1-) GİRİŞ

Trendyol Süperlig 2023-2024 Sezonu 15.Hafta karşılaşmalarından MKE Ankaragücü-Çaykur Rizespor maçında, müsabakanın hakemi Halil Umut Meler’e karşı MKE Ankaragücü başkanı Faruk Koca’nın yumruklu saldırısı ülke ve dünya gündeminde önemle yer edinmiştir. Türk futbolunda ilk defa yaşanmayan bu hadise sonrası birçok kişi kamuoyunda tepkisini ortaya koymuştur. Ancak her geçen gün sporda şiddetin arttığı ülke futbolunda hakeme saldırı fiilinin ne gibi yaptırımları olduğu ve bu yaptırımların hangi usul ile yasaya tabi olduğu konusu merak uyandırmıştır. İşte bu makalemizde, futbol karşılaşmalarında yaşanan hakeme saldırı fiilinin işlenmesi sonucu ne tür cezaların verildiğini ve söz konusu cezaları vermeye yetkili mercilerin kim olduğu hususlarının detaylıca inceleyeceğiz. Makalemizin son kısmında ise MKE Ankaragücü-Çaykur Rizespor müsabakasında yaşanan tatsız hadiseye ilişkin yorumlarımızı ve daha önceki yıllarda hakeme saldırı eylemi sonucu verilen cezaları değerlendireceğiz.

2-) TCK, 6222 SAYILI KANUN VE TFF DİSİPLİN TALİMATI

Öncelikle belirtmek gerekir ki 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 15.maddesinde “Cezalar” başlıklı düzenleme yer almıştır. 5894 sayılı Kanunun 15.maddesine göre futbol müsabakalarında kulüplere ve kişilere, disiplin ihlali ya da sportmenliğe aykırı fiiller nedeniyle verilecek cezalar TFF yönetim kurulunun yapacağı talimatla belirleneceği hüküm altına alınmıştır. İlgili madde şöyle ki:

Cezalar

MADDE 15 – (1) Futbol müsabaka ve faaliyetlerinde kulüplere ve kişilere disiplin ihlalleri ve sportmenliğe aykırı fiiller ve bunlara uygulanacak cezalar, FIFA ve UEFA kurallarına uygun olarak TFF Statüsü ve Statünün çizdiği çerçevede Yönetim Kurulunun yapacağı talimatlarla belirlenir. 

Daha basit bir anlatımla şunu ifade edebiliriz. Eğer bir futbol karşılaşmasında kulüp, sporcu, yönetici veya bir görevli TFF tarafından belirlenen kuralları ihlal ederse yine TFF tarafından belirlenen disiplin talimatına göre cezalandırılacaktır. Ancak bu durumda akıllara şu soru gelmektedir. TFF’nin disiplin talimatına göre cezalandırılan biri işlediği suç nedeniyle ayrıca 5237 sayılı Türk Ceza Kanununa göre de ceza alacak mıdır? Kulüp yada Kişinin hem TFF disiplin talimatından dolayı hem de Türk Ceza Kanunu veya 6222 sayılı kanun nedeniyle iki ayrı ceza alması söz konusu olabilir mi? Şimdi bu konuyu irdelemekte fayda var.

Önemle belirtmek gerekir ki 5894 sayılı kanunun 1.maddesinde TFF’nin ülke futbolunu geliştirmek amacında olduğu  ve aynı kanunun 3.maddesin1.fıkrasının a bendinde  TFF’nin, Türkiye’de ki her türlü futbol faaliyetini yürütmek, düzenlemek ve denetleme görevi olduğu hususları yer almıştır. İlgili maddeler şöyle ki:

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı; her türlü futbol faaliyetlerini milli ve milletlerarası kurallara göre yürütmek, teşkilatlandırmak, geliştirmek ve Türkiye’yi futbol konusunda yurt içinde ve yurt dışında temsil etmek üzere, özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe sahip, özerk Türkiye Futbol Federasyonunun kurulması, teşkilat, görev ve yetkilerine ait esas ve usulleri düzenlemektir.

Türkiye Futbol Federasyonunun görevleri

MADDE 3 – (1) TFF’nin görevleri şunlardır:

a) Türkiye’deki her türlü futbol faaliyetini yürütmek, düzenlemek ve denetlemek…

Açıkladığımız 1. ve 3.maddeler uyarınca aslında TFF’nin sahip olduğu yetkisinin ülke futbolunu düzenlemek ve geliştirmekle sınırlı kaldığını tespit edebilmekteyiz. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun amacı ise 1.maddesinde yer almıştır. TCK’nın 1.maddesine göre Ceza Kanunun amacı kamu düzeni ve güvenliğini sağlamak, toplum barışını sağlamak ve suç işlenmesini önlemektir. Bu bağlamda TCK’nın ilgi ve alanı kamu düzenine aykırı bir durum olduğunda gerekli yaptırımları göstererek toplum düzenini sağlamaktır. Bu halde TFF’nin ilgili kişileri cezalandırma yetkisi spor müsabakalarında düzeni sağlamak adınayken TCK kapsamında verilen cezalar ise bizzat kamu düzeninin sağlanmasına yöneliktir. Bu nedenle bir spor karşılaşmasında suç işleyen kişiye hem TFF Disiplin talimatı uyarınca hem de TCK kapsamında ayrı ayrı cezalar verilebilmesi mümkündür. Nitekim 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanunun 19.maddesinin lafzından bir spor kulübüne veya bir sporcuya hem TFF Disiplin talimatı kapsamında hem de 6222 sayılı kanun kapsamında ceza verilmesinin mümkün olduğu anlaşılmaktadır. 6222 sayılı kanun 19.maddesi şöyle ki:

Federasyonların yaptırım uygulama yetkisi

MADDE 19 – (1) Bu Kanuna göre bir spor kulübüne veya spor kulübünün mensubuna ceza verilmesi, bu kulübün bağlı olduğu federasyonun yaptırım uygulama yetkisini ortadan kaldırmaz.

Özetle yukarıda açıkladığımız ilgili mevzuat uyarınca futbol müsabakalarında TFF Disiplin Talimatını ihlal eden kişi TFF tarafından ceza alabilecek ve ayrıca 6222 sayılı Kanunu ve 5237 sayılı TCK ihlal eden kişi yetkili ve görevli mahkeme tarafından da ceza alabilecektir. İlgili kişinin iki farklı düzenleme kapsamında ceza alabileceği hususunu açıklığa kavuşturduğumuza göre makalenin esası olan “Hakeme Saldırı Eyleminin Cezası” konusunu açıklığa kavuşturmak gerek. Ancak bu suçu işleyen kişi yukarıda bahsettiğimiz gibi iki farklı düzenlemeden ayrı ayrı cezalar alabileceğine göre konuyu önce TFF Disiplin Talimatı kapsamında anlatmak daha sonra TCK ile 6222 sayılı Kanun kapsamında anlatmak daha faydalı olacaktır.  Makalemize konu olan bu yazımızda ise TFF Disiplin Talimatında düzenlenmiş olan hükümler doğrultusunda inceleme yapılacak olup, TCK ve 6222 Sayılı kanun çerçevesinde uygulanacak yaptırımlara başka bir makalede değinilecektir.

