İş kazaları, istenmeyen durumlar olsa da çeşitli ihmaller nedeniyle Ülkemizde hiçte azımsanmayacak oranlarda gerçekleşmektedir. Bizde bu yazımızda 5510 s. Kanun[1] kapsamında iş kazasına ve iş kazası sigortasına ilişkin açıklama getireceğiz.
Sosyal Güvenlik Hukuku, içerisinde bireyleri çeşitli risklere karşı korumak amacıyla getirilmiş bir takım sigorta kollarını barındırmaktadır. İş kazası da bir sosyal risk olması gereği, 5510 s. Kanun`da sigorta kolları kapsamında düzenlenmiş ve sigortalılar bu riske karşı koruma altına alınmıştır. İş kazası sigortası, Kanun`da “Kısa Vadeli Sigorta Kolları” içerisinde düzenlenmiştir[2].
KİMLER İŞ KAZASI SİGORTASI KAPSAMINDA GÜVENCEYE ALINMIŞTIR?
4/1-a(SSK) ve 4/1-b(Bağ-Kur) sigortalıları iş kazası sigortası kapsamında sayılmıştır. Bunun yanında “Bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar” arasında sayılanlardan[3](Ki bu kişilerde 4/1-a(SSK) kapsamında sigortalı olarak sayılırlar.[4]);
Ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular hakkında,
İşyerlerinde mesleki eğitim gören çıraklar ve meslek lisesi öğrencileri,
Harp malûlleri ile terörle mücadele kanunu kapsamında vazife malullüğü aylığı almakta iken tekrar sigortalı bir işte çalışmaya başlayanlar,
Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler,
Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri,
Hakkında da iş kazası sigortası uygulanacaktır. Yine 5510 sayılı Kanunun Ek 5 ve Ek 6 ıncı maddelerindeki sigortalılar açısından da söz konusu iş kazası sigortası uygulanacaktır[5]. Burada şu hususu belirtmek gerekir ki 4/1-c(Emekli Sandığı)`ye tabi sigortalılar 5510 s. Kanunun iş kazası hükümlerinden faydalanamayacaklardır[6].
HANGİ HALLER İŞ KAZASI OLARAK SAYILMIŞTIR?
Burada şu hususu belirtmek gerekir ki 4/1-a(SSK) ve 4/1-b(Bağ-Kur) kapsamındaki sigortalıların hangi hallerde uğradıkları kazaların iş kazası sayılacağı ayrı ayrı sayılmıştır[7]. 4/1-a(SSK) kapsamındaki sigortalıların;
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle,
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
Meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaylar iş kazası olarak sayılmıştır[8].
4/1-b(Bağ-Kur) sigortalıları açısından ise;
sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
Meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaylar iş kazası olarak sayılmıştır [9]. Görüldüğü üzere 4/1-b(Bağ-Kur) sigortalıları açısından iş kazası sigortasının kapsamı daha dar tutulmuştur[10].
---------------------------------
[1] 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu.
[2] 5510 s. Kanun md. 3.
[3] 5510 s. Kanun md. 5.
[4] 5510 s. Kanun md. 5.
[5] Prof. Dr. Yusuf Alper, Türk Sosyal Güvenlik Sistemi Sosyal Sigortalar Hukuku, 5. Bası, Bursa 2013, syf. 190, 5510 s. Yasa Ek md. 5 ve 6.
[6] İlgili sigortalılara ilişkin hüküm 5754 s. Kanunun 8 inci maddesiyle kaldırılmıştır.
[7] 5510 s. Kanun md. 13.
[8] 5510 s. Kanun md. 13.
[9] 5510 s. Kanun md. 13.
[10] Maddenin ilk halinde “Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,” şeklinde ifade kullanılmıştır. Görüldüğü üzere emziren kadın sigortalının süt vermek için ayrılan zamanda kaza geçirmesi halinde iş kazası sigortasından yararlanabilmesi için 4/1-a(SSK) sigortası kapsamında olmasından bahsedilmemiş ve 4/1-b(Bağ-Kur) kapsamındaki kadın sigortalının da bu zamanlarda geçirdiği kazanın iş kazası sigortası içerisinde sayılması kabul edilmişken, daha sonra 5754 s. Kanunun 8 inci maddesi ile yapılan değişiklikle birlikte 4/1-b sigortalısı kadınların bu hakkı kaldırılmıştır. Maddenin ilk halinde “Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,” şeklinde ifade kullanılmıştır.
