ANONİM ŞİRKETLERDE YÖNETİM KURULUNUN TEMSİL YETKİSİNİN KAPSAMI (TTK.m.365-374)

Doktrinde de ifade edildiği üzere anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur (TTK.m.365) (Prof.Dr.Oruç Hami ŞENER, Ortaklıklar Hukuku, 4.Bası, Ankara 2019, s.377 ; Dr.Ögr.Üyesi Tamer BOZKURT, Şirketler Hukuku, 12.Baskı, Ankara 2021, s.275). Bu kapsamda yönetim kurulu, anonim şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar alabilir (TTK.m.374) (Dr.Aydın Alber YÜCE, Şirketler Hukuku Ders Notları, 1.Baskı, Ankara 2022, s.167). Ancak yönetim kurulunun görev ve yetkisi sadece karar almaktan ibaret değildir. Zira yönetim kurulu alınan kararları, temsil yetkisini kullanarak üçüncü kişilerle hukuki işlem yapmak suretiyle icra etme yetkisine de sahiptir (TTK.m.371/2) (Prof.Dr.Kemal ŞENOCAK – Dr.Ögr.Üyesi Serhan DİNÇ, Şirketler Hukuku Şerhi Cilt-2, 1.Baskı, Ankara 2023, s.1859-1860 ; Prof.Dr.İsmail KIRCA – Doç.Dr.Feyzan Hayal ŞEHİRALİ ÇELİK – Doç.Dr.Çağlar MANAVGAT, Anonim Şirketler Hukuku Cilt-1, 1.Baskı, Ankara 2013, s.527-528). Bu çerçevede yönetim kurulu, üçüncü kişilerle tek, iki ve çok taraflı hukuki işlemler yapabilir, taahhütler verebilir, anonim şirketi kamu kurum ve kuruluşlarında yani en geniş anlamı ile dış ilişkilerde temsil edebilir. Yine yönetim kurulu, şirket iş ve ilişkilerinin yürütülmesi yanında, şirket ile ortaklar arasındaki ilişkileri düzenleyen kanun ve esas sözleşme hükümlerinin öngördüğü görev ve yetkileri icra edebilir, şirket iş ve iş ilişkilerini yürütebilir, şirketin gündelik işlerini yapabilir, ticari temsilci atayabilir, bunları azledebilir, defterlerin tutulması, yazışmaların yürütülmesi, tebligatın yapılması ve kabul edilmesi gibi işlemleri gerçekleştirebilir. Tüm bu nedenlerle anonim şirketin yasal temsilcisi yönetim kuruludur (Prof.Dr.Kemal ŞENOCAK – Dr.Ögr.Üyesi Serhan DİNÇ, Şirketler Hukuku Şerhi Cilt-2, s.1861 ; Prof.Dr.iur.Fatih BİLGİLİ – Doç.Dr.Ertan DEMİRKAPI, Şirketler Hukuku, 7.Baskı, Adana 2020, s.265). Yine yönetim kurulu, anonim şirketin yönetim ve temsil organı olarak, yapacağı işlemlerde ve hatta görevle bağlantılı haksız fiillerde şirketi borç altına sokabileceği gibi, şirkete haklar da kazandırabilir (Dr.Ögr.Üyesi Tamer BOZKURT, Şirketler Hukuku, 12.Baskı, Ankara 2021, s.277 ; Dr.Aydın Alber YÜCE, Şirketler Hukuku, 1.Baskı, Ankara 2022, s.166). Burada yeni TTK ile ultra vires teorisi terk edildiğinden, yönetim kurulunca işletme konusu dışında yapılan işlemler de şirketi bağlar (Prof.Dr.Hasan PULAŞLI, Şirketler Hukuku Şerhi Cilt-II, 3.Baskı, Ankara 2018, s.1283 ; Dr.Aydın Alber YÜCE, Şirketler Hukuku, s.167). Yani yönetim kurulu olağan iş olağanüstü iş ayrımı yapılmaksızın şirketin işletme mevzuunun çevresi içinde mütalaa edilebilen tüm işlemleri şirket adına yapabilir. Ve hatta yönetim kurulunun yetkisine giren bir iş hakkında genel kurul kararı mevcut olsa dahi, yönetim kurulunun genel kurul kararına aykırı olan işlemleri şirketi bağlar (Yrd.Doç.Dr.Hayrettin ÇAĞLAR, Anonim Şirketlere Ait Taşınmazların Satımında Ehliyet ve Temsil Sorunları, s.78). Dolayısıyla yönetim kurulunun temsil yetkisi, dış ilişkiye dönük bir yetki olup üçüncü kişilerin menfaat alanına girmektedir (Prof.Dr.Ünal TEKİNALP, Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, 5.Bası, İstanbul 2020, s.243). Bu nedenle bu yetkinin konu sınırı içinde kural olarak sınırlandırılması yasa koyucu tarafından uygun görülmemiş, temsil yetkisine sahip yönetim kurulu üyeleri, işletme konusu içine giren bütün işlemleri yapmaya yetkili kılınmış, yetkiye ilişkin öz veya miktar yönünden yapılan sınırlamalar geçersiz sayılmıştır (Prof.Dr.Reha POROY – Prof.Dr.Ünal TEKİNALP – Prof.Dr.Ersin Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku-I, 13.Bası, İstanbul 2014, s.351). Nitekim yönetim kurulunun temsil yetkisinin sınırlandırılması konusu TTK.m.371/3 hükmünde ele alınmış, kurala göre, temsil yetkisinin sınırlandırılmasının iyi niyet sahibi üçüncü kişilere karşı hüküm ifade etmeyeceği hükme bağlanmıştır (Dr.Aydın Alber YÜCE, Şirketler Hukuku, 1.Baskı, Ankara 2022, s.168).