3-) TFF DİSİPLİN TALİMATI KAPSAMINDA HAKEME SALDIRI EYLEMİ

3.1-) KAVRAMLAR

TFF Disiplin Talimatı kapsamında hakeme saldırı eyleminin sonuçlarından bahsetmeden önce aynı talimat içerisinde 2.madde de yer alan tanımlardan kısaca bahsetmekte yarar vardır. TFF Disiplin Talimatı 2.maddesinde “yönetici” ve “müsabaka görevlileri” kavramları şöyle tanımlanmıştır:

 Yönetici: Kulüplerin yönetiminde bulunan başkan, yönetim kurulu üyeleri ve onursal başkanı ile kulüp müdürü, genel müdür, genel sekreter gibi üst düzey kulüp yetkililerini,

 Müsabaka görevlileri: TFF tarafından görevlendirilen hakem, gözlemci, temsilci, saha komiserleri ve diğer kişileri,

Konumuzla ilgili kavramları açıkladıktan sonra hakeme yönelik saldırı halinde verilecek cezaları ve bu eylemin sonucuna ilişkin tespitlerimizi ele alabiliriz.

3.2-) İHLALİN MADDİ VE MANEVİ UNSURLARI

Ceza Hukukunda olduğu gibi doğal olarak bir talimat kapsamında bir kulübe ya da gerçek kişiye ceza veriliyorsa elbette bunun bir dayanağı olmalı. Bir başka ifadeyle kanunsuz ceza olmaz ilkesinde yola çıkarak TFF Disiplin Talimatı uyarınca verilecek cezalarında bir dayanağı olmalıdır. İşte bu noktada TFF Disiplin Talimatı 4.maddesinde gerekli açıklamalara yer verilmiştir.

TFF Disiplin Talimatı 4.maddesinde sportmenliğe, oyun kurallarına, TFF kararları ile talimatlarına aykırı davranılması halinde disiplin cezası ile cezalandırılacağı hükmüne yer verilmiştir. Ayrıca özel şartların varlığı halinde temel cezaların artırılabileceği ya da azaltılabileceği ifadelerine hüküm altına alınmıştır. Ayrıca aynı talimatın 5.maddesinde “herhangi bir ihlal durumundan dolayı ceza verilebilmesi için gerçekleştirilen eylemin kasten ya da taksirle işlenmesi” gerektiğine yer verilmiştir. Böylece TFF Disiplin Talimatı kapsamında ceza verilebilmesi için manevi unsur ihlalin mevcut olmasıdır; maddi unsur ise ihlalin kasten ya da taksirle işlenmiş olması gerektiğidir. TFF Disiplin Talimatı 5.madddesi şöyle ki:

MADDE 5 – MANEVİ UNSUR

Bu talimat kapsamında sayılan ihlaller, aksi açık bir şekilde belirtilmediği sürece, esas olarak kasten veya taksirle gerçekleştirilmiş olmaları halinde cezalandırılır.

Disiplin Talimatı kapsamında ceza verilmesinin maddi ve manevi unsur şartlarına dair gerekli açıklamayı yapmamız üzerine makalemizin konusu ile bağlantılı olarak Disiplin Talimatında yer alan İçtima hususuna da yer vermek gerekmektedir.

3.3-) İÇTİMA 

İçtima kavramı her ne kadar TFF Disiplin Talimatının kavramlar kısmında tanımlanmasa da Türk Ceza Hukuku kapsamında yer alan İçtima kavramı ile aynı anlama gelmektedir ancak farklı şekilde düzenleme bulmuştur.  Başka bir ifade ile TCK maddelerinde düzenlenen İçtima ile TFF Disiplin Talimatı maddelerinde yer alan İçtima’nın uygulama sistematiğinde farklılıklar mevcuttur. Bu konu başlığı altında TFF Disiplin Talimatı incelendiği için yine talimat kapsamında yer alan hükümlere değinmekle yetineceğiz. TCK kapsamında ki İçtima hükümlerini bir başka makalemizde ele alacağız.

İçtima kavramı, birleşme ya da toplanma anlamına gelmektedir. TFF Disiplin Talimatının 10.maddesinde ise İçtima ilişkin gerekli açıklamalara yer verilmiştir. İlgili madde şöyle ki:

MADDE 10

(1) Birden fazla cezayı gerektiren fiiller, ayrı ayrı cezalandırılır.

(2) Bununla birlikte, fiillerin bir bütünlük arz etmesi halinde en ağır cezayı gerektiren ihlal için öngörülen cezaya hükmedilir ve öngörülen ceza yarısına kadar artırılabilir.  

Maddeden de anlaşılacağı üzere talimat kapsamında birden fazla ihlali gerçekleştiren kişiye, yapmış olduğu her ihlal için ayrı ayrı ceza verilecektir. Ancak yapılan ihlallerin bir bütünlük içermesi halinde tek bir ceza verileceği ve uygulanacak cezalar arasında en ağır olanının hükmedileceğine yer verilmiştir. Ancak kanun maddesinde fiillerin bir bütünlük arz etmesinde ne kast edildiği yeteri kadar açık değildir. Başka bir ifadeyle kişinin kavga ettikten sonra bilinçli kart görmesinde bir bütünlük var mıdır? Veyahut Sahada yer alan hakemin kişilik haklarına saldırı karşısında yayıncı kuruluşa maç sonu açıklama yapılırken hakemeler hakkında sinkaflı açıklamalarda bulunulmasının bir bütünlük arz edip etmediği hususu netliğe kavuşmuş değildir. Bu noktada ise gerekli değerlendirmeyi yapan TFF bünyesinde ki Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu üyeleridir. Yeteri kadar açıklığa kavuşmamış olan 10.maddenin 2.fıkrası kapsamında ceza verilmesi halinde, ilgili merci kararlarının gerekçeli olarak kamuoyu ile paylaşılması yerinde olacaktır.

En nihayetinde makale konumuz ile içtima arasında ki bağlantıya kısaca değinecek olursak: Bir müsabaka esnasında öncelikle kavga edilmesi, sonrasında saldırı gerçekleştirilmesi ve ardından sportmenliğe aykırı hareket edilmesi ihlallerinin hepsi ayrı bir ihlal niteliğinde olup, Disiplin Talimatı madde 10 uyarınca birden fazla ceza gerektiren hal kapsamında değerlendirilebilir. Bu durum futbol disiplin yargılamasında İçtima hükümlerinin önemini ortaya koymaktadır.

Makale konumuzla ilgili olduğu için İçtima hükümlerinde bahsetme gereği hasıl olmuştur. Bu hususu yeteri kadar açıklamamız üzerine şimdi “Hakeme Saldırı Eyleminin Cezasına” yönelik ihlal türlerini açıklamak gerekmektedir.

3.4-) HAKEME SALDIRI EYLEMİ VE CEZASI

Hakeme saldırı eylemi esasında TFF Disiplin Talimatı m.44/2’de “Saldırı” başlıklı madde ile düzenlenmiş olup doğrudan “Hakeme Saldırı” başlığı ile bir düzenlenmiş herhangi bir madde mevcut değildir. Ancak hakeme saldırı eylemi ile Disiplin Talimatı m.44/2 haricinde de birden fazla ihlal meydana gelmektedir.

Zira müsabaka esnasında futbol hakemine saldırı eylemi ile hem saldırı ve kavga eylemi gerçekleştirilmiş olunur hem de sportmenliğe aykırı hareketlerde bulunulur. İşte bu noktada hakeme saldırı eylemi meydana geldiğinde, ilgili kişi birden fazla disiplin ihlalinde bulunmuş olur. Nitekim aşağıda detaylıca inceleyeceğimiz MKE Ankaragücü- Çaykur Rizespor maçında müsabaka hakemi Halil Umut Meler’e karşı yapılan saldırı eylemi sonucunda TFF Disiplin Talimatında ki birden fazla ihlal gerçekleştirilmiştir.

Makalemizin bu kısmında TFF Disiplin Talimatına ilişkin maddeleri incelediğimiz için hakeme saldırı eyleminde de yine bu talimat doğrultusunda açıklama yapılacaktır.

