Bir önceki yazımızda yolcunun uçağa kabul edilmemesinin sonuçlarını incelemiştik. Yazı serimizin ikinci bölümünde uçuş iptalinin ve uçuşun tehir edilmesinin sonuçlarını inceleyeceğiz. Serinin ilk makalesine şu linkten ulaşabilirsiniz:
Uçuş İptali
Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (Bundan sonra HSYHY olarak anılacaktır. ) m. 4’te tanımı verilen uçuş iptali; önceden planlanmış olan ve en azından bir yerin rezerve edildiği bir uçuşun gerçekleştirilmemesini ifade etmektedir. Rezerve edilen uçuşun iptali durumunda yolcuların öncelikle bilet iadesi, güzergah değişikliği, ayrıca yolcunun seyahatinin ilk başlangıç noktasına ilk fırsatta dönmesini sağlayacak bir dönüş uçuşunun ücretsiz sağlanması gibi hakları mevcuttur.
Yolcular iptalden haberdar edildiklerinde, uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi kendilerine olası alternatif ulaşım yolları hakkında da bilgi vermek zorundadır. Yolcunun uçuşun iptali konusunda haberdar edilip edilmediği ve ne zaman haberdar edildiğine ilişkin ispat yükümlülüğü uçuşu icra eden hava taşıma işletmesine aittir. Yolcu iletişim bilgisinin, hava taşıma işletmesince talep edilmesine karşın hava taşıma işletmesine verilmemesi veya yanlış verilmesi durumunda, hava taşıma işletmesi sorumluluktan kurtulur.
Öte yandan yolcunun HSYHY m.6/2 uyarınca tazminat alma hakkı da mevcuttur. Buna göre ;
“1-) Planlanan hareket zamanından en az iki hafta öncesinde iptalden haberdar edilmedikleri takdirde,
2-) Planlanan hareket zamanından iki hafta ila yedi gün öncesinde iptalden haberdar edilmedikleri, kendilerine planlanan hareket saatinden en fazla iki saat önce kalkışlarına ve son varış yerlerine planlanan varış saatinden en fazla dört saat sonra ulaşmalarına olanak veren güzergah değişikliği teklif edilmediği sürece,
3-) Planlanan hareket saatinden yedi günden kısa zaman öncesinde iptalden haberdar edilmedikleri ve planlanan hareket saatinden en fazla bir saat önce ayrılmalarına ve son varış yerlerine planlanan varış saatinden en fazla iki saat sonra ulaşmalarına olanak veren güzergah değişikliği teklif edilmediği sürece, uçuşu icra eden hava taşıma işletmesinden tazminat alma hakkına sahiptir.”
Anılan şartların ancak havayolu şirketinin kanundan doğan diğer yükümlülüklerini yerine getirmediği durumda tazminat hakkı kazandıracağı izahtan varestedir. Şu halde yönetmelik, yolcuya alternatif hizmetler yönünden tercih imkanı sunan havayolu şirketine artı bir külfet getirmeyi amaçlamamaktadır.
Tazminat hesabına ilk çalışmada değinildiğinden burada sadece hatırlatılmakla yetinilecektir.
Uçuşun Tehir Edilmesi
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Talimat m.4/1-ş uçuş tehirinin tanımını; Tarifeli kalkış saatinde çeşitli nedenlerle yapılamayan uçuşun, iptal edilmemiş ve belirlenmiş kalkış saatinden itibaren çeşitli nedenler ile 24 saatlik süre içerisinde aynı uçak ile yapılabilmesi durumu olarak ifade etmiştir.
Uçuşların tehirine ilişkin düzenleme ise Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik m.7 ‘de düzenlenmiştir. Buna göre;
Uçuşu icra eden hava taşıma işletmesi bir uçuşun planlanan hareket saatinden itibaren,
a) 1500 kilometreden (1500 km dahil) daha kısa ve iç hatlardaki uçuşlar için iki saat veya daha fazla ise; makul ölçüde sıcak ve soğuk içecek ikramı
b) 1500 ile 3500 (3500 km dahil) kilometre arası uçuşlar için üç saat veya daha fazla ise; sıcak ve soğuk içecekler ile günün zamanına göre kahvaltı veya yemek ikramı
c) 3500 kilometreden daha uzun uçuşlar için dört saat veya daha fazla, tehir edilmesi beklediğinde ise; Beş saat ve üzeri gecikmelerde sıcak ve soğuk içecekler ile günün zamanına göre kahvaltı veya yemek, ilave sıcak ve soğuk içecekler ile ilave hafif ara yemeği ikramlarının yapılması zorunludur.
Beklenen hareket saati, önceden ilan edilmiş hareket saatinden sonraki gün veya günler içerisinde olduğu takdirde; yolcu için konaklama yeri ve konaklama yerine ulaşımın sağlanması gereklidir. Yolculara ücretsiz olarak süre kısıtlaması olmaksızın iki telefon görüşmesi, faks mesajı veya e-posta hizmeti teklif edilmesi de zorunludur.
Tehir en az beş saat olduğunda, <Geri ödeme ve güzergah değişikliği hakkı> kapsamında yönetmeliğin HSYHY m. 9/1-a uyarınca ücret iadesi, değişiklik gibi seçimlik haklar sunulmasını öngörmüştür.
Yönetmelikte, yolcunun uçağa kabul edilmemesi ve uçuş iptali gibi bozucu şartlar gerçekleştiğinde tazminat ödenmesi öngörülürken, uçuşun tehiri yönünden ise tazminat maddesine atıf yapılmamıştır. Burada tarafımızca yolcunun ertelemeden kaynaklı yaşadığı maddi ve manevi zararın yolcuya olabildiğince iyi vakit geçirebilmesi için sağlanan imkanlar vesilesiyle zarar giderimi amaçlandığı görülmektedir. Ancak yolcu açısından telafisi imkansız zararların doğması ihtimali göz önüne alınarak HSYHY m.13 ile genel hükümlere göre talep edilecek tazminattan bu yönetmelik hükümleri uyarınca hak kazanılan tazminatın mahsup edileceği hüküm altına alınmıştır.
