1.Diş Hekiminin Sorumluluğu
Diş hekimleri ağız, diş ve çene sağlığında verdikleri tedavi hizmeti sırasında hastalarına karşı yükümlülükler taşırlar. Yapılan tıbbi uygulama hatalarından dolayı diş hekimlerinin sorumlulukları bulunmaktadır. Tazminat sorumluluğu, cezai sorumluluğu ve disiplin sorumluluğu bu durumlarda gündeme gelebilir. Yapılan tıbbi uygulama hatası yanlış veya eksik tedavi, yanlış teşhis, detaylı anamnez (hasta öyküsü) bilgisi alınmaması, yanlış ilaç kullanımı, müdahalenin uzman kişi tarafından yapılamaması gibi sebeplerden kaynaklanabilir. Bu tür hatalı uygulamalar sonucunda hastanın ağrı yaşaması, çenede kemik erimesi, sinir hasarı, enfeksiyon oluşması, diş kaybı gibi ciddi sağlık problemleri yaşaması mümkündür.
2. Diş Hekiminin Yükümlülükleri
2.1 Hastadan Anamnez Alması
Hekim ile hasta arasındaki ilişkinin ilk halkası ‘’hasta öyküsü’’ anlamına gelen anamnez, tedavi sürecinde önemli bir rol oynar. Anamnez, hastanın diş hekimine şikayetlerini ve taleplerini bildirdiği aşamadır. Bu aşamada hekim ile hasta arasında kurulamayan iyi bir iletişim, ciddi sonuçlara yol açabilir. Hekim, hastanın herhangi bir rahatsızlığının, alerjisinin, hamilelik şüphesinin, kullandığı düzenli bir ilacın varlığını öğrenmesi tedavi yöntemi ve tedavi süresince alınması gereken önemler için zorunludur.
2.2 Hastadan Aydınlatılmış Onam Alınması
Aydınlatılmış onamın temelinde hastanın tedaviye isteğinin bulunup bulunmaması vardır. Hastanın kendisine uygulanacak tedavi için onayı alınması gerekmektedir. Hekimin hasta için planladığı tedavi sürecini, muhtemel sonucunu ve tedavi süresinde oluşabilecek tüm komplikasyonlar ve gerekli gördüğü tüm başkaca hususlar hakkında hasta aydınlatmalıdır. Hastanın kendisine uygulanacak tedaviyi idrak etmeden gerekli aydınlatılma yapılmadan vereceği onam hukuken geçerli olmayacaktır. Diş hekimi aydınlatma yaparken sade ve anlaşılır, hastanın anlayabileceği şekilde açıklama yapmalıdır. Genellikle diş hekimleri sabit onam formlarından yararlanmaktadır. Fakat bu tür sabit onam formları yeterli olmayıp kişiye özel ve vatandaşın anlayabileceği şekilde olmalıdır.
3. Diş Hekiminin Hukuki Sorumluluğu
3.1 Diş Hekimi ve Hasta Arasındaki Sözleşmenin Hukuki Niteliği
Diş hekimi ve hasta arasında dişlerin tedavisi ve bu tedavi için belirli bir meblağ vermeyi üstlendikleri sözleşme yapılmaktadır. Yargıtay’ın yerleşik uygulamalarına göre estetik operasyonlar dışı uygulamalar vekalet sözleşmesi olarak değerlendirilmektedir. Vekalet sözleşmesi gereği, hasta ve diş hekimi istediği zaman sözleşmeden çekilebilir. Tıbbı estetik uygulamaların, yani amacı salt güzellik olan uygulamalar eser sözleşmesi olarak değerlendirilmektedir. Bu ayrımın pratikteki önemini ise vekalet sözleşmelerinde sonuç garanti edilmezken, eser sözleşmelerinde sonuç taahhüdü bulunmasıdır.
4. Diş Hekiminin Hukuki Sorumluluğun Sonuçları
4.1 Maddi Tazminat Talebi
Diş hekimleri yapılan tıbbi uygulama hataların çoğunda hastalarına maddi tazminat ödemek durumunda kalabiliyorlar. Hastanın diş hekimine yaptığı tedavi ücreti, hastanın iyileşmek için yaptığı tedavi masrafları, ulaşım masrafları, bakım masrafları ve bu sebeple ekonomik olarak uğradığı zararlar, maddi tazminatın kalemlerini oluşturmaktadır. Yargıtay 15 HD. 12/10/2017 T. 2017/1711 E. 2017/3417 K. sayılı kararı ile, diş hekiminin hatalı tıbbi müdahalesi dolayısıyla sözleşmedeki ediminin karşılığını oluşturan ücrete hak kazanamadığına, bu sebeple hasta tarafından kendisinde ödenen ücret ile hastanın zararını gidermek için başvurduğu ek tedavi masrafları ve ek tedavi süresi içerisinde yapılan ulaşım giderlerinin piyasa rayiçleri ile hesaplanarak tazminine karar verilmiştir. Maddi tazminat kalemleri zarara uğrayan hastaya ödenmesi gerekirken, hastanın ölümü halinde yakınlarınca talep edeceği maddi tazminat da meydana gelebilmektedir. Bu maddi tazminat, kişinin yakınını kaybetmesi sonucu uğradığı maddi zararlardır. Diş hekiminin hukuki sorumluluğuna bağlı verilen zararlarda hasta zararın ispatını somutlaştırması büyük önem taşımaktadır. Yargıtay, hastanın zararlarını faturalandırmak suretiyle belgelendirmesini maddi tazminat talebi için gerekli unsur olarak görmektedir.