Yukarıda da açıkladığımız üzere müsabaka sırasında hakeme karşı yapılan bir saldırı eylemi ile sırasıyla TFF Disiplin Talimatında yer alan madde 36 Sportmenliğe Aykırı Hareket ihlali, madde 41 Kişilik Haklarına Saldırı ihlali, madde 44 Saldırı ihlali, madde 45 Kavga ihlali, madde 52 Saha Olayları ihlali gerçekleştirilmiş olur. Şimdi sırasıyla bu ihlalleri, ihlallerin hangi hallerde meydana geleceğini ve yapılan ihlal sonucu verilecek cezaları inceleyeceğiz.

3.4.1-) SPORTMENLİĞE AYKIRI HAREKET (MADDE 36)

Sportmenliğe aykırı hareket ihlali, TFF Disiplin Talimatı 36.maddesin de düzenlenmiştir. İlgili maddenin 1.fıkrasında söz konusu ihlalin ne şekilde meydana geleceğine yer verilmiş ve aynı fıkranın (a) bendinde futbolcular bakımından, (b) bendinde yöneticiler, (c) bendinde görevliler, (ç) bendinde ise kulüpler bakımından verilecek temel cezanın miktarı gösterilmiştir. Ayrıca yine 36.maddenin 5.fıkrasınında, Sportmenliğe Aykırı Hareketin TFF Mensuplarına işlenmesi halinde bunun ağırlaştırıcı neden olacağına ilişkin hükme yer verilmiştir. Bu halde ihlalin Hakemlere karşı işlenmesi halinde bunun temel cezadan artırım sebebi olacağını ifade edebiliriz. 36.maddenin 1.fıkrası şöyle ki:

MADDE 36

Sportmenliğe veya spor ahlakına aykırı hareket eden, tutum ve davranışlarıyla TFF’nin saygınlığını zedeleyen ya da futbolun değerini düşüren eylemlerde bulunan veya basın ve yayın organları ya da sosyal medya aracılığıyla sporda şiddet veya düzensizliği teşvik eden veya taraftar eylemlerine sebebiyet verebilecek mahiyette sportmenliğe, spor ahlakına veya fair-play anlayışına aykırı açıklama ya da beyanlarda bulunan;

Disiplin Talimatı 36.maddenin 5.fıkrası (a), (b), (c) bendinde ise hakemlere saldırı eyleminin meydana gelmesi halinde verilecek ceza miktarı gösterilmiştir. 36.maddenin 5.fıkrası (a) ile (b) bendi şöyle ki:

(5) Yukarıdaki 1. fıkrada belirtilen ihlalin TFF mensuplarına veya müsabaka görevlilerine yönelik olması ve fiili müdahale içermesi halinde;

(a) Futbolculara 3 ila 6 müsabakadan men cezası,

(b) Kulüp yöneticilerine 75 ila 150 gün hak mahrumiyeti cezası ile birlikte Süper Lig kulübü yöneticileri için 140.000.-TL’den 600.000.-TL’ye kadar, 1. Lig kulübü yöneticileri için 80.000.- TL’den 280.000.-TL’ye kadar, 2. Lig kulübü yöneticileri için 60.000.-TL’den 120.000.-TL’ye kadar, 3. Lig kulübü yöneticileri için 34.000.-TL’den 60.000.-TL’ye kadar para cezası,

(c) Görevlilere ve diğer kişilere 3 ila 6 müsabakada soyunma odasına ve yedek kulübesine giriş yasağı veya 21 ila 50 gün hak mahrumiyeti cezası, verilir.

Yukarıda açıkladığımız madde hükmünden de anlaşılacağı üzere; ihlalin futbol hakemine karşı işlenmesi halinde futbolculara, kulüp yöneticilerine ve görevlilere farklı cezalar öngörülmüştür. Bu bağlamda ihlali gerçekleştiren kişinin statüsüne göre ceza verileceği anlaşılmaktadır.

Ancak şu hususun üzerinde önemle durmak gerekir: Burada hangi eylemlerin sportmenliğe ve spor ahlakına aykırı olduğu konusu TFF bünyesinde ki Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu üyelerinin kanaatindedir. Bu nedenle sportmenliğe aykırı hareket ihlali kapsamında verilecek cezaların gerekçeli ve açık olması son derece önemlidir. Ancak şu hususu da belirtmek gerekir ki, yöneticilere verilecek hak mahrumiyeti cezası tüm ligler için aynı iken para cezası konusunda liglere göre farklı rakamlarla cezalara hükmedilmektedir. Bu durum ise kuralların

Açıkladığımız gerekçeler doğrultusunda hakeme saldırı eylemi meydana gelirse, bu durumun sportmenliğe aykırı hareket kapsamında değerlendirileceği ve ihlali gerçekleştiren kişinin statüsüne göre ceza verileceği anlaşılmaktadır.

Şimdi diğer bir ihlal konusu olan Kişilik Haklarına saldırı, hakaret, tehdit ve tükürme ihlalinden bahsetmek gerekmektedir.

3.4.2-) KİŞİLİK HAKLARINA SALDIRI, HAKARET, TEHDİT VE TÜKÜRME (MADDE 41)

Disiplin Talimatı 41.madde de birden fazla eylem, tek bir hüküm içerisinde ihlal olarak düzenlemiştir.  Yani bir kişi tarafından diğer bir kişiye karşı kişilik haklarına saldırı, hakaret, tehdit veya tükürme eylemlerinden birinin yapılması halinde 41.madde de gösterilen ceza verilecektir.  İhlalin gerçekleşmesi konusunda ihlalin kast veya taksirle işlenmesi bakımından bir ayrım yapılmamıştır. Bu halde kişi ister kasten ister taksirle bu ihlali gerçekleştirmiş olsun her hâlükârda ceza alacaktır.

Ayrıca 41.madde uyarınca verilecek ceza (a), (b), (c) fıkralarında açıklanmış olup, futbolcular kulüp yöneticileri ve görevliler yönünden ayrıma tabii tutulmuştur.  Ayrıca (b) bendinde, ihlalin yöneticiler tarafından müsabakanın hakemine karşı işlenmesi cezanın ağırlaştırıcı nedeni olarak kabul edilmiştir. İlgili maddenin konumuzla bağlantılı olan kısmı şöyle ki:

MADDE 41

(1) TFF veya mensuplarına, müsabaka görevlilerine, futbolculara, yöneticilere veya diğer ilgili kulüp ve kişilere, hakaret eden, söven, tehdit eden veya herhangi bir şekilde kişilik haklarına saldırıda bulunan veya basın ve yayın organları veya sosyal medya aracılığıyla bu eylemleri gerçekleştiren;

(a) Futbolculara 2 ila 5; fiillerin müsabaka görevlilerine yönelik olması halinde ise 3 ila 7 müsabakadan men cezası,

(b) Kulüp yöneticilerine 30 ila 60 gün; fiillerin müsabaka görevlilerine yönelik olması halinde ise 75 ila 150 gün hak mahrumiyeti cezası ve Süper Lig kulübü yöneticileri için 140.000.-TL’den 600.000.-TL’ye kadar, 1. Lig kulübü yöneticileri için 60.000.-TL’den 280.000.-TL’ye kadar, 2. Lig kulübü yöneticileri için 52.000.-TL’den 100.000.-TL’ye kadar, 3. Lig kulübü yöneticileri için 34.000.-TL’den 60.000.-TL’ye kadar para cezası,

(c) Görevlilere ve diğer kişilere 2 ila 5; fiillerin müsabaka görevlilerine yönelik olması halinde ise 3 ila 7 müsabakada soyunma odasına ve yedek kulübesine giriş yasağı veya 21 ila 50 gün arasında hak mahrumiyeti cezası, verilir.

