1. Arazi/Arsa Yatırımının Stratejik Değeri
Toprak, sınırlı ve değerli bir kaynaktır. Doğru yer ve zamanda yapılan arsa yatırımları, geleceği planlayanlar için en kârlı seçeneklerden biridir. Ancak bu yatırım, yalnızca satın alıp beklemekten ibaret değildir; detaylı bir araştırma, stratejik bir bakış ve sabır gerektirir. Doğru zamanda, doğru bölgeden doğru parselin seçimi büyük önem taşır.
Toprağa yatırım yaparken yalnızca mevcut imar durumuna bakmak yetersizdir; uzun vadeli kazançlar için mekânsal strateji planları, çevre düzeni planları gibi üst ölçekli planları incelemek çok önemli katkılar sağlayabilir. Örneğin, Çanakkale Mekânsal Strateji Planı, köprü yapılmadan onlarca yıl önce köprünün yapılacağı yeri tam olarak belirlemişti. Bölge sakinleri bu bilgiden habersizken, planı inceleyip yorumlayabilen yatırımcılar büyük fırsatları