Vergi gelirleri kamu hizmetlerinin finansmanında en önemli ve büyük paya sahip kamu gelir kaynağıdır. Bu özelliği dolayısıyla vergi yükünün adaletli dağılımı kadar vergi kayıp ve kaçaklarının da önlenmesi önem arz etmektedir.
Vergi kaçakçılığının günlük hayatta en sık karşılaşılan hali naylon fatura yani sahte fatura düzenleme / kullanma durumudur. Bu suç, savcılığın kendiliğinden harekete geçtiği suçlar arasında yer almaktadır. Başka bir ifade ile karşı taraf şikâyetten vazgeçse dahi herhangi bir önemi olmayacaktır.
Vergi kaçakçılığı, vergi yasalarını ihlal ederek, vergi ödemelerinden kaçınma veya eksik beyan beyannamelerinde yanıltıcı bilgi sunan kişiler tarafından gerçekleştirilir. Vergi kaçakçılığı, vergi sistemine ve ülke ekonomisine zarar verir, vergi gelirlerinin azalmasına neden olur ve adaleti ve eşitliği bozar.
Vergi kaçakçılığı yapanlar, vergi idaresi tarafından cezalandırılır ve cezalar caydırıcı niteliktedir. Vergi kaçakçılığı ile mücadele için, vergi sistemini güçlendirmek, denetim mekanizmalarını etkinleştirmek ve toplumu bilinçlendirmek önemlidir. Bu sayede, vergi kaçakçılığı önlenerek ülke ekonomisi güçlendirilir ve vatandaşların hak ve adalet duygusu korunmuş olur.
Vergi Usul Kanunu’nda düzenlenen ve hukuka aykırı fiillerin bir kısmı yaptırımının idarenin yetkisi ile belirlenen idari para cezası, bir diğer kısmı ise ceza mahkemelerinin yetkisi ile belirlenen mahkûmiyet kararlarıdır. Yaptırımı idari para cezası olarak belirlenen eylemler “Vergi Kabahatleri” yaptırımı hapis cezası olan eylemler ise “Vergi Suçları” olarak değerlendirilmektedir.
Vergi Kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ibrazı bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yaprakları koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.
5728 Sayılı Kanunla VUK’un 344. ve 360. maddelerinde yapılan değişiklik üzerine, vergi kaçakçılığı fiiline katılanlar adına;
i. Vergi ziyaı kabahati varlığı halinde VUK m. 344/2 gereği katılma şekline bakılmaksızın (faillik, azmettiren, yardım eden) bir kat vergi ziyaı cezası kesilecektir.
ii. Bu kişilerin VUK m. 359’da düzenlenen hürriyeti bağlayıcı cezalar karşısındaki iştirak görünümleri ise TCK’nın genel hükümleri açısından değerlendirilecek ve bu kapsamda adlarına hürriyeti bağlayıcı ceza hükmedilmesi halinde VUK m. 360 hükümleri de dikkate alınacaktır.
Vergi kaçakçılığı suçu hazine aleyhine işlenen ve kamu düzeninin bozan yapısı sebebiyle hem idari para cezası hem de hürriyeti bağlayıcı ceza ile yaptırıma tabi tutulmuştur. Hürriyeti bağlayıcı cezalar, ceza mahkemeleri tarafından ve ceza hukuku kural ve kaidelerine göre uygulanmaktadır.
Av. Merve UÇUN