Daha önceden açıkladığımız 36.maddde de ki gibi 41.madde de ihlalin gerçekleştirenin statüsüne göre farklı cezalar öngörülmüştür. Başka bir ifadeyle ihlali gerçekleştiren futbolcuysa farklı, kulüp yöneticisi ise farklı ve görevli kişilere farklı oranlarda ceza verileceği öngörülmüştür. Ancak bu noktada akıllara şu soru gelmektedir: Eğer 41.maddeyi hem hakaret hem de tehdit eylemi ile ihlal eden kişi tek bir ceza mı alacaktır yoksa 41.madde uyarınca iki defa mı ceza alacaktır. Şüphesiz talimat kapsamında bu sorunun cevabı açık değildir. Bu nedenle Türkiye Futbol Federasyonunun ilgili birimleri tarafından bu açığa yönelik düzenleme yapılması yerinde olacaktır. Kaldı ki kişinin hem hakaret hem de tehdit veya tükürme eylemini yapması halinde TFF Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu tarafından verilecek kararın anlaşılır ve gerekçeli olması önem taşımaktadır.

Şimdi, 41.maddeyi makale konumuz olan “Hakeme Saldırı Eylemi” ile birlikte değerlendirmek gerekmektedir. Daha öncesinde ifade ettiğimiz gibi disiplin talimatında “Hakeme Saldırı” başlığı altında herhangi bir ihlal düzenlenmiş değildir. Ancak hakeme saldırı eyleminin gerçekleşmesi ile disiplin talimatın 41.madde de gösterilen bir takım ihlallerinde meydana geleceği sabittir. Bu bağlamda bir sporcu ya da kulüp başkanı tarafından müsabaka hakemine karşı hakaret veya tehdit edilmesi, tükürülmesi ya da kişilik haklarına saldırıda bulunulması ile aslında “Hakeme Saldırı Eylemi” gerçekleşmiş olacak ve 41.madde kapsamında ilgili kişiler ceza alabilecektir.

41.maddenin “Hakeme Saldırı Eylemi” ile ilgili bağlantısını anlatmamız üzerine yine Disiplin Talimatı 44.madde de yer alan  “Saldırı” başlıklı ihlalden bahsetmek gerekmektedir. 

3.4.3-) SALDIRI (MADDE 44)

Saldırı eyleminin gerçekleşmesi halinde uygulanacak ceza Disiplin talimatının 44.maddesinde düzenlenmiştir. Ancak bu madde de düzenlenen saldırı eylemi ile yukarıda açıkladığımız 41.madde de ki kişilik haklarına saldırı eylemi birbirinden farklıdır. İkisi arasında ki farka kısaca değinecek olursak: Kişilik haklarına saldırı eylemi; hakaret, tehdit, ısrarlı takip, mesaj yoluyla taciz etmek gibi hareketleri barındırır. Disiplin talimatı 44.madde kapsamında düzenlenen saldırı eylemi ise başka bir kişinin beden ya da mal varlığına yönelik zarar verici eylemlerde bulunulmasıdır. Bu halde Disiplin talimatına tabii kişilerin saldırı eyleminde bulunması halinde 44.madde uyarınca ceza verilecektir.

Disiplin Talimatı 44.madde, saldırının kimlere karşı olabileceği düzenlemiştir. Söz konusu hükme göre saldırı eyleminin futbolculara, yöneticilere, görevlilere veya diğer kişilere yönelik olması halinde gündeme gelecektir. Bu madde kapsamında verilecek ceza ise yukarıda açıkladığımız maddeler gibi ihlali gerçekleştirenin statüsüne göre değişmektedir. Başka bir ifadeyle saldırı eylemini gerçekleştiren kişinin futbolcu, kulüp yöneticisi veya görevli olmasına göre farklı cezalar söz konusu olmaktadır.  Ancak 44.maddenin 2.fıkrası uyarınca saldırı eyleminin hakemlere yönelik olması cezanın ağırlaştırıcı nedeni olarak düzenlenmiştir. Yani TFF Disiplin talimatına tabii kişilerin hakemlere karşı saldırı eyleminde bulunması halinde verilecek temel cezanın daha ağırlaştırılmış şekli uygulanacaktır. İlgili madde ve ihlali gerçekleştiren kişilere verilecek cezalar şöyle ki:

MADDE 44 – SALDIRI

(1) Saldırının, futbolculara, yöneticilere, görevlilere veya diğer kişilere yönelik olması halinde;

(a) Futbolculara 5 ila 10 müsabakadan men cezası,

(b) Kulüp yöneticilerine 75 ila 180 gün hak mahrumiyeti cezası ile birlikte Süper Lig kulübü yöneticileri için 105.000.-TL’den 450.000.-TL’ye kadar, 1. Lig kulübü yöneticileri için 60.000.-TL’den 210.000.-TL’ye kadar, 2. Lig kulübü yöneticileri için 45.000.-TL’den 90.000.-TL’ye kadar, 3. Lig kulübü yöneticileri için 25.500.-TL’den 45.000.-TL’ye kadar para cezası,

(c) Görevlilere ve diğer kişilere, 5 ila 10 müsabakada soyunma odasına ve yedek kulübesine giriş yasağı veya 45 ila 90 gün hak mahrumiyeti cezası verilir.

(2) Saldırının TFF mensuplarına veya müsabaka görevlilerine yönelik olması halinde;

(a) Futbolculara 10 ila 15 müsabakadan men cezası,

(b) Kulüp yöneticilerine 150 ila 400 gün hak mahrumiyeti cezası ile birlikte Süper Lig kulübü yöneticileri için 195.000.-TL’den 825.000.-TL’ye kadar, 1. Lig kulübü yöneticileri için 105.000.-TL’den 450.000.-TL’ye kadar, 2. Lig kulübü yöneticileri için 75.000.-TL’den 150.000.-TL’ye kadar, 3. Lig kulübü yöneticileri için 45.000.-TL’den 105.000.-TL’ye kadar para cezası,

(c) Görevlilere ve diğer kişilere, 10 ila 15 müsabakada soyunma odasına ve yedek kulübesine giriş yasağı veya doksan ila üç yüz gün hak mahrumiyeti cezası, verilir.

Disiplin talimatı 44.maddenin makale konumuzla olan bağlantısından da kısaca değinmek gerekir. Daha öncesinde açıkladığımız üzere Disiplin Talimatında doğrudan hakeme saldırı ihlali düzenlenmiş değildir. Bu nedenle talimat içerisinde düzenlenen ihlaller ile verilecek ceza tespit edilmektedir. Ayrıca yukarıda belirtmiş olduğumuz ihlallerle beraber hakeme saldırı eylemi için uygulanabilecek bir diğer hüküm, Disiplin talimatı madde 44’tür. Zira açıkladığımız 44.maddenin 2.fıkrası uyarınca saldırı eyleminin futbol hakemlerine karşı işlenmesi halinde verilecek ceza gösterilmiştir. Saldırı eyleminin gerçekleştiren kişinin statüsüne göre farklı yaptırımlara yer verilmiştir. Futbolcular için müsabakadan men cezası verilirken, kulüp yöneticilerine hak mahrumiyeti ve para cezası verileceği belirtilmiştir. 

