Ceza hukukumuzda bazı suçlar kamu davası olarak ilgili merciler tarafından resen yürütülür. Şikayetin olup olmamasına bakılmaz. Öğrenilmesi ile Soruşturma ve Kovuşturmaya tabi tutulur. Yani dava kamu davası olarak yürütülür. Bazı suçların da soruşturulması ve kovuşturulması mağdur yani zarar görenin, süresi içerisinde ilgili mercilere şikayet etmesi koşuluna bağlanmıştır.
Şikayet Süresi Nedir
Türk Ceza Kanununda şikayet ile ilgili düzenleme Kanunun genel hükümler başlığı altında 73. Madde de düzenlenmiştir. Bu maddeye göre “kovuşturulması ve soruşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında, yetkili kimse 6 ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz”
Bunun anlamı şikayet hakkı olan kişinin, suçu ve suçun failini öğrendiği günden itibaren 6 ay içinde şikayet etmesi gerekir. Örneğin biri bize bir hakarette bulundu bu hakaret fiilini öğrendiğimiz tarihten itibaren 6 ay içerisinde yetkili makamlara şikayette bulunmamız gerekir.
Şikayet Hakkı Olanlar Birden Fazla İse
Şöyle bir soru aklımıza gelebilir. Şikayet hakkı olan kişi birden fazla ise ve bunlardan biri yada birkaçı şikayet süresini geçirir ise bu durumda diğer şikayet süresi olan kişinin hakkı düşer mi? Kanun koyucu bu hususu da TCK 73/3 maddesinde “Şikayet hakkı olan birkaç kişiden birisi 6 aylık süreyi geçirir ise bundan dolayı diğerlerinin hakları düşmez demiştir. Örneğin üç kişiye ait olan bisikleti kullanıp yerine koyan, kullanma hırsızlığı yapan kişiyi, bisikletin sahiplerinden ikisinin şikayet hakkından vazgeçmesi diğer üçüncü kişinin şikayet hakkına zarar vermez. Şikayet etmek isteyen üçüncü kişi şikayet hakkını 6 aylık süre içerisinde kullanabilir.
Şikayet edilmiş Fakat Dava Sürecinde Şikayetten Vazgeçilir İse
Süresi içerisinde şikayetimizde bulunduk ve soruşturma başlatıldı ardından yargılama aşamasına geçildi, yani dava açıldı. Dava sürerken şikayetimizden vazgeçer isek ne olur? Kanun koyucu, TCK 73/4 maddesi “Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça, Suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz” demektedir. Peki bu ne anlama gelir? Yani dava devam ederken şikayetimizden vazgeçer isek yargılamaya devam edilmez, dava orada biter, hukuki tabir ile dava düşer. Fakat dava bitmiş ve karar kesinleşmiş ise şikayetten vazgeçmemiz hiçbir şey ifade etmez. Sanık ceza almış ise cezasını çeker.
İştirak Halinde Suç İşlenmiş İse, Suçu İşleyen Birden Fazla İse,
Örneğin birden fazla kişi konut dokunulmazlığımızı ihlal etti, ve bizde süresi içerisinde failleri şikayet ettik. Soruşturma yada kovuşturma yani yargılama esnasında bu kişilerden sadece biri hakkında şikayetimizden vazgeçer isek, tüm failler hakkında vazgeçmiş sayılırız. Kanun Koyucu TCK 73/5 Maddesinde “İştirak halinde suç işlemiş sanıklardan biri hakkındaki şikayetten vazgeçme, diğerlerini de kapsar” demektedir.
Şikayetten Vazgeçer İsek Fakat Fail bunu kabul etmez ise,
Şikayete bağlı suç işlendi ve süresi içerisinde şikayette bulunduk, soruşturma yada kovuşturma yani yargılama aşamasında şikayetimizden vazgeçtik ise, fail ben şikayetten vazgeçmeyi kabul etmiyorum diyemez. TCK 73/6 Maddesi “Vazgeçme kabul etmeyen sanığı etkilemez” der.
Şikayetten Vazgeçen Kişi Hukuk Mahkemesindeki Haklarını Saklı Tutabilir mi
Ceza davasında şikayet hakkımızdan vazgeçmiş olmamız, hukuk davası açamayacağımız anlamına gelmez. Örneğin mala zarar verme suçunda şikayet hakkımızı kullandık, fakat daha sonra şikayetimizden vazgeçtik. Bu durumda malımıza zarar veren kişiye hukuk davası açıp zararımızı tazmin ettirebiliriz. TCK 73/7 maddesi “Kamu davasının düşmesi, suçtan zarar gören kişinin şikayetten vazgeçmiş olmasından ileri gelmiş, ve vazgeçtiği sırada şahsi haklarından da vazgeçtiğini ayrıca açıklamış ise artık hukuk mahkemesinde de dava açamaz.” der.
Takibi Şikayete Bağlı Başlıca Suçlar Nelerdir?
TCK Madde 86/2 Kasten Yaralama suçunda daha az cezayı gerektiren hal:-Basit bir tıbbi müdahale ile giderilebilecek nitelikte olması hali
TCK Madde 89/5Taksirli Yaralama (Bilinçli Taksir hali hariç)
TCK Madde 102 Cinsel Saldırı
TCK Madde 104/1 Reşit Olmayanla Cinsel İlişki
TCK Madde 105 Cinsel Taciz
TCK Madde 106/2. cümle Malvarlığına Yönelik Tehdit
TCK Madde 116/1 Konut Dokunulmazlığının İhlali
TCK Madde 117/1 İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali
TCK Madde 123 Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma
TCK Madde 125-131 Hakaret (Kamu Görevlisine Görevinden Ötürü İşlenen Hariç)
TCK Madde 139 Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar (Kişisel Verilerin Kaydedilmesi, Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme veya Ele Geçirme ve Veri Yok Etmeme Hariç)
TCK Madde 144 Hırsızlık Suçunda daha az cezayı gerektiren haller
-Paydaş ve elbirliği ile malik olunan mal üzerinde hırsızlık
-Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın tahsili amacıyla hırsızlık
TCK Madde 146 Kullanma Hırsızlığı
TCK Madde 151 Mala Zarar Verme
TCK Madde 155 Güveni Kötüye Kullanma
TCK Madde 156 Bedelsiz Senedi Kullanma
TCK Madde 159 Dolandırıcılık Suçunda Daha Az Cezayı Gerektiren Haller:
-Hukuki ilişkiye dayanan alacağın tahsili amacıyla suç işlenmesi
TCK Madde 160 Kaybolmuş veya Hata Sonucu Ele Geçmiş Eşya Üzerinde Tasarruf
TCK Madde 167/2 Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep
TCK Madde 209/1Açığa Atılan İmzanın Kötüye Kullanılması
TCK Madde 233/1 Aile Hukukunda Kaynaklanan Yükümlülüğün İhlali
TCK Madde 239/1-2 Ticari Sır, Bankacılık Sırrı veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi ve Belgelerin Açıklanması
TCK Madde 342/2 Yabancı Devlet Temsilcilerine Karşı İşlenen Hakaret Suçu
