalıdır. Olumlu ifadeler samimi ve spesifik olmalı, genel geçer bir övgü gibi durmamalıdır.
- Ortadaki eleştiri net ve açık olmalıdır. Muğlak ifadeler, mesajın gücünü azaltır.
- Başlangıç ve bitiş kısımları gerçekçi olmalıdır. Abartılı övgüler, uygulayıcının güvenilirliğini ve tekniğin etkisini sarsabilir.
- Son sözler, cesaret verici ve gelişim odaklı olmalıdır; asla küçümseyici ya da şartlı bir tonda olmamalıdır.
Sonuç
Avukatlık mesleği, özünde insanlarla çalışmaktır ve bu bireysel performansta mesleki ilişkilerin kalitesi büyük önem taşır. Sandwich Tekniği, avukatın bu hassas dengeyi korumasında ona yardımcı olabilecek güçlü bir araçtır.
Stajyerinizi geliştirmek, personelinizle iş birliğini pekiştirmek, müvekkillerinizin güvenini artırmak ve meslektaşlarınızla saygılı diyaloglar kurmak... Her biri, bu tekniğin ustalıkla uygulanmasıyla mümkündür. Hukuki bilgi ve yönetim becerisini bu şekilde birleştiren avukatlar, çevrelerindeki insanlarla ve kurumlarla güçlü ilişkiler geliştirmekle kalmaz, aynı zamanda mesleklerinde de başarılı olurlar.
Çünkü etkin avukatlık, insan ilişkilerine yönelik anlayışlı ve olumlu bir yaklaşımla mümkündür.