Burada üzerinde durulması gereken önemli bir husus ise Disiplin Talimatı 44.madde de Saldırı ihlalinin unsurlarına yer verilmemiş ve yapılan eylemin meydana getirdiği zararın büyüklüğüne göre ayrım yapılmamış olmasıdır. Nitekim şahıs tarafından yapılan saldırı eylemi sonucu mağdurun yüzünde sabit iz kalması veya basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek ölçüde hafif olması halinde aynı cezanın verilip verilmeyeceği açık değildir. Ancak maddenin lafzında herhangi bir ayrıma gidilmediği için sonucu ne kadar hafif ya da ağır olursa olsun madde 44 Saldırı ihlalinin temel cezası üzerinden yaptırım uygulanacaktır. Bu durum birçok spor hukukçusu tarafında eleştirilmekle birlikte bir o kadar da tartışmaya açıktır.  En nihayetinde Disiplin Talimatı kapsamında ceza vermeye yetkili olan Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu kararlarının gerekçeli ve açık olması önem arz etmektedir. Özetle Hakeme saldırı eylemi söz konusu olduğunda Disiplin Talimatı m.44/2 uygulama alanı bulacaktır.

Makale konumuzla ilgili olan bir diğer ihlal ise Disiplin Talimatının 45.maddesinde düzenlenmiş olan Kavga konun başlıklı ihlaldir. Şimdi bu konuya değinmek gerekmektedir.

3.4.4-) KAVGA ( MADDE 45)

Kavga eylemi her ne kadar doğrudan bir saldırı eylemini barındırmasa da olası bir münakaşa veya saldırı girişiminde kavga çıkması muhtemeldir. O nedenle talimatın 45.maddesinde düzenlenmiş olan Kavga ihlalinde bahsetme gereği hasıl olmuştur.

“Kavga” ihlali disiplin talimatında madde 45 uyarınca “kavgaya karışan ve filleri daha ağır bir cezayı gerektirmeyen hallerde” ortaya çıkmaktadır. Madde lafzından da anlaşılacağı üzere disiplin talimatına tabii olan kişilerden birinin kavgaya karışması halinde söz konusu “Kavga” ihlali meydana gelecektir. Ancak önemli olan husus, kavgaya karışma olayı sonucu daha ağır cezayı gerektiren bir halin doğmamış olmasıdır. Başka bir ifadeyle kavgaya karışan kişi, disiplin talimatı kapsamında daha ağır cezayı gerektiren bir ihlali de işlemiş olursa, madde 45 “Kavga” ihlali oluşmayacak ve daha ağır cezayı gerektiren ihlalden dolayı ceza alacaktır. İlgili kanun maddesi şöyle ki:

MADDE 45 – KAVGA

Bir kavgaya karışan ve fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmeyen

(a) Futbolculara 3 ila 5 müsabakadan men cezası,

(b) Kulüp yöneticilerine 60 ila 200 gün hak mahrumiyeti cezası ile birlikte Süper Lig kulübü yöneticileri için 78.000.-TL’den 390.000.-TL’ye kadar, 1. Lig kulübü yöneticileri için 39.000.-TL’den 180.000.-TL’ye kadar, 2. Lig kulübü yöneticileri için 25.500.-TL’den 78.000.-TL’ye kadar, 3. Lig kulübü yöneticileri için 15.000.-TL’den 39.000.-TL’ye kadar para cezası,

(c) Görevlilere ve diğer kişilere, 3 ila 5 müsabakada soyunma odasına ve yedek kulübesine giriş yasağı veya 45 ila 150 gün hak mahrumiyeti cezası, verilir.

Kavga ihlalinin meydana gelmesi için ilgili kişilerin kavgaya karışması yeterlidir. Ancak kavga karışmakla beraber kişinin, karşısında ki kişiye saldırı da bulunması, hakaret etmesi veya tükürmesi disiplin talimatında ki diğer ihlallerinde uygulanması sonucunu doğuracaktır. Yani talimata tabii herhangi bir kişinin hakeme yönelik gerçekleştirdiği eylemlerle kavgaya karışması ve münakaşa esnasında fiziki veya sözlü saldırı da bulunması muhtemeldir. İşte bu durumda ilgili kişi hakkında birden fazla ihlali gerçekleştirdiği için birçok ceza verilecektir.

Yukarıda açıklamış olduğumuz her bir ihlal futbolcunun, yöneticinin veya diğer ilgili kişilerin bireysel olarak talimata aykırı davranması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Eğer Disiplin Talimatına tabii kişiler, hakeme saldırı eylemini 3’ten fazla kişiyle bir araya gelerek işlerse bu durumda ihlali gerçekleştiren kişinin kulübü hakkında disiplin soruşturması da başlatılabilir. Bu husus TFF Disiplin Talimatı madde 40/A’da düzenlenmiştir. Ancak bu madde futbolcu ya da yöneticiye karşı verilecek bir cezayı değil, ihlali gerçekleştiren kişinin kulübüne verilecek bir cezaya içerdiği için işbu makalemizde kısaca değinmekle yetineceğiz. Zira makalemizin konusu, hakeme saldırı eylemini gerçekleştiren futbolcular, görevliler ve yöneticiler bakımından verilecek cezalar ile sonuçlarını incelemektir.

Açıklamış olduğumuz ihlaller ile müsabaka esnasında veya sonrasında bir takım saha olaylarının yaşanması da muhtemeldir. Zira Disiplin Talimatında “Saha Olayları” başlığıyla ilgili düzenlemeye yer verilmiştir. Bu nedenle hakeme saldırı, hakaret, tehdit vs. gibi olaylar sonrası yaşanacak saha olaylarına ilişkin bir takım hususları açıklamakta fayda vardır.

3.4.5-) SAHA OLAYLARI (MADDE 52)

Müsabaka esnasında yaşanacak muhtemel bir saha olayına ilişkin uygulanacak yaptırım Disiplin Talimatı madde 52’de düzenlenmiştir. Talimatın 52.maddesinde saha olayına neden olan futbolcular, yöneticiler, görevliler yönünden ayrı, futbol kulüpleri yönünden ayrı ve seyirciler yönünden ayrı düzenlemeye yer verilmiştir. Bu nedenle ilgili maddenin kapsamı geniş olmakla birlikte makale konumuz olan “Hakeme Saldırı Eylemi” ile bağlantılı olan kısım 52.maddenin 1.fıkrasıdır. Bu halde Disiplin Talimatı m.52/1 şöyle ki:

MADDE 52 – SAHA OLAYLARI

(1) Stadyumlarda düzen veya disiplinin ya da müsabakanın olağan akışı içinde oynanmasının veya güvenliğinin sağlanmasına ilişkin kuralları bireysel veya toplu bir biçimde ihlal eden kişiler, bir aydan iki yıla kadar müsabakalardan men veya süreli hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılır.

Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere stadyumlarda düzeni bozan veya müsabakanın akışına, oynanmasına ve güvenliğine engel olan kişiye 1 aydan 2 yıla kadar müsabakalardan men veya hak mahrumiyeti cezası verilmektedir. Şu hususu açıklamak gerekir ki: Futbolculara müsabakadan men cezası verilebilirken; Yönetici, Görevli veya futbolcu dışındaki diğer kişilere hak mahrumiyeti cezası verilmektedir. Bu halde hakeme saldırı eylemini gerçekleştiren bir kişi bu hareketi ile beraber saha olaylarına da neden olursa ayrıca madde 52 kapsamında 1 aydan 2 yıla kadar müsabakalardan men veya hak mahrumiyet cezası alacaktır.

Burada önemle vurgulamak gerekir ki: Ceza Hukuku ilkeleri bağlamında verilecek ceza, gerçekleştirilen eylem ile orantılı olmalıdır. Yani keyfiliğe ve orantısızlığa kaçmamalıdır. Ancak madde 52/1’de gösterilen 1 aydan 2 yıla kadar ceza için sürenin alt ve üst sınırı yönünden orantısızlık vardır. Zira saha olaylarına neden olan bir futbolcuya verilecek 1 ay müsabakalardan men cezası ile 2 yıl müsabakalardan men cezası arasında çok ciddi fark vardır. Bu nedenle cezanın alt sınırı ile üst sınırı arasında bir dengenin olmadığını ve verilecek cezanın keyfiliğe yol açabileceğini belirtmekte fayda vardır.

Açıklamış olduğumuz ihlaller esasında, hakeme saldırı eyleminde gerçekleşmesi mümkün olan ihlallerdir. Belirtmiş olduğumuz ihlaller ile kişilere cezalar verilmekte ve bu cezaların belirli sonuçları da olmaktadır. Bu sonuçlardan hak mahrumiyeti haline değinmek gerekmektedir. Şimdi verilen cezaların sonuçlarından biri olan hak mahrumiyeti halini açıklayacağız.

4-) HAK MAHRUMİYETİ (MADDE m.25)

Hak mahrumiyeti kavramı, kişinin, resmi müsabakalarda stadyumlara girmek de dahil olmak üzere futbolla ilgili idari, sportif veya sair her türlü faaliyette bulunmaktan men edilmesidir. Başka bir ifadeyle, ceza alan kişinin futbolla ilgili tüm eylemlerden yoksun bırakılması halidir. Hak mahrumiyeti ile korunan amaç futbol faaliyetlerinde disiplini sağlamak ve ceza alan kişilere karşı kuralların caydırıcılığını kullanmaktır. 

Hak mahrumiyeti kural olarak yöneticiler ve görevliler hakkında uygulanır. Zira futbolculara müsabakadan men cezası verilmektedir.

Hak mahrumiyeti cezası süreli ve sürekli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Süreli hak mahrumiyeti cezası kişinin belirli bir süre aralığında futbol faaliyetlerinden yoksun bırakılması iken sürekli hak mahrumiyeti cezası ise kişinin ömür boyu futbol faaliyetlerinden yoksun bırakılması yani men edilmesi halidir.

Hak mahrumiyetini ilişkin düzenleme Futbol Disiplin Talimatı madde 25’te düzenlenmiştir. 25.maddenin ikinci fıkrasında ise süreli ve sürekli hak mahrumiyeti cezasına yer verilmiştir. İlgili madde şöyle ki:

MADDE 25 – HAK MAHRUMİYETİ

(1) Kişinin, resmi müsabakalarda stadyumlara girmek de dahil olmak üzere futbolla ilgili idari, sportif veya sair her türlü faaliyette bulunmaktan men edilmesidir.

(2) Hak mahrumiyeti cezası süreli veya sürekli olarak verilebilir. Süreli hak mahrumiyeti cezası on beş günden az, üç yıldan fazla olamaz. Üç yıldan fazla hak mahrumiyeti cezası, sürekli hak mahrumiyeti cezası olarak nitelendirilir. Bir kararla hükme bağlanan cezaların toplamı üç yıldan fazla olursa, bu cezalar sürekli hak mahrumiyeti olarak infaz edilir.

Konumuz ile hak mahrumiyeti cezasının arasında ki bağlantıya da değinmek gerekir. Daha öncesinde açıkladığımız üzere hakeme saldırı eylemi Futbol Disiplin Talimatında Doğrudan Düzenlenmiş değildir. Hakeme saldırı eylemi ile aslında Disiplin Talimatında ki birden fazla ihlalin ortaya çıkmasıyla gerçekleşmektedir. Bu durumda birden fazla ihlali gerçekleştiren kişinin de Disiplin Talimatının 10.maddesinde düzenlenen İçtima hükümleri uyarınca birden fazla ceza alması muhtemeldir. Hakeme saldırı eylemi sonucu hakkında birden çok ceza uygulanan kişi, 3 yıldan fazla hak mahrumiyeti cezası alırsa, sürekli olarak futbol eylemlerinden men edilecektir. Örneğin hakeme saldıran bir yöneticinin içtima hükümleri uyarınca Disiplin Talimatı m.36/5-b kapsamında 150 gün hak mahrumiyeti, Disiplin Talimatı m.41/1-b kapsamında 150 gün hak mahrumiyeti, Disiplin Talimatı m.44/2-b kapsamında 400 gün hak mahrumiyeti ve Disiplin Talimatı m.45/1-b kapsamında 200 gün hak mahrumiyeti cezası alması halinde toplam 900 gün hak mahrumiyeti cezası almış olacaktır. Bu durumda hakeme saldırı eyleminde bulunan yöneticinin cezası 3 yılı geçmediği için SÜRELİ HAK MAHRUMİYETİ CEZASI uygulanacaktır.

Hak mahrumiyetine ilişkin yaptığımız gerekli açıklama sonrası Trendyol Süperlig 2023-2024 Sezonu 15.Hafta karşılaşmalarından MKE Ankaragücü-Çaykur Rizespor maçında, müsabakanın hakemi Halil Umut Meler’e karşı MKE Ankaragücü başkanı Faruk Koca’nın yumruklu saldırısını ve daha önceki yıllarda benzer olaylara karışan futbolculara verilen cezaları yorumlayacağız.

5-) GEÇMİŞ YILLARDA HAKEME SALDIRI EYLEMİ NEDENİYLE VERİLEN CEZALAR

Yukarıda “Hakeme Saldırı Eylemi” ihlalinin nasıl ve ne şekilde gerçekleşeceğini; ihlalin meydana gelmesi üzerine kimlere hangi oranda ceza verileceğini detaylıca açıkladık. Özellikle Disiplin Talimatı kapsamında paylaşmış olduğumuz bilgiler sonrası geçmiş yıllarda  hakeme saldırı eylemi üzerine hangi işlemlerin uygulandığını ve bu ihlali gerçekleştiren kişilerin hangi cezalara tabii tutulduğunu belirteceğiz. Önceki yıllarda bu tür hadiseler çok kez yaşanmışken özellikle kamuoyunda yer edinen ve etraflıca tartışılan olaylara yer vereceğiz.

5.1-) ARDA TURAN’A VERİLEN 10 MÜSABAKADAN MEN VE 39.000,00 TL PARA CEZASI

2017-2018 Süperlig sezonu 32.hafta müsabakalarından Başakşehir FK - Sivasspor karşılaşmasında futbolcu Arda Turan, maçın hakemine karşı fiili müdahalede bulunmuş ve sözlü olarak bir takım hakaret niteliğinde cümleler sarf ettiği iddia edilmiştir. Daha sonrasında maçın hakemi Arda Turan’a kırmızı kart göstermiş ve bu olay neticesinde rapor hazırlanarak TFF Hukuk Müşavirliği tarafından Arda Turan PFDK’ya (Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu) sevk edilmiştir.

Arda Turan’ın sevki sonrası PFDK tarafından hakkında; hakeme SALDIRI eyleminde dolayı 10 maç ile 13.000 TL para cezası, hakeme yönelik HAKARET nedeniyle 3 maç ile 13.000 TL para cezası, hakeme TEHDİT eyleminden dolayı 3 maç ile 13.000 TL para cezası olmak üzere toplam 16 maç müsabakalardan men cezası ile 39.000 TL para cezası verilmiştir. PFDK tarafından verilen ceza sonrası TFF Tahkim Kuruluna başvurulmuş ve Tahkim Kurulu incelemesi sonucunda cezası hafifletilerek 10 maç müsabakalardan men cezası ile 39.000 TL para cezası verilmiştir.

