Halkın istek ve iradesini yansıtması bakımından “seçim” büyük ve yaşamsal önem taşımaktadır.

Ancak klasik yöntemlerle yapılan seçimlerde kullanılan malzeme ve araç alt yapısına baktığımız zaman karşımıza, insanı şaşkınlık ve hayrete sürükleyecek bir başka tablo çıkmaktadır.

NE SEÇİMİ YAPILACAK

Büyük olasılıkla, sandığa giderken; kimi seçeceğimizi bilmediğimiz gibi ne seçimi yapıldığını da bilmiyor olacağız.

31 Mart 2024 tarihinde yapılacak olan yerel seçimde “Büyükşehir, İl ve İlçe Belediye Başkanları, Belediye Meclis Üyeleri, Belediye Encümeni Üyeleri, İl genel Meclisi üyeleri, Muhtar ve İhtiyar Heyeti” seçimleri yapılacaktır.

SAYISAL BAKIMDAN

Seçimi yapılacak olan yerlerin sayılarına baktığımız zaman görünen tablo şudur.

Büyükşehir Belediyesi 30, İl Belediyesi 51, Büyükşehir İlçe Belediyesi 519, İlçe Belediyesi 403, Belde belediyesi 390 olmakla, “Toplam Belediye sayısı 1393’dür” ve bu yerlere Belediye Başkanı, Belediye Meclis üyeleri seçilecektir.

Türkiye’de İl sayısı 81, İlçe sayısı 922, Mahalle sayısı 32.245, Köy sayısı 18.263 ve bağlı olan yer sayısı 23.810’dur. Bu yerlere de İl ve İlçe Genel Meclis üyeleri, Muhtar ve İhtiyar Heyeti üyeleri seçilecektir.

SEÇİM TABLOSU

Yani görüldüğü kadarı ile seçime katılacak olan yerler, adaylar, makamlar da oldukça kalabalık ve karışık bir görünüm arzetmektedir.

Seçimi yapılacak olan yüzlerce Büyükşehir, İl ve İlçe Belediye Başkanlığı ile binlerce Belediye Meclis Üyeleri, İl ve İlçe Genel Meclis ve Encümen Üyeleri, Muhtar ve İhtiyar Heyeti’ne “aday olan kişilerin sayıları onbinleri” bulmaktadır.

Bu kalabalık ve karışıklığın bir sonucu olarak seçim sonuçları tam anlamı ile tatmin edici ve kamuoyunu yansıtıcı olmayabileceği gibi, para ve milli kaynakların sarf mahalleri de yükseklik ve karışıklık göstermektedir.

OY PUSULASI

Yerel Seçime katılacak olan siyasi parti sayısı, şimdiye kadar görülmemiş bir sayıya ulaşarak 35 olmuştur. Yani oy pusulasında 35 siyasi partinin adayları yer alacaktır.

Genel seçimlerde, seçime katılan aday sayısı bu kadar çok olmamasına rağmen, oy pusulasının boyu 1 metreyi geçmişti. Şimdi çok daha karmaşık ve uzun olması, 2 metreyi bulması bekleniyor.

Bir oy pusulası ortalama olarak 7 dosya kağıdını kapsayacaktır. Bu durumda basılacak olan oy pusulaları toplamda “490.000.000 adet dosya kağıdını” bulacak ve “tonlarca kağıt sarfını” gerektirecektir. Tonlarca kağıt kullanımını gerektirecek olan oy pusulalarının maliyetini, baskı ve seçim bölgelerine nakil parasını hesap etmenin sonucunda akıl durdurucu bir maliyetin çıkacağı açıktır.

SANDIK SAYISI

Yüksel Seçim Kurulu verilerine göre bir sandıkta 350 seçmen oy kullanacaktır. Seçmen sayısına göre hesap edildiği zaman Türkiye genelinde yapılacak olan seçim için 200.000 sandık kullanılması zorunludur. Belediye Başkanları için ayrı bir sandık kullanılması ve başkaca ek sandık kullanılmaması halinde “en az 400.000 sandık” gereklidir.

Her seçim sandık kurulunda bir adet seçim mühürü ve asgari 2 adet’ten toplam 400.000 “Evet mühürü’nün”yani toplamda 600.000 adet mühürün, aynı sayıda mühür mürekkebi ve ıstampanın yanında kalem, imza cetveli, imza listesi kağıdı, ve oy pusulalarının içine konulacağı milyonlarca zarf, taşıma çuvalı ve akıl almaz giderleri zorunlu olarak yer alacaktır.

GÖREVLİLER

Sandık Kurullarına görev alacak kişilere ödenecek gündelik ve harcamalar, Sandık Kurulu Başkan ve Üyeleri, askı yeri görevlileri ve diğer görevlilere verdikleri ağır mesai nedeniyle ödenecek ücretler ayrı bir ödeme kaynağıdır.

Oy pusulalarının, malzemelerinin ve tutanakların seçim bölgelerine, sandıklara nakli, seçim sonucunda yurt içinden ve yurt dışından tekrar nakliyesi ve güvenli olarak korunması ayrı bir sorun ve gider konusunu oluşturacaktır.

ÜCRET, MAAŞ VE ÖDENTİLER

‘Milletvekillerine’ maaş dışında tanınan ayrıcalıklar ile milletvekilliği emekliliği ve milletvekilliği devam edenlere vekil maaşı yanında emekli maaşı verilmesi tartışma konusu olmaktadır. Milletvekilliğinden emeklilik mahkeme kararları ile iptal edilmiş olmasına rağmen, mahkeme kararının ertesi günü yeni bir emeklilik kanunu çıkarılmış ve mahkeme kararının, sonraki yasalara uygulanamayacağı gerekçesi ile ödemeye devam edilmiştir.

Geçen dönemde; nüfusu 2 milyondan fazla olan belediyelerde ‘Belediye Başkanlarına’  verilecek maaş 176 bin 735 lira olarak belirlenirken, en düşük belediye başkan maaşı ise 54 bin 996 lira olmuştur.

‘Belediye Başkanı yanında, İl ve İlçe Belediye Meclisi ve Encümeni üyelerine’ ödenecek maaşlar, her gün için hakkı huzur ödemeleri ve meclis ve komisyon toplantı saatlerine göre hesabedilecek ödenekler verilecek ve memur maaş zamlarına bağlı olarak 6 ayda bir artırılacaktır.

‘Muhtarlara’ verilecek maaş ise 17.000 TL olarak belirlenmiştir. Emekli olan muhtarların, emekli maaşları kesilmeyecek, emekli olmayanlar için ise İçişleri Bakanlığı’nca sosyal güvenlik primleri yatırılacak ve muhtarlık süreleri emekliliklerine sayılacaktır. Ayrıca muhtarlık çalışma yeri ve giderleri kamu tarafından karşılanmaktadır.

Kamu hizmeti gören kişilerin maaş ve ücret almaları gereklidir. Ancak bu maaşın belli ölçülerde olması halinde ‘kimlerin ve kaç kişinin’ aday olacağı ve ‘kamu hizmetinin, alınan aylık ve maaşla orantılı olmadan daha verimli yürütülebileceği’ hususu da düşünülmeli ve gözardı edilmemelidir.

SEÇİM SİSTEMİ

Seçimler konusunda üzerinde durulması gereken önemli konulardan biri de seçimin güvenliği ve sistemidir.

Yurt içinde ve yurt dışında kayıtlı seçmen sayısı, kullanılan geçerli oylar, tutanaklara bağlanış şekli ve bunların korunması önem arzetmektedir.

Ancak bunların yanında bir diğer bilinmesi gereken şey de, oy ve seçim sonuçlarının yansıdığı ve kaydedildiği teknik sistemdir. Bu teknolojinin kısa adı ‘SECSİS’ yani bizim bildiğimiz şekli ile ‘Bilgisayar Destekli Seçim Sistemi’ olup; ancak bu sözcüğün asıl açılımının ‘Sun Election Control Sistem’ olduğu ve yabancı bir gurup tarafından yapıldığıdır.

Ülkenin ve o ülkede yaşayan insanların yaşamını, ülkenin geleceğini ilgilendirmesi bakımından seçimin her yön ve aşamasına dikkat ve özen göstermek zorundayız.  Bu dikkat ve özeni gösterdiğimiz takdirde, seçimin iyi sonuçlar doğuracağından emin olabiliriz.

Av. Ahmet Erdem AKYÜZ