Giriş:

Bu makalemde, Türk Ceza Kanunu’nun 158. maddesinde düzenlenen nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında, özellikle bilişim sistemleri kullanılarak işlenen dolandırıcılık fiillerini ele alıyorum. Bu çalışmayı yapmaktaki amacım vatandaşlarımızı bilgilendirmek ve bilinçlendirmektir. Günümüzde dijital teknolojilerin yaygınlaşmasıyla birlikte dolandırıcılık suçları da farklı şekiller almış ve bilişim araçları kullanılarak işlenen dolandırıcılık eylemleri çok yaygın hale gelmiştir. Dijitalleşmenin hayatımızın her alanına nüfuz ettiği günümüzde, teknolojinin sunduğu kolaylıklar ne yazık ki kötü niyetli kişiler tarafından suistimal edilebilmektedir ve dolandırılan vatandaşların sayısı da her geçen gün artmaktadır. Makalemde öncellikle bu suçun tanımına  ve verilen cezalara değineceğim sonrasında dolandırıcıların hangi yöntemleri kullandıklarını anlatacağım.

1. Dolandırıcılık Suçu ve Nitelikli Hali Nedir?

Dolandırıcılık, TCK m.157 kapsamında “bir kimseyi aldatıcı davranışlarla kandırmak suretiyle onun veya başkasının malvarlığında zarara neden olmak” şeklinde tanımlanır.

Ancak bazı durumlarda dolandırıcılık suçu, daha ağır sonuçlara yol açabilecek şekilde özel araç ve yöntemlerle işlenebilir. İşte bu hallerde suç, “nitelikli dolandırıcılık” kapsamına girer ve ceza artırılır.

2. TCK m.158/1-f: Bilişim Sistemleri Kullanılarak Dolandırıcılık

Türk Ceza Kanunu’nun 158/1-f maddesinde şu ifade yer alır:

“Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık” suçu işleyen kişi hakkında, 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.

Bu düzenleme ile korunan hukuki değerler:

  • Malvarlığı
  • Kamu güveni
  • Bilişim sistemlerinin güvenilirliği

3. Bilişim Yoluyla Dolandırıcılık Suçunun Unsurları

Bu suçun oluşabilmesi için:

  • Failin, mağduru aldatıcı hareketlerle kandırması,
  • Bir malvarlığı aktarımı veya zararının meydana gelmesi,
  • Eylemin bir bilişim sistemi aracılığıyla gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir.

Örnek bilişim dolandırıcılığı vakaları:

  • Sahte e-ticaret siteleri üzerinden satış vaadiyle para alınması
  • Kargo takibi, bankacılık işlemi ya da fatura ödemesi kisvesi altında gelen sahte SMS’lerdeki linklerle kart bilgilerinin ele geçirilmesi
  • Kripto para alım-satım platformları üzerinden yapılan sahte yatırım vaatleri
  • Sosyal medya üzerinden link gönderip mağdurun hesap bilgilerini ele geçirerek para talep etme
  • WhatsApp veya Instagram üzerinden “tanıdık gibi davranılarak” IBAN gönderilmesi ( Dolandırıcı, mağdurun güvenini kazanmak için tanıdıklarının hesaplarını ele geçirip o hesaplar üzerinden irtibata geçip para istemekte veya kişisel verilerini ele geçirmek için bağlantı göndermektedir)

Akılda tutulması gerekenler:

Türk Ceza Kanunu'nun 158/1-f maddesi, dolandırıcılık suçunun bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesini nitelikli hal olarak düzenlemiştir. 

Bu suçun oluşabilmesi için;

  • Failin hileli davranışlarla mağduru aldatması, 
  • Mağdurun bu aldatıcı davranışlara kanarak kendisinin veya bir başkasının zararına, failin veya bir başkasının yararına bir işlem yapması, 
  • Bu eylemlerin bilişim sistemleri aracılığıyla gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 

4. Bilişim Sistemi Ne Demektir?

Bilişim sistemi, verilerin toplanması, depolanması, işlenmesi ve aktarılması amacıyla kullanılan donanım ve yazılım bütünüdür. Bilgisayarlar, akıllı telefonlar, mobil uygulamalar, çevrim içi bankacılık sistemleri, sosyal medya platformları bilişim sistemi kapsamındadır.

Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2017/15-507 E., 2021/207 K. sayılı kararında da belirtildiği üzere, bilişim sistemine uzaktan erişimle dolandırıcılık yapılması durumunda TCK m.158/1-f uygulanır.

5. Ceza Miktarı ve Yaptırımlar

Bilişim sistemlerinin araç olarak kullanıldığı dolandırıcılık suçlarında, öngörülen ceza:

  • En az 3 yıl, en fazla 10 yıl hapis,
  • Ve ayrıca 5.000 güne kadar adli para cezasıdır.

6.  Son zamanlarda çok sık rastlanan bir dolandırıcılık yöntemi: Hesap Kiralama, Sahte Web Siteleri ve Sosyal Medya Üzerinden Bilişim Yoluyla Dolandırıcılık

a) Banka Hesabı Kiralayanlar – Suça Bilerek veya Bilmeyerek Ortaklık

Son yıllarda bazı şahısların kendi banka hesaplarını para karşılığında dolandırıcılara kiraladıkları tespit edilmiştir. Bu hesaplar, mağdurların dolandırılmasından sonra paranın aktarılması için kullanılır.

  • Fail, bir “para havuzu” oluşturmak için sosyal medyada ilan verir.
  • Genellikle işsiz gençler veya maddi sıkıntı yaşayan bireyler, kendi hesaplarını bir kereliğine “ödünç” vermeye razı olur.
  • Bu kişiler suça doğrudan katılmasa da dolandırıcılık suçuna iştirak etmiş sayılırlar.
  • Hatta bazen bu kişilere “para taşıyıcı (money mule)” denir.
  • Türk Ceza Kanunu’na göre, faille birlikte hareket eden, bilerek hesap açan ya da kullandıran kişi de suç ortağı (müşterek fail veya yardım eden) olarak cezalandırılır.

Yargıtay 15. Ceza Dairesi'nin birçok kararında, hesap sahibinin kastı araştırılmadan doğrudan cezalandırılmasının hukuka aykırı olduğu belirtilse de, kastı sabit olanlar dolandırıcılık suçundan sorumlu tutulur.

b) Sahte Banka Web Siteleri ve İnstagram İlanları ile Dolandırıcılık

Bir diğer yaygın yöntem ise, banka veya büyük e-ticaret sitelerinin arayüzünü taklit eden sahte web siteleri oluşturulmasıdır.

  • Fail, gerçek banka web sayfasını neredeyse birebir kopyalayarak sahte bir alan adı üzerinden yayın yapar.
  • Daha sonra bu sahte sitenin bağlantısını Instagram, Facebook gibi sosyal medya platformlarında “kampanya” veya “kredi desteği” ilanı olarak paylaşır.
  • İlgili linke tıklayan kişiler, sahte siteye yönlendirilir ve burada T.C. kimlik numarası, doğum tarihi, mobil bankacılığı şifresi gibi bilgiler girer.
  • Fail, bu bilgilerle kişinin banka hesabına girip para transferi, kredi çekme, başka hesaplara havale gibi işlemleri gerçekleştirir.

Bu yöntemle işlenen suçlar, TCK m.158/1-f kapsamında değerlendirilen bilişim sistemleriyle nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturur.

Ayrıca bu dolandırıcılık türü:

  • Kişisel Verileri koruma ihlali (KVKK),
  • Sahtecilik (TCK m.204),
  • Bilişim sistemine girme (TCK m.243)
    suçlarını da beraberinde getirebilir.

Sonuç olarak; 

Vatandaşların internette gezinirken veya sosyal medya’da aktif oldukları saatlerde çok dikkatli olmaları gerekiyor, tanımadıkları kişilerden kendilerine gönderilen linklere ve sosyal medyada gördükleri ilanların güvenirliğini sorgulamaları gerekiyor. Özellikle kişisel bilgilerini ( banka hesap no,  Mobil bankacılık şifresi, TC no, gsm no vb) paylaşmadan önce adres doğruluğunu kontrol etmeleri gerekiyor. 

Bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle işlenen dolandırıcılık suçları, dijital çağın getirdiği yeni tehditler arasında yer almaktadır. Bu suçlarla etkin mücadele için hem yasal düzenlemelerin güncellenmesi ve ceza miktarlarının arttırılması hem de bireylerin bilinçlendirilmesi büyük önem taşımaktadır.