Bir davanın adlî tatilde de görülüp görülmemesinin taraflar için en önemli sonucu, diğer sürelerin yanında kanun yoluna başvuru sürelerinin de işlemeye devam etmesidir. Bir davanın adlî tatilde görülmeye devam ettiğini düşünmeyip Temmuz ayı sonu veya Ağustos ayı başında tebliğ edilen karara karşı Eylül ayının ilk haftası kanun yoluna başvuran tarafın talebinin süre aşımından reddedilmesi vaka-i âdiyedendir.
A) AÇIK HÜKÜMLER
1) Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru
6216 sayılı Kanun’da Anayasa Mahkemesinin adli tatile tabi olduğu yönünde bir hüküm bulunmadığından bireysel başvuru süreleri adlî tatilde işlemeye devam eder. (Turgut Tayyar, B. No:2013/7168, 15/10/2014, §18)
2) Hukuk Muhakemeleri Kanunu
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 103/1 maddesinde bir kısım dava ve işlerin ayrı ayrı sayılmak suretiyle adlî tatilde de görülmeye devam edeceği açıkça belirtilmiş olduğundan bu davalarla ilgili herhangi bir tartışma bulunmamaktadır.
3) Ceza Muhakemesi
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 331/2 maddesinde “soruşturmaların ve tutuklu işlere ilişkin kovuşturmaların” adlî tatilde de yerine getirilmeye devam edeceği açıkça düzenlenmiştir. Dolayısıyla bunlara ilişkin kanun yollarına başvuru süresi adlî tatilde durmayacaktır. Fakat tutuklu sanığın kanun yoluna başvurmak için adlî tatilin bitmesini beklemesi zaten kendi menfaatine aykırı bir husus olduğundan Yargıtay, kanun hükmünün sanık aleyhine değil lehine bir düzenleme getirmek istediğini, tutuklu sanıkların özellikle istinaf ve temyiz istemlerinin adlî tatil bitiminden sonra da yapılabileceğini, belirtmiştir. (CGK 10.06.2021 T. 2019/292 Esas, 2021/275 Karar)
4) İdari Yargı
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 62/1-a maddesinde de açıkça (ve Danıştay Kanunu m.87/1-b), “yürütmenin durdurulmasına ve delillerin tespitine ait işlerin” çalışmaya ara verme süresi içinde de görülmeye devam edeceği belirtilmiştir.
5) Vergi Yargısı
5604 sayılı Mali Tatil İhdas Edilmesi Hakkında Kanun’un 1/3 maddesinde “vergiyle ilgili işlemlere ilişkin dava açma sürelerinin” malî tatil süresince (1-20 Temmuz) işlemeyeceği açıkça belirtilmiştir. Buna göre yalnızca dava açma süreleri duracak, kanun yoluna başvuru süreleri ise işlemeye devam edecektir. (D4D, 23.11.2021 T. 2021/8092 Esas, 2021/7238 Karar)
B) HAFÎ HÜKÜMLER
Yukarıda açıkça sayılanların yanında başka onlarca dava daha adlî tatilde görülmeye devam etmektedir. Ne var ki bunlar temel muhakeme kanunlarında topluca sayılmadıkları, tek tek kanunlarda dağınık bir şekilde bulundukları için, bunların kanun yoluna başvuru sürelerinin işlemeye devam edeceği gözden kaçabilmektedir.
1) Ceza Muhakemesi
- Askeri suçlara ilişkin davalar (Askeri Ceza Kanunu ek m.19/1)
- Hakimler ve savcılara ait davalar (Hakimler ve Savcılar Kanunu m.95)
- Basılmış eserler veya internet haber siteleri yoluyla işlenen suçlara ilişkin davalar (Basın Kanunu m.27/3)
- Muzır neşriyata ilişkin davalar (Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kanunu ek m.3)
- Düzeltme ve cevap hakkı ile süreli yayınların durdurulmasına ilişkin talepler (Basın Kanunu m.14 ve m.8; Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun m.18/3)
- İnternet ortamında içeriğin engellenmesine ilişkin kararlar (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun; Yardım Toplama Kanunu m.6/3, ayrıca bkz. Elektronik Haberleşme Kanunu m.60/10)
- Meslek kuruluşlarının faaliyetten men’ine ilişkin idari kararları onayan hakim kararları (örn. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu ek m.4/6)
- İzinsiz harp gereçleri üreten tesislerin kapatılmasına ilişkin davalar (Harp Araç ve Gereçleri ile Silâh, Mühimmat ve Patlayıcı Madde Üreten Sanayi Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Kanun m.8/2)
2) Hukuk Muhakemeleri Kanunu
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 103/1-h maddesi “Kanunlarda ivedi olduğu belirtilen…dava ve işler”in adlî tatilde de görülmeye devam edeceğini belirtmiştir. Bu davalar şunlardır:
- İcra Mahkemesinde görülen dava ve işler (İİK m.18/1)
- Kadastro davaları (Kadastro Kanunu m.29/4)
- Kamulaştırma davaları (Kamulaştırma Kanunu m.10/9)(5.HD 24.03.2022 T. 2021/13798 E., 2022/5453 K.)
- Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’a göre verilen tedbir kararları (Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun m. m.5/2 ve m.9/3)
- Uluslararası Çocuk Kaçırma ile ilgili davalar (Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yön ve Kapsamına Dair Kanun m.16/1)
- Tarımsal üretim sözleşmesinden doğan davalar (Tarım Kanunu m.13/2-f)
- Çocuk teslimine ilişkin şikayetler (ÇKK m.41/E)
- Özel teşebbüslerin devletleştirilmesi ile ilgili davalar (Kamu Yararının Zorunlu Kıldığı Hallerde, Kamu Hizmeti Niteliği Taşıyan Özel Teşebbüslerin Devletleştirilebilmesi Usul ve Esasları Hakkında Kanun m.9/3)
- Anonim şirketlerin feshine ilişkin davalar (TTK m.353/3)
- Meslek kuruluşlarının organlarının görevlerine son verilmesine ilişkin davalar (örn. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu ek m.4/1)
- Çiftçi mallarına iras edilen zararlarla ilgili koruma ve ihtiyar meclisleri tarafından verilen, tazminat talebinin reddi ve yirmi liraya kadar kabulü kararlarına karşı sulh hukuk mahkemesine yapılacak itirazlar (Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanun m.26/2)
- İş sağlığı ve güvenliğine aykırılıktan dolayı işin durdurulması kararına karşı yapılacak itirazlar (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu m.25/4)
- Derneğin geçici olarak faaliyetten alıkonulmasına ilişkin idari kararlara ilişkin itirazlar (Dernekler Kanunu m.30/A/2)
- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun taraf olduğu davalar (Bankacılık Kanunu m.142/3)
- Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’ndan kaynaklanan seçimlere itiraz, toplu iş sözleşmesine ilişkin yetki itirazı, grev oylaması, grev ve lokavt dışı kalacak işçilerle ilgili davalar (Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu m.15/2, 43/3, 61/2, 65/2-3)
3) İdari Yargı
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 62/1-b maddesinde (ve Danıştay Kanunu m.87/1-a), “kanunen belli süre içinde karara bağlanması gereken işlerin” çalışmaya ara verme süresi içinde de görülmeye devam edeceği belirtilmiştir. Bu davalar şunlardır:
- Soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine ilişkin kararlara karşı yapılan itirazlar (Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun m.9/4)
- Mahalli idarelerin seçilmiş organlarının organlık sıfatlarını kaybetmelerine ilişkin davalar (İdari Yargılama Usulü Kanunu ek m.2/2)
- Hakimler ve Savcılar Kurulunun meslekten çıkarma cezasına karşı açılacak davalar (Hakimler ve Savcılar Kurulu Kanunu m.33/5)
- Sermaye Piyasası Kurulu kararlarına karşı açılacak davalar (Sermaye Piyasası Kanunu m.134)
- Devlet Desteklerini İzleme ve Denetleme Kurulu kararlarına karşı açılacak davalar (Devlet Desteklerinin İzlenmesi ve Denetlenmesi Hakkında Kanun m.6/2)
- 7248 sayılı kanun uyarınca kurulan komisyonun itiraz üzerine verdiği kararlara karşı açılacak davalar (1924 Tarih ve 491 Sayılı Teşkilâtı Esasiye Kanununun Bazı Hükümlerinin Kaldırılması ve Bazı Hükümlerinin Değiştirilmesi Hakkında Geçici Kanunun Bazı Hükümlerinin Yürürlükten Kaldırılması ve Neden Olunan Mağduriyetlerin Giderilmesi Hakkında Kanun geçici m.1/4)
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun uyarınca verilen komisyon kararlarına karşı yapılacak itirazlar (6384 sayılı kanun m.7/3)
- Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yapılan imar uygulamalarına karşı açılacak davalar (Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun geçici m.6/6)
- Milli güvenlik açısından yayınların menedilmesine ilişkin kararlara karşı açılan davalar (Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu m.23/3)
Şahap ALTUNHAN