4.2 Manevi Tazminat Talebi
Hekim tarafından yapılan tıbbi uygulama hataların neticesinde hastanın iç dünyasında eleme ve kedere sebebiyet vermişse manevi zararın talebi mümkün olmaktadır. Yapılan yanlış teşhis veya tedavi sonucu hastanın ölümüne sebebiyet vermişse hasta yakınlarına manevi tazminat ödemesi gündeme gelmektedir. Diş ağrısı nedeniyle gittiği davalı Özel D.. Polikliniğinde diş hekimi olarak çalışan davalı M.. ’in kanal tedavisi yapılması gerektiği açıklaması dışında bir açıklama yapmadan davacıya anestezi uyguladığını, davacının işlem bitirildikten sonra çekilen filmde onay alınmadan implant yapıldığını gördüğünü, uygulama ile kurtarılması olanaklı olan dişin çekildiğini, davalı doktorun uyguladığı implantlardan birini daha sonra söktüğünü, hatalı implant uygulaması ile kemik kaybına ve davacının yüzünde eğriliğe neden olunduğunu, davalı hekimin dikkatsizlik ve özensizliği nedeniyle davacının dişlerini kaybettiğini, sol alt çenesini kullanamadığını, maddi ve manevi zarara uğradığını ileri sürerek diş tedavisi sırasında hatalı tıbbi uygulama ve mesleki kusur nedeniyle maddi ve manevi tazminat isteminde bulunulmuştur. Bölge Adliye Mahkemesi Ankara 24. Hukuk Dairesi 2017/1859 E., 2017/1369 K. 17-10-2017 tarihli kararında davacı tarafından yol, muayene, film çekimi ve avukatlık ücreti pek çok giderde yapıldığı belirtilerek ,bilirkişi raporu ve dava dosyasına sunulan belgelerin incelenmesinde, davacının yol masrafı olarak toplamda 639,00 TL maddi zararının olduğu bildirilmiştir uzman bilirkişisinden alınan 29/06/2016 tarihli rapor gözetilerek 639,00 TL maddi tazminat ile takdiren "15.000,00-TL" manevi tazminata olay tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte davalılardan alınarak davacıya verilmesine, karar verilmiştir.
5. Sorumsuzluk Anlaşması
Hekimler tedavi süresince yaşanması olası herhangi bir tıbbi uygulama hatasından sorumlu olmayacakları konusunda hastalarında yazılı onam alsalar da bu hukuken geçerli değildir. Hekimin hastadan almış olduğu aydınlatılmış onam hekimi oluşabilecek komplikasyonlardan korurken, tıbbi uygulama hatasından korumaz. Komplikasyon ise, hekimin öngörebildiği fakat müdahale sonucu önlenemeyen, hastayı zarar uğratan durumdur.
Diş hekimliği uygulamalarında hastaların maruz kaldığı zararlar hem maddi hem de manevi tazminat davalarına konu olabilir. Bu noktada, hastaların haklarını savunmak ve hukuki süreçlerde başarı elde etmek için profesyonel bir hukuki danışmanlık alınması büyük önem taşımaktadır. Diş hekimliği kaynaklı ihmal ve hatalı tedaviler sonucunda mağduriyet yaşayan hastalar, haklarını etkin bir şekilde savunarak zararlarının tazmin edilmesini sağlayabilir.
Diş hekimi ile hasta arasındaki sözleşmelerin doğru yorumlanması, maddi ve manevi tazminat taleplerinin en iyi şekilde formüle edilmesi, sürecin titizlikle yürütülmesi ve istenen sonuçların elde edilmesi adına mutlaka sürecin uzman bir Avukat tarafından yürütülmesini tavsiye ederiz.
Av. Ceren TÜRKİŞ
-------------------
Oğuz Polat, Tıbbi Uygulama Hataları, Seçkin Yayıncılık, 4. Baskı, Ankara, 2015.
Tuğçe Tabbaş, Diş Hekiminin Hukuki Sorumluluğu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
Merve Gürcan, Tıp Hukukunda Eser Sözleşmesi Estetik Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara, 2023.
Aktaş, H. N. (2021). Tıbbi Malpraktiste Sorumluluk Ve Komplikasyon. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.