Verilen cezaların esası hakkında inceleme yapmadan önce PFDK ve Tahkim Kurulu tarafından verilen kararların gerekçeli ve şüpheleri giderecek nitelikte olmadığını belirtmek gerekir. Zira bu husus açıkça Ceza Hukuku normlarına ve kurallarına aykırılık teşkil etmektedir. Kişilere verilecek cezanın boyutu az veya çok olması farketmeksizin PFDK ve Tahkim Kurulu kararları gerekçeli olmak ve hakkında ceza verilen kişinin ihlali gerçekleştirdiğine dair şüphelerin giderildiğine ilişkin açıklamalı olmalıdır. İşbu kararlarda ise PFDK ile Tahkim Kurulu kararlarının özet şeklinde olduğu anlaşılmaktadır.

Arda Turan hakkında verilen cezanın esası hakkında kısaca inceleme yapmakta fayda vardır. 10/05/2018 tarihli PFDK kararından gerekçeli olmaması sebebiyle tam anlaşılmamakla beraber ilk olarak Arda Turan hakkında TFF Disiplin Talimatı m.44/2-a uyarınca hakeme saldırı eyleminde dolayı 10 maç müsabakadan men ile 13.000 TL para cezası verilmiştir. Burada hakeme saldırı eyleminde dolayı verilen 10 maçlık müsabakalardan men cezası disiplin talimatına ve hukuka uygun olmakla birlikte 13.000 TL para cezası disiplin talimatına ve hukuka uygun değildir. Zira yukarıda da açıklamış olduğumuz üzere Disiplin Talimatı m.44/2-a uyarınca hakeme saldırı nedeniyle futbolculara sadece 5 ile 10 müsabakadan men cezası verilebilir. İlgili madde de futbolculara ayrıca para cezası verilebileceğine ilişkin bir hüküm düzenlenmiş değildir. Bu halde Arda Turan’ın hakeme saldırı eylemi nedeniyle hakkında m.44/2-a uyarınca verilen 13.000 TL para cezası hukuka aykırıdır.

Arda Turan hakkında yine 10/05/2018 tarihli PFDK kararı ile futbol hakemine hakaret eylemi sonucu 3 maçlık müsabakalardan men ile 13.000 TL para cezası verilmiştir. Burada futbol hakemine hakaret nedeniyle Arda Turan’a verilen 3 maçlık müsabakalardan men cezası hukuka uygun olmakla beraber, 13.000 TL para cezasına hükmedilmesi açıkça Disiplin Talimatına ve hukuka aykırıdır. Nitekim daha öncede belirttiğimiz üzere müsabaka hakemine hakaret eylemi sonucunda futbolculara sadece m.41/1-a uyarınca 3 ile 7 maç arasında müsabakalardan men cezası verilebilir. Yani müsabaka hakemine hakaret nedeniyle futbolcu hakkında ayrıca para cezası verilebilmesi söz konusu değildir. Bu durum açıkça Disiplin Talimatına ve hukuk normlarına aykırılık teşkil etmektedir.

Arda Turan hakkında 10/05/2018 tarihli PFDK kararı verilen cezalardan bir diğeri ise müsabaka hakemine yönelik tehdit ihlalinden dolayıdır. Arda Turan’ın müsabaka hakemini tehdit etmesi nedeniyle hakkında 3 maçlık müsabakadan men cezası verilmesi Disiplin Talimatlarına ve hukuka uygunken; 13.000 TL para cezası verilmesi yine Disiplin Talimatına ve hukuk kurallarına aykırıdır. Zira daha önceki paragrafta olduğu gibi müsabaka hakemine tehdit eylemi Disiplin Talimatı m.41/1-a kapsamında düzenlenmiştir. Burada da müsabaka hakemine tehdit eylemi nedeniyle futbolculara sadece 3 ile 7 maç müsabakalardan men cezası verilebilmektedir. Bu ceza haricinde futbolculara para cezası verilmesi Disiplin Talimatına ve hukuk kurallarına aykırıdır.

PFDK tarafında Disiplin Talimatına ve hukuk normlarına aykırı olarak verilen para cezası sonrasında TFF Tahkim Kurulunun da, açıklamış olduğumuz yanlışlığı düzeltmemesi sorgulanması ve tartışılması gereken bir husustur. Nitekim TFF Tahkim Kurulu ülke futbolu içerisinde yaşanan uyuşmazlıkları çözmeye yetkili en üst merciidir ve TFF Tahkim Kurulu karaları kesindir. Ayrıca PFDK kararlarında olduğu gibi TFF Tahkim Kurulu kararlarının da gerekçeli olmaması ve mevcut şüpheleri giderecek açıklamaları içermemesi bir diğer hukuka, hukuk ilkelerine ve normlarına aykırlık teşkil eden durumdur.

Özetle Arda Turan hakkında Tahkim Kurulu incelemesi sonucu hakeme saldırı, hakaret ve tehdit eylemleri nedeniyle 10 maç müsabakalardan men cezası ve 39.000 para cezası verilmiştir. Futbolcuya verilen 10 maçlık müsabakalardan men cezası Disiplin Talimatına ve hukuk ilkelerine uygun olmakla birlikte 39.000 TL adli para cezası Disiplin Talimatına ve hukuka aykırıdır. Ceza Hukukunun en temel kurallarından olan “KANUNSUZ CEZA OLMAZ” ilkesi uyarınca bir şahsa veya kişiye ceza verilmesi için onun kanunla veya kanunun yetki verdiği talimatla düzenlemiş olması gerekmektedir. Ancak Disiplin Talimatında hakeme saldırı, hakaret veya tehdit eylemi nedeniyle adli para cezası verileceğine ilişkin herhangi bir düzenleme mevcut değildir. Bu gerekçelerle Arda Turan hakkına verilen 39.000 TL para cezası hukuka aykırıdır.

Arda Turan işlemiş olduğu ihlal sonucu verilen cezaları incelememiz üzerine kamuoyunda oldukça yer edinen bir diğer olay ise Trendyol Süperlig 2023-2024 Sezonu 15.Hafta karşılaşmalarından MKE Ankaragücü-Çaykur Rizespor maçında, müsabakanın hakemi Halil Umut Meler’e karşı MKE Ankaragücü başkanı Faruk Koca’nın yumruklu saldırısı olmuştur. Yaşanan bu hadise sonrası MKE Ankaragücü Başkanı Faruk Koca TFF Hukuk Kurulu tarafından PFDK’ya sevk edilmiştir. Şimdi Faruk Koca’ya gerçekleştirdiği ihlaller nedeniyle verilen cezaları ve bu olayın sonuçları hakkında değerlendirme yapacağız.

5.2-) FARUK KOCA’YA PFDK TARAFINDA VERİLEN ÖMÜR BOYU HAK MAHRUMİYETİ CEZASI

MKE Ankaragücü-Çaykur Rizespor maçında Faruk Kocanın müsabaka hakemi Halil Umut Meler’e yönelik saldırısı sonucu PFDK tarafından hakkında 5 Yıl Hak Mahrumiyeti Cezası verilmiş olup, Disiplin Talimatı m.25/2 uyarınca bu cezanın süresi 3 yılı aştığı için Sürekli Hak Mahrumiyeti Cezası verilmesine karar verilmiştir. Faruk Koca hakkında PFDK tarafından verilen ceza şöyle ki: “…Aynı müsabakada MKE ANKARAGÜCÜ Kulübü Başkanı FARUK KOCA’nın, talimatlara aykırı hareketi, müsabaka hakemine yönelik saldırısı, tehdidi ve sebep olduğu saha olayı nedeniyle 5 YIL HAK MAHRUMİYETİ CEZASI ile cezalandırılmasına, neticeten üç yılı aşan ceza bakımından FDT’NİN 25/2. maddesi uyarınca SÜREKLİ HAK MAHRUMİYETİ CEZASI ile cezalandırılmasına…”

Öncelikle belirtmek gerekir ki: Arda Turan’a verilen cezada ki Faruk Koca’ya verilen cezada da PFDK tarafından yeteri kadar gerekçe sunulmamıştır. Halbuki olması gereken hangi maddenin hangi cezasından dolayı Faruk Koca’ya yaptırım uygulandığının belirtilmesidir. Ancak PFDK tarafından verilen cezada sadece yaptırımın süresine yer verilmiştir. Bu konuda PFDK kararının gerekçeli ve yeteri kadar açık olmadığını belirtmek gerekir. Ancak ceza metninden anlaşıldığı kadarıyla Faruk Koca hakkında Disiplin Talimatı m.44/2-b uyarınca Saldırı Eyleminden, Disiplin Talimatı m.41/.1-b uyarınca Tehdit eyleminden ve Disiplin Talimatı m.52/1 uyarınca Saha Olayları eyleminde dolayı ceza verilmiştir.

Yukarıda belirttiğimiz ihlallerin cezasını daha öncesinde açıklamıştık. Ancak Saldırı, Tehdit ve Saha Olayları ihlallerinin cezalarını, bu cezaların üst ve alt sınırı ve Faruk Kocaya en üst sınırdan ceza verilse dahi alabileceği en büyük cezayı açıklamakta fayda vardır.

Disiplin Talimatı m.44/2-b uyarınca hakeme saldıran Süperlig Kulübü yöneticilerine 150 ile 400 gün arasında hak mahrumiyeti cezası ve 195.000 TL ile 825.000 TL arasında para cezası verilmektedir. Bu bağlamda para cezası hariç Faruk Koca’ya en üst sınırdan ceza verilirse ancak 400 gün hak mahrumiyeti cezası verilebilir.

Disiplin Talimatı M.41/1-b uyarınca hakeme yönelik Tehdit eyleminden dolayı Süperlig Kulübü yöneticilerine 75 ile 150 gün arasında hak mahrumiyeti cezası ve 140.000 TL ile 600.000 TL arasında para cezası verilmektedir. Yani Faruk Koca’nın, hakeme yönelik tehdit eyleminde dolayı para cezası hariç en fazla 150 gün hak mahrumiyeti cezası verilebilir.

Disiplin Talimatı m.52/1 uyarınca stadyum veya müsabakanın olağan akışını ihlal eden kişilere hakkında 1 aydan 2 yıla kadar müsabakalardan men ya da süreli hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılabilir. Bu bağlamda Faruk Koca’nın saha olaylarına neden olması halinde en fazla süreli hak mahrumiyeti cezası verilebilir. Süreli hak mahrumiyeti cezası ise Disiplin Talimatı m.25/2 uyarınca on beş günden az, 3 yıldan fazla olamaz.

En nihayetinde Faruk Koca’nın birden fazla ihlali gerçekleştirmesi neticesinde Disiplin Talimatı m.10 uyarınca İçtima hükümleri uygulanarak her bir ihlal için ayrı ayrı ceza alır. Ancak yukarıda açıklamış olduğumuz maddeler kapsamında her bir ihlalin en üst sınırından ceza alsa dahi toplam ceza 4.5 yıl hak mahrumiyeti cezasını geçmeyecektir. Bu nedenle PFDK karanının gerekçeli olmaması bir yana olması gerekenden daha ağır bir ceza verilmesi ceza hukuku ilkelerine açıkça aykırıdır. Bu nedenle Faruk Koca hakkında olsa olsa en ağır yaptırım olarak 4.5 yıl mahrumiyeti cezası verilebilir. Lakin 4.5 yıl ceza alsa da sonuç itibariyle Disiplin Talimatı m.25/2 uyarınca cezası yine sürekli hak mahrumiyeti cezasına yani ömür boyu hak mahrumiyeti cezasına dönecektir. Bu durumda Faruk Koca’nın lehine olan tek ihtimal TFF Tahkim Kuruluna gitmek ve oradan gelecek kararla beraber hakkında Süreli Hak Mahrumiyeti cezasına karar verilmesi olacaktır. Zira bu yazının yazıldığı tarihteki haberlere göre MKE Ankaragücü heyetinin ve Faruk Koca’nın kendilerine PFDK tarafından verilen cezaya karşı TFF Tahkim Kuruluna başvurmuştur. TFF Tahkim Kurulundan verilecek karar ise henüz yayınlanmamıştır.

6-) SONUÇ

Özetle bu yazımızda Futbol Hakemlerine Saldırı eylemini, bu saldırı eylemi ile beraber hangi ihlallerin meydana gelebileceği, ihlaller sonrası verilecek ceza ve bu cezaların ne gibi sonuçları olacağına dair bir takım açıklamalarda bulunduk. Yazının başında da bahsettiğimiz gibi Futbol Hakemine Saldırı eylemi esasında Disiplin Talimatı m.44/2’de yer alsa da söz konusu eylem ile birlikte birden fazla ihlal ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle makale içeriğinde birçok ihlalin kapsamını, içeriğini açıklama gereği hasıl olmuştur. Ayrıca bu makale içeriğinde futbol müsabakalarının kendi düzenini, sistemini, işleyişini korumak adına Türkiye Futbol Federasyonu Disiplin Talimatı uyarınca verilecek cezalardan bahsedilmiştir. Disiplin Talimatı uyarınca verilecek cezalar sadece Türkiye’de ki futbol düzenini korumak amacını taşımaktadır. Başka bir ifadeyle Hakeme Saldırı Eylemi sonrası kamu düzeninin korunması amacını 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun sağlamaktadır. Bu nedenle kamu düzenin sarsılması sonrası hakeme saldırı eylemine gerçekleştiren kişiye ayrıca Türk Ceza Kanunu ve 6222 sayılı kanun uyarınca ceza verilmesi mümkündür.

Her ne kadar mevcut Disiplin Talimatı, Türk Ceza Kanunu ile 6222 sayılı kanun, sporda ve kamuda düzeni sağlamaya çalışsa da her geçen gün sporda şiddetin arttığı, verilen cezaların caydırıcı etkisinin olmadığı da anlaşılmaktadır. Bu noktada ise tartışılması gereken birçok sorun ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle sporda şiddetin önlemesi, adil ve güvenli bir oyun ortamının sağlanması için Türkiye Futbol Federasyonu başta olmak üzere Gençlik ve Spor Bakanlığı ile diğer merciler tarafından gerekli incelemelerin başlatılması ve somut adımların atılması gerekmektedir.

KAYNAKÇA:

- 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun

- 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu

- 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun

- Türkiye Futbol Federasyonu Disiplin Talimatı

- Av. Ersan Şen, Av. Bilgehan Özdemir, “Şike” , Yargın Hukuk Yayınları, İstanbul, 2012

- https://www.tff.org/Default.aspx?pageId=200&ftxtId=29200 , erişim: 31/12/2023

- https://www.tff.org/Default.aspx?pageId=200&ftxtId=29214 , erişim: 31/12/2023

- https://www.tff.org/Default.aspx?pageId=200&ftxtId=29340 , erişim: 31/12/2023

- https://www.tff.org/default.aspx?pageID=246&ftxtID=42953 , erişim: 01.01.2024

- https://www.aa.com.tr/tr/futbol/mke-ankaragucu-kulubu-faruk-koca-icin-tff-tahkim-kuruluna-basvurdu/3089994 , erişim:01.01.2024