I.GENEL OLARAK
Borçlu hakkında başlatılan takibin kesinleşmesinden sonra alacaklının talebi üzerine borçlunun mal varlığı ve sair hakları üzerine haciz koyulabilir. Alacaklı dilerse haciz talebinde bulunmaksızın Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi üzerinden, bu sisteme entegre bilişim sistemleri vasıtasıyla borçlunun mal, hak veya alacağını sorgulayabilir. Sorgulama sonunda Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi, varsa borçlunun mal, hak veya alacağının mahiyeti ve detayı hakkında bilgi verir ve bu durumda sistem üzerinden de haciz talep edilebilir. Bu takdirde icra dairesi, tespit edilen mal, hak veya alacağı elektronik ortamda haczedebilir.
Borçlunun üzerine kayıtlı bir taşınmazın tespit edilmesi sonrasında alacaklının talebi üzerine bu malın üzerine haciz konulması, hacizli malın kıymetinin belirlenerek, belirlenen kıymet takdirinin kesinleşmesi sonrasında yine alacaklının talebi üzerine mahcuz malın satışı icra dairesi tarafından gerçekleştirilebilir.
İcra dairesi tarafından yapılacak ihale kapsamında ilan edilen birinci veya ikinci ihalede ilanda belirlenen gün ve saatte, haczedilen malın muhammen kıymetinin yüzde ellisi üzerinden başlatılır. Şartların yerine gelmesi hâlinde mal, en yüksek teklif verene ihale edilir.
Şu kadar ki, artırma bedelinin haczedilen malın muhammen kıymetinin yüzde ellisi ile o malla güvence altına alınan ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan alacakların toplamından hangisi fazla ise bu miktarı ve ayrıca bu miktara ilave olarak paraya çevirme ve paylaştırma masraflarını da geçmesi şarttır. Artırmanın sona erdiği gün ve saatte şartların bulunması hâlinde, mal en yüksek teklif verene ihale edilmiş olur ve malın mülkiyeti ihale alıcısına geçer.
En yüksek teklifte bulunan ihale alıcısı kendisine kanunda verilen süre içerisinde (ihale alıcısı, ihalenin feshi talep edilmiş olsa dahi artırma sonuç tutanağının ilanından itibaren yedi gün içinde satış bedelini nakden ödemek zorundadır.) ihale bedelini ödemek zorundadır.
İhale alıcısının yasal süresi içerisinde ihale bedelini ödemesinden başka malın teslim ve tescilini talep etmesi halinde yine satıştan doğan katma değer vergisi, damga vergisi, tapu harcı ve teslim masraflarını ödemekle sorumludur. Satılan mal, ihale kesinleşmeden teslim olunmaz ve resmî sicilde alıcı adına tescil edilmez.
İ.İ.K ‘nun m.135/1 uyarınca ihalenin kesinleşmesi üzerine icra müdürü, taşınmazın alıcı adına tescili için tapuya yazı yazar. Buna göre icra müdürünün görevi yalnızca tapu sicil müdürlüğüne alıcı adına tescil yazısı yazmaktan ibarettir. Tapu harçları ise, tescil işlemi sırasında tapu sicil müdürlüğü tarafından tahakkuk ve tahsil olunur. Tapu harcının satıcıyı ilgilendiren kısmı hakkında dosyaya ayrılması doğru olmadığı gibi icra müdürlüğünün tahakkuk ve tahsil görevi yoktur.
II. GÜNCEL YARGI KARARLARI
Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2016/7879 Esas ve 2016/26280 Karar
Şikayetçi banka vekili icra mahkemesine başvurusunda; alacaklı tarafından ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile başlatılan ilamlı icra takibinde ipotekli taşınmazın üçüncü kişiye satılması sonucu, icra müdürlüğünce verilen tellaliye harcı kesintisi yapılmasına ilişkin 14.7.2015 tarihli karar ile tahsil harcı ve tapu satım harcı kesintisi yapılmasına ilişkin 15.7.2015 tarihli kararın iptalini talep etmiş, mahkemece şikâyetin reddine karar verilmiştir.
İİK'nun 135/1. maddesi uyarınca; ihalenin kesinleşmesi üzerine icra müdürü, taşınmazın alıcı adına tescili için tapuya yazı yazar. Buna göre, icra müdürünün görevi, yalnızca tapu sicil müdürlüğüne alıcı adına tescil yazısı yazmaktan ibarettir. Tapu harçları ise, tescil işlemi sırasında tapu sicil müdürlüğü tarafından tahakkuk ve tahsil olunur. Tapu sicil müdürlüğünce, tapu harcının tahakkuk ve tahsili, idari bir işlem olup, anılan işleme karşı yapılacak şikayeti inceleme görevi de idari yargıya aittir.
Somut olayda, şikâyet konusu 15.7.2015 tarihli icra müdürlüğü işleminde, ihale alıcısının, tescil aşamasında tapu müdürlüğünde ödeyeceği ihale bedeli üzerinden % 4 oranına karşılık gelen 5.120,00 TL'nin yarısının (tapu satış harcının), satış bedelinden ödenmesi gerektiğinden, 2.560,00 TL'nin dosyada alıkonulmasına karar verildiği anlaşılmaktadır. Söz konusu işlem, icra müdürlüğü işlemi olup, icra müdürlüğünün, tapu harcı yönünden tahakkuk ve tahsil görevi bulunmadığından, tapu harcının 2.560,00 TL'lik kısmını ilgilisine ödenmek üzere dosyada bulundurma yetkisi yoktur.
O halde mahkemece, yukarıda açıklandığı üzere alacaklı bankanın tapu harcına ilişkin şikayetinin kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile şikayetin tümden reddine dair hüküm tesisi isabetsizdir.
Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2015/21405 Esas ve 2015/28456 Karar
Şikayetçi banka vekili icra mahkemesine başvurusunda, 221-719-1777-659-658 parsel sayılı taşınmazların 04.12.2014 tarihinde satışının yapıldığını, tapu harcının 8.351 TL'lik kısmının dosyaya ayrıldığını, tahsil harcı, cezaevi harcı, tellaliye harcı kesildikten sonra ihale bedelinin bankalarına gönderildiğini, harçtan muaf olduklarını ileri sürerek, tapu harcı, tahsil harcı, cezaevi harcı, tellaliye harcı alınması işleminin iptali ile iadesini istediği, mahkemece tapu harçları konusunda icra müdürlüğünün tahakkuk veya tahsil memuru sıfatı ile tapu harçlarının alınıp alınmayacağına karar verme görev ve yetkisi bulunmadığını, alacaklının tapu harcının ihale bedelinden alınmaması yönünde yaptığı başvurunun yasal dayanağı bulunmadığını, memurluk kararının sonucu itibariyle doğru olduğunu belirterek bu yöndeki istemin reddine karar verdiği görülmektedir.
İİK.nun 135/1. maddesi uyarınca ihalenin kesinleşmesi üzerine icra müdürü, taşınmazın alıcı adına tescili için tapuya yazı yazar. Buna göre icra müdürünün görevi yalnızca tapu sicil müdürlüğüne alıcı adına tescil yazısı yazmaktan ibarettir. Tapu harçları ise, tescil işlemi sırasında tapu sicil müdürlüğü tarafından tahakkuk ve tahsil olunur. Tapu sicil müdürlüğünün tapu harcı tahakkuk ve tahsili, idari bir işlem olup, anılan işleme karşı yapılacak şikayeti inceleme görevi de idari yargıya aittir.
Somut olayda, şikâyet konusu 06.01.2015 tarihli icra müdürlüğü işleminde, tapu harcının satıcıyı ilgilendiren %0,20'lik kısmı olan 8.351,20 TL bedelin ilgilisine ödenmek üzere dosyaya ayrılmasına karar verildiği anlaşılmaktadır. Söz konusu işlem, icra müdürlüğü işlemi olduğundan, icra müdürlüğünün tahakkuk ve tahsil görevi bulunmadığından, tapu harcının satıcıyı ilgilendiren 8.351,20 TL'lik kısmını ilgilisine ödenmek üzere dosyada bulundurma yetkisi yoktur.
O halde mahkemece, yukarıda açıklandığı üzere alacaklı bankanın tapu harcına ilişkin şikayetinin de kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde tapu harcına ilişkin istemin reddine dair hüküm tesisi isabetsiz olup, kararın bu nedenle tapu harcı yönünden bozulması gerekirken, Dairemizce onandığı anlaşılmakla şikayetçinin karar düzeltme isteminin kısmen kabulü gerekmiştir.
