Bu yazımızda, asker kişilerin sosyal medyada üniformalı fotoğraf ya da video görüntüleri paylaşmaları durumunda hangi hukuki durumlarla karşılaşabileceklerini ele alacağız.
“TSK personelinin, üniforma ile harekât alanında, üs bölgelerinde, kışla içinde ve dışında çekilen fotoğraf ve videolarını internet ortamında sosyal medya vasıtalarını kullanarak paylaşmalarının istihbarata karşı koyma ve birliğin emniyeti ile birlik ve personel disiplinini zafiyete uğrattığı kabul edilmektedir (Demirtaş, 2022, s. 509).” Bu nedenledir ki, sosyal medya kullanımına ilişkin yetkili amir veya üstler tarafından tebliğ edilecek emirlerin hizmete ilişkin emir kapsamında olduğundan kuşku yoktur. Bu hususa ilişkin emirlere aykırı hareket etmenin de emre itaatsizlikte ısrar suçunu oluşturacağı açıktır. Askeri Yargıtay kararlarında da belirtildiği üzere, a) askeri şahıslarca b) sözlü ya da yazılı olarak tebliğ edilmiş emirler hilafına (haberdar olunan emir/emirler aksine) c) sosyal medyada üniformalı fotoğraf paylaşımı emre itaatsizlikte ısrar suçuna (1632 sayılı AsCK m. 87/f. 1) vücut verecektir. (a, b ve c şeklinde unsurlarını sıralayabiliriz.)
Emre itaatsizlikte ısrar suçunu düzenleyen Askeri Ceza Kanunu’nun 87. maddesinin 1. fıkrası şu hükmü ihtiva etmektedir: “Hizmete ilişkin emri hiç yapmayan asker kişiler bir aydan bir seneye kadar, emrin yerine getirilmesini söz veya fiili ile açıkça reddeden veya emir tekrar edildiği halde emri yerine getirmeyenler, üç aydan iki seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.” Askeri şahısların üniformalı fotoğraflarını ya da video görüntülerini sosyal medya platformunda paylaşması ile birlikte AsCK m. 87/f. 1’de düzenlenen bu suç oluşacak ve bir aydan bir seneye kadar hapis cezası ile yargılanmak üzere ilgili personel hakkında soruşturma izni prosedürü işletilecektir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, emrin suç tarihinden önce sözlü veya yazılı olarak tebliğ edilmiş olmasıdır. Eğer suç tarihinde önce asker kişiye tebliğ edilmiş bir emir söz konusu değilse, emre itaatsizlikte ısrar suçundan bahsedilemeyecektir.
Peki, sosyal medya paylaşımları yapılması aynı zamanda emre itaatsizlikte ısrar disiplinsizliğini meydana getirecek mi? Bu konuya cevabımız olumsuz olacaktır. 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu m. 19/f. 1, (a) bendi uyarınca emre itaatsizlik, “kasıtlı olarak hizmete ilişkin bir emri tam yapmamak ya da değiştirerek veya sınırını aşmak suretiyle yapmaktır.” Şöyle ki, yazılı olarak tebliğ edilmiş emirler hilafına sosyal medya paylaşımları yapılması, verilen emrin yapılmamasına (hiç yapmamaya) karşılık gelmektedir. Diğer bir ifadeyle, verilen emrin tam yapılmaması (eksik yapılması) veya değiştirilerek ya da sınırının aşılarak yapılması gibi bir durum söz konusu değildir. Emir, hiç yapılmamış olduğundan emre itaatsizlik disiplinsizliğinden söz edilemeyecek, sadece emre itaatsizlikte ısrar suçundan işlem yapılacaktır. Ancak, TSK Disiplin Kanunu m. 5, “herhangi bir fiilden dolayı ilgili hakkında yapılan adli soruşturma veya kovuşturma, aynı fiilden dolayı ayrıca disiplin soruşturması ve tahkikat yapılmasını, disiplin cezası verilmesini ve bu cezanın yerine getirilmesini engellemez” hükmünü amirdir. Bu gerekçeyle, personelin disiplin soruşturması da yapılarak (emre itaatsizlik disiplinsizliği dışında) TSK Disiplin Kanunu’nun lafzına uygun başka bir disiplin cezası verilmesinin de uygun olabileceği kanaatindeyim.
Askeri şahıslarca üniformalı olarak yapılan sosyal medya paylaşımları ile ilgili bazı yargı kararlarından da bahsetmek istiyorum. Kararlarda açıkça, tebellüğ edilen emirler hilafına emre aykırı hareket ederek sosyal medya paylaşımında bulunan personellerin emre itaatsizlikte ısrar suçunun faili olabilecekleri ifade edilmiştir. Bu kararlar aşağıdaki gibidir:
1)
Facebookta askeri fotoğrafların paylaşılamayacağına dair, Birlik Komutanlığınca tebliğ edilen emrin, birlik disiplini ve güvenliğinin sağlanması için istihbarata karşı koyma amaçlı getirilmiş, hizmete ilişkin bir emir olduğundan kuşku bulunmadığı ve bu emre aykırı davranışın, ASCK’nın 87/1’inci maddesinde düzenlenen emre itaatsizlikte ısrar suçunu oluşturduğu sonucuna varılmıştır. (As.Yrg.Drl.Krl.2013/35-32 E-K) (Demirtaş, 2022, s. 511)
2)
Sanığın, verilen emirlere rağmen sosyal paylaşım sitesinde askeri birlikte üniformalı çekilen fotoğraflarını paylaşmak suretiyle emre itaatsizlikte ısrar suçunu işlediği iddia ve kabul olunan somut uyuşmazlıkta; Askeri Yargıtay Daireler Kurulunun 04/04/2013 tarihli ve 2015/35-32 sayılı kararında ayrıntılı bir şekilde belirtildiği üzere, sosyal paylaşım siteleri ve internet üzerinden askeri fotoğrafların paylaşılmayacağına dair, Birlik Komutanlığınca tebliğ edilen emrin, birlik disiplini ve güvenliğinin sağlanması için istihbarata karşı koyma amaçlı getirilmiş hizmete ilişkin bir emir olduğu, bu itibarla, sanığın kendisine tebliğ edilen bu emre aykırı davranışının As.C.K.’nin 87/1’inci maddesinde düzenlenen emre itaatsizlikte ısrar suçunu oluşturduğu gözetilmeden mahkumiyeti yerine yazılı şekilde beraatine karar verilmesinin Kanuna aykırı olduğu hk. (Yrg.19.C.D., 11.3.2020, E. 2019/30136, K.2020/2789) (Çelen, 2023, s. 993)
3)
19. Ceza Dairesi, 2019/30688 E., 2020/930 K.
"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : 5. Zırhlı Tugay Komutanlığı Askeri Mah. (Kapatılan)
SUÇ : 1632 Sayılı Kanuna Aykırılık
HÜKÜM : Mahkumiyet
Yerel Mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle; başvurunun süresi, kararın niteliği ve suç tarihine göre dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü:
Temyiz isteğinin reddi nedenleri bulunmadığından işin esasına geçildi. Vicdani kanının oluştuğu duruşma sürecini yansıtan tutanaklar, belgeler ve gerekçe içeriğine göre yapılan incelemede,
1) Sanığın, 06/09/2015 tarihinde, bilgi güvenliği ve sosyal medya konulu 159 numaralı günlük emre aykırı hareket ederek facebook sosyal paylaşım sitesinde askerlikle ilgili fotoğraflar paylaşmak suretiyle emre itaatsizlikte ısrar suçunu işlediği iddia ve kabul olunan somut uyuşmazlıkta;
Askeri Yargıtay Daireler Kurulunun 04/04/2013 tarihli ve 2013/35-32 sayılı kararında da ayrıntılı bir şekilde belirtildiği üzere, sosyal paylaşım siteleri ve internet üzerinden askeri fotoğrafların paylaşılmayacağına dair, Birlik Komutanlığınca tebliğ edilen emrin, birlik disiplini ve güvenliğinin sağlanması için istihbarata karşı koyma amaçlı getirilmiş hizmete ilişkin bir emir olduğu hususunda kuşku bulunmamakla birlikte emre itaatsizlikte ısrar suçunun oluşumu için hizmete ilişkin bir emrin varlığı, bu emrin usulüne uygun olarak tebliğ edilmiş olması, emrin hiç yapılmamış olması ve suç kastıyla hareket edilmiş olması gerekmekte olup, savunmasında ve temyiz dilekçesinde “sosyal medyada fotoğraf paylaşmanın yasak olduğunu bilmediğini, olay tarihinden evvel kendisine yazılı veya sözlü olarak herhangi bir emir tebliğ edilmediğini” ifade eden sanığa, “sosyal medya platformunda askerlikle ilgili fotoğraf paylaşılmayacağı” yönündeki 159 numaralı günlük emrin 19/09/2015 tarihinde yazılı olarak tebliğ edildiği, dolayısıyla suç tarihinden evvel yazılı veya sözlü olarak tebliğ edilmiş bir emir bulunmadığı dikkate alındığında unsurları itibariyle oluşmayan atılı suçtan beraatına karar verilmesi gerekirken mahkumiyetine karar verilmesi,
2) Gerekçeli karar başlığında, sanığın “baba ismi ile T.C. kimlik numarasının” yanlış yazılması,
Kabule göre ise,
Suç tarihi itibariyle daha önce hapis cezasına mahkum edilmemiş olan sanık hakkında emre itaatsizlikte ısrar suçundan hükmedilen 25 gün hapis cezasının, TCK'nin 50/3. maddesinde düzenlenen “Daha önce hapis cezasına mahkum edilmemiş olmak koşuluyla mahkum olunan otuz gün ve daha az süreli hapis cezası ile fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş bulunanların mahkum olduğu bir yıl veya daha az süreli hapis cezası, birinci fıkrada yazılı seçenek yaptırımlardan birine çevrilir” hükmü uyarınca, TCK'nin 50/1. maddesindeki ekonomik ve sosyal durumuna uygun seçenek yaptırımlardan birine çevrilmesi zorunluluğunun gözetilmemesi,
Kanuna aykırı ve sanığın temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görüldüğünden tebliğnameye uygun olarak, HÜKMÜN 5320 sayılı Kanun'un 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK'nin 321. maddesi uyarınca, BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın mahkemesine gönderilmesine, 05/02/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi. (Y.19. CD., 2019/30688 E., 2020/930 K.)
------------------------
KAYNAKÇA
1- Askeri Ceza Kanunu. 1632 Sayılı Kanun. Resmi Gazete, 15/6/1930.
2- Çelen, O. (2023), 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu şerhi (Cilt 2), Ankara: Adalet.
3- Demirtaş, C. (2022), TSK personeli disiplin ve ceza hukuku (1. Baskı), Ankara: Bilge.
4- Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu.6413 Sayılı Kanun. Resmi Gazete, 16/2/2013.
5- Yargıtay 19. Ceza Dairesi, 05.02.2020 tarihli ve 2019/30688 E., 2020/930 K.
https://karararama.yargitay.gov.tr/
