İstanbul’da gerçekleşen ve büyük paniğe neden olan 6.2 büyüklüğündeki depremden sonra yakınlarının durumunu sormak için telefonlarına başvuranlar yakınlarından haber alamadı. GSM operatörleri tıpkı Kahramanmaraş depremlerinde olduğu gibi yine sınıfta kaldı. Bu kapsamda GSM operatörlerinin yatırımları ve afet anına ilişkin kapasite planlaması da tartışılan en önemli konular arasına girdi.
Aynı sorunların başka bir felaket olayında yaşanmaması için GSM Operatörlerinin mevcut altyapı kapasitelerinin, özellikle gezici mobil istasyonlarının kapasitesinin artırılması gerekir. Bu nedenle Ulaştırma Bakanlığı en kısa süre içinde gerekli kanuni ve ikincil mevzuat düzenlemeleri için çalışmalara başlamalıdır.
GSM Operatörlerinin aldıkları ücretler verdikleri hizmet kalitesine kıyasla yüksektir.
2020 yılında başlayan pandemi ile beraber başta eğitim-öğretim ve birçok sektörün evlerde çalışmaya başlamasıyla telefon ve internet kullanımı çok yaygınlaştı. GSM firmaları bunu fırsata çevirip faturaları sürekli artırdı.
Bilindiği üzere mal ve hizmet satanlar fiyatlarını serbest piyasa şartlarında belirleme hakkına sahip olmakla birlikte bu hak sınırsız değildir.
Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun (PTDHK) 18/1-(ı) hükmü uyarınca, “Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamaz”.
Ayrıca Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği m. 28 gereği haksız ticari uygulama niteliğinde olan eylemler yasaklanmıştır. Yönetmelik uyarınca teşebbüslerin, tüketicilere yönelik olarak satışa sundukları ve kamunun temel ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik mal ve hizmetlerin fiyatında haklı bir sebebe dayanmaksızın aşırı ve haksız bir şekilde artış yaparak fahiş fiyata sebebiyet vermesi de bir haksız ticari uygulama niteliğindedir.
Yine bir teşebbüsün, haksız ticari uygulamalar yapması, Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 62. maddesi gereğince yasaklanmıştır.
Son olarak belirtmek gerekir ki, TKHK m. 5 hükmüne göre fahiş fiyat haksız şart niteliğindedir.
Fiyat artışlarının önlenmesi için Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından yeni düzenlemeler yapılmalıdır.
Sektördeki fahiş fiyat artışlarının önüne geçmek için Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun (BTK) sektöre ilişkin yeni düzenlemeler yapması gerekir.
Türkiye’de GSM operatörlerin paketleri birbirinden çok farklı olup bir operatörün paketini diğer operatörde bulamıyorsunuz. Vatandaşlar fiyat karşılaştırmasını yapamadığı için sektörde gerçek anlamda bir rekabet söz konusu olmuyor. Bu durum da fiyatların artmasına neden olmaktadır. Ayrıca bir tüketici 1 yıl taahhüt vererek kullandığı paketin aynısını gelecek yıl bulamıyor. Bu nedenle de eski fiyatla yeni fiyat arasındaki farkı da tam olarak anlayamıyor.
Yapılacak düzenleme ile paketlerin sade ve karşılaştırılabilir olması sağlanmalı. Ayrıca bir 1 yıl taahhütle satılan paketin aynısının gelecek yılda da devam etmesi zorunluluğu getirilmelidir. Yapılacak bu düzenlemeler fiyatları önemli ölçüde düşürecektir.
Fiyat artışlarının önüne geçmek için bir başka önerim de, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’nun sektörü denetlemesi ve fahiş fiyat tespiti halinde gerekli idari para cezaları kesmelidir.
Prof. Dr. Rauf Karasu
Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Başkanı