Sosyal Güvenlik Hukuku, içerisinde bireyleri çeşitli risklere karşı korumak amacıyla getirilmiş bir takım sigorta kollarını barındırmaktadır. İş kazası da bir sosyal risk olması gereği, 5510 s. Kanun`da sigorta kolları kapsamında düzenlenmiş ve sigortalılar bu riske karşı koruma altına alınmıştır. İş kazası sigortası, Kanun`da “Kısa Vadeli Sigorta Kolları” içerisinde düzenlenmiştir[2].
KİMLER İŞ KAZASI SİGORTASI KAPSAMINDA GÜVENCEYE ALINMIŞTIR?
4/1-a(SSK) ve 4/1-b(Bağ-Kur) sigortalıları iş kazası sigortası kapsamında sayılmıştır. Bunun yanında “Bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar” arasında sayılanlardan[3](Ki bu kişilerde 4/1-a(SSK) kapsamında sigortalı olarak sayılırlar.[4]);
Ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular hakkında,
İşyerlerinde mesleki eğitim gören çıraklar ve meslek lisesi öğrencileri,
Harp malûlleri ile terörle mücadele kanunu kapsamında vazife malullüğü aylığı almakta iken tekrar sigortalı bir işte çalışmaya başlayanlar,
Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler,
Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri,
Hakkında da iş kazası sigortası uygulanacaktır. Yine 5510 sayılı Kanunun Ek 5 ve Ek 6 ıncı maddelerindeki sigortalılar açısından da söz konusu iş kazası sigortası uygulanacaktır[5]. Burada şu hususu belirtmek gerekir ki 4/1-c(Emekli Sandığı)`ye tabi sigortalılar 5510 s. Kanunun iş kazası hükümlerinden faydalanamayacaklardır[6].
HANGİ HALLER İŞ KAZASI OLARAK SAYILMIŞTIR?
Burada şu hususu belirtmek gerekir ki 4/1-a(SSK) ve 4/1-b(Bağ-Kur) kapsamındaki sigortalıların hangi hallerde uğradıkları kazaların iş kazası sayılacağı ayrı ayrı sayılmıştır[7]. 4/1-a(SSK) kapsamındaki sigortalıların;
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle,
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
Meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaylar iş kazası olarak sayılmıştır[8].
4/1-b(Bağ-Kur) sigortalıları açısından ise;
sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
Meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaylar iş kazası olarak sayılmıştır [9]. Görüldüğü üzere 4/1-b(Bağ-Kur) sigortalıları açısından iş kazası sigortasının kapsamı daha dar tutulmuştur[10].
---------------------------------
[1] 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu.
[2] 5510 s. Kanun md. 3.
[3] 5510 s. Kanun md. 5.
[4] 5510 s. Kanun md. 5.
[5] Prof. Dr. Yusuf Alper, Türk Sosyal Güvenlik Sistemi Sosyal Sigortalar Hukuku, 5. Bası, Bursa 2013, syf. 190, 5510 s. Yasa Ek md. 5 ve 6.
[6] İlgili sigortalılara ilişkin hüküm 5754 s. Kanunun 8 inci maddesiyle kaldırılmıştır.
[7] 5510 s. Kanun md. 13.
[8] 5510 s. Kanun md. 13.
[9] 5510 s. Kanun md. 13.
[10] Maddenin ilk halinde “Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,” şeklinde ifade kullanılmıştır. Görüldüğü üzere emziren kadın sigortalının süt vermek için ayrılan zamanda kaza geçirmesi halinde iş kazası sigortasından yararlanabilmesi için 4/1-a(SSK) sigortası kapsamında olmasından bahsedilmemiş ve 4/1-b(Bağ-Kur) kapsamındaki kadın sigortalının da bu zamanlarda geçirdiği kazanın iş kazası sigortası içerisinde sayılması kabul edilmişken, daha sonra 5754 s. Kanunun 8 inci maddesi ile yapılan değişiklikle birlikte 4/1-b sigortalısı kadınların bu hakkı kaldırılmıştır. Maddenin ilk halinde “Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,” şeklinde ifade kullanılmıştır.