Önemi gereği tekraren belirtmek gerekir ki anonim şirketlerde temsil, yaptığı işlemlerle, ortaklık tüzel kişisini hak sahibi yapabilme ve borç altına sokabilme yetkisini ifade eder. Bu kapsamda yönetim kurulu ortaklığın kanuni temsilcisidir. Yani ortaklığın temsil organı olmak sıfatı, yönetim kuruluna aittir. Bu sıfatın bir sonucu olarak ortaklığı gerek iş ilişkilerinde ortaklara karşı, gerekse dış ilişkide üçüncü kişilere karşı yönetim kurulu temsil eder (Prof.Dr.Reha POROY – Prof.Dr.Ünal TEKİNALP – Prof.Dr.Ersin Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku-I, s.347). Bu çerçevede anonim ortaklığın kanuni temsilcisi olan yönetim kurulu, ortaklığa ait işletmenin sahibi konumundadır. Yönetim kurulu, iş hukuku açısından da işletme sahibi konumundadır. Zira tüzel kişilik kazanmasından başlayarak, sona ermesine kadar, hatta belirli bir ölçüde tasfiyenin bitimine kadar (TTK.m.536, 537), ortaklığın yönetimi ve temsili yönetim kuruluna aittir (Prof.Dr.Reha POROY – Prof.Dr.Ünal TEKİNALP – Prof.Dr.Ersin Çamoğlu, Ortaklıklar Hukuku-I, s.329-331). Bu kapsamda bakıldığında TTK’da yönetim kurulunun görev işlev alanı genişleten bir karine mevcuttur. Nitekim TTK’nın 374.maddesi yönetim kurulu lehine bir karineye yer vermiş, kanunda ve esas sözleşmede genel kurulun yetkisine bırakılmış bulunanlar dışında, işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan tüm işlemlerin yönetim kurulunun yetkisinde bulunduğunu belirtmiştir. Bu işlemler şunlardır: anonim ortaklığın örgütlenmesi, planlama, bütçe, yatırım, finansman hizmetleri, üretim, hizmet sunumu, pazarlama ve satış faaliyetleri (Prof.Dr.Ünal TEKİNALP, Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, s.244). Bunun sonucu olarak esas sözleşme veya genel kurul kararıyla yönetim kurulu kararları genel kurulun onayına bağlı kılınamayacağı gibi yönetim kurulu da yönetim görevini genel kurula devredemez (Prof.Dr.İsmail KIRCA – Doç.Dr.Feyzan Hayal ŞEHİRALİ ÇELİK – Doç.Dr.Çağlar MANAVGAT, Anonim Şirketler Hukuku Cilt-1, s.536).

Yargı uygulamasında da benzer görüş hakimdir. Nitekim İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi kararlarında anonim şirketlerin kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabileceği, anonim şirketin yönetim kurulu tarafından yönetilip temsil olunacağı (İstanbul BAM 12.HD. 28.6.2018 T. 2018/775 E. 2018/782 K.), yönetim kurulunun şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkili olduğu (İstanbul BAM 43.HD. 24.2.2021 T. 2020/2291 E. 2021/177 K. ; İstanbul BAM 13.HD. 14.11.2019 T. 2019/2213 E. 2019/1584 K.) vurgulanmaktadır.

SONUÇ OLARAK ; anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur. Bu kapsamda yönetim kurulu, anonim şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar alabilir. Ancak yönetim kurulunun görev ve yetkisi sadece karar almaktan ibaret değildir. Zira yönetim kurulu alınan kararları, temsil yetkisini kullanarak üçüncü kişilerle hukuki işlem yapmak suretiyle icra etme yetkisine de sahiptir. Bu çerçevede yönetim kurulu, üçüncü kişilerle tek, iki ve çok taraflı hukuki işlemler yapabilir, taahhütler verebilir, anonim şirketi kamu kurum ve kuruluşlarında yani en geniş anlamı ile dış ilişkilerde temsil edebilir. Tüm bu nedenlerle anonim şirketin yasal temsilcisi yönetim kuruludur. Bu husus TTK’nın 365 ile 374.maddelerinin doğal bir sonucudur.