Özet:
1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu Genel Kurul kararlarının iptali istemli davaların açılabilmesini belli başlı şartlara bağlayarak keyfi olarak dava açma sürecinin önüne geçmek istemiştir. Bilindiği üzere Kooperatifler sosyal yönü ağır basan şirketlerdir. Bu sebeple de karar alma süreçlerinde üyelerin katılımı ve ilgili kararları denetlemesi özellikle önem arz etmektedir. Bu sebeple 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu hem genel kurul toplantılarının usulünü hem de alınacak kararların iptalini özel olarak düzenlemiştir.
1) Genel Kurul Toplantısı
1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu 45/2. Maddesi “Genel kurul, anasözleşmede gösterilen şekil ve surette toplantıya çağrılır. Toplantı nisabı anasözleşmede gösterilir.” Hükmünü havidir. Bununla birlikte kanunun emredici hükmü gereğince Genel Kurul toplantısına Kooperatif üyelerinin en az ¼’ünün katılımı gerekmektedir.
Yine 1163 Sayılı Kooperatifler Kanununun 52/1. Maddesi uyarınca ek ödeme ihdası hakkında alınacak kararlar ancak bütün ortakların ¾’ünün onayı ile alınabilecektir.
2) Genel Kurul Kararlarının İptali Şartları
a) Genel Kurul Kararlarının kanuna, anasözleşme hükümlerine ve iyi niyet esaslarına aykırı olması
Genel Kurul Kararlarının iptali için aranan ilk şart iptali istenen kararın kanuna, anasözleşme hükümlerine veya iyi niyet esaslarına aykırı olmasıdır. Örneğin ilgili kanunun 50 maddesi “Kooperatif işlerinin görülmesine herhangi bir suretle katılmış olanlar Yönetim Kurulunun ibrasına ait kararlarda oylamaya katılamazlar. Bu hüküm denetçiler hakkında uygulanmaz. Ortaklardan hiçbiri kendisi veya karı ve kocası yahut usul ve füruu ile kooperatif arasında şahsi bir işe veya davaya dair olan görüşmelerde oy hakkını kullanamaz” hükmünü içermektedir.
İlgili hükme rağmen oy hakkını kullanamayacak kişilerin oylamaya katılmaları durumunda ilgili Genel Kurul kararının iptali istenebilecektir.
b) Genel Kurul Kararının iptalini isteye bilecek kişilerden olma
Eğer üyelerden herhangi birisi genel kurul kararının iptalini mahkemeden talep edecekse bu durumda bazı şartları taşıması gerekmektedir. Bu şartlar;
aa) Toplantıda hazır bulunup da kararlara aykırı kalarak keyfiyeti tutanağa geçirenler:
Genel Kurul Kararının iptalini talep edebilecek kişilerden ilki Genel Kurul Kararı alınırken toplantıya katılarak karar aleyhine oy veren ve red kararını tutanağa geçiren kooperatif üyeleridir. Buna göre üye ilgili kararın verildiği Genel Kurul toplantısına katılarak karara muhalefet etmeli ve muhalefet ettiğini tutanağa geçirmelidir.
bb) Oyunu kullanmasına haksız olarak müsaade edilmeyenler
Eğer üyelerden birisi Genel Kurul toplantısına katılmış ancak haksız olarak oy kullanması engellenmiş veya verdiği oy tutanağa geçirilmemişse ilgili üye de Genel Kurul Kararının iptali için dava açabilecektir.
cc) Toplantıya çağrının usulü dairesinde yapılmadığını iddia edenler
İptal talebinde bulunabilecek üyelerden bir diğeri ise toplantıya çağrının usulüne uygun olarak yapılmadığını iddia edenlerdir. Örneğin toplantının bir kısım üyeleri tebliğ edilmemesi, tebliğin toplantıdan 15 gün öncesinden yapılmamış olması gibi durumlarda üyeler ilgili Genel Kurul kararının iptalini talep edebileceklerdir.
dd) Gündemin gereği gibi ilan veya tebliğ edilmediğini
İlgili kanuna göre Genel Kurul toplantısında gündemin ne olacağı toplantıdan önce ilan ve tebliğ edilmelidir. Ancak yapılan toplantı öncesinde gündem maddeleri ilan veya edilmediyse veya gündem maddeleri dışında da bir karar verildiyse ilgili Genel Kurul Kararının iptali istenebilecektir.
ee) Genel Kurul toplantısına katılmaya yetkili olmayan kimselerin karara katılmış bulunduklarını iddia edenler
Örnek olarak Kanunun 50. Maddesi uyarınca Kooperatif işlerinin görülmesine herhangi bir suretle katılmış olanlar Yönetim Kurulunun ibrasına ait kararlarda oylamaya katılamazlar. Kanunun amir hükmüne aykırı olarak bir Genel Kurul Toplantısı oylaması gerçekleştirilirse bu kararların iptali istenebilecektir.
c) Süre
Genel Kurul kararlarının iptalini isteyen üyeler toplantıyı takip eden günden başlamak üzere bir ay içerisinde Genel Kurul Kararının iptali istemli dava açmalıdırlar. İlgili süre hak düşürücü süre olup sürenin bitimi sonrasında herhangi bir dava açılamayacaktır.
Ancak belirtmek gerekir ki; Genel Kurul kararlarının iptali için usulüne uygun olarak gerçekleştirilmiş bir Genel Kurul toplantısı gerekmektedir. Eğer Genel Kurul toplantısı usulüne uygun olarak teşkil etmemişse bu durumda Genel Kurul Kararının iptali değil yoklukla malul olduğunun tespiti istenecektir.
Av. Ali Cahit YILMAZ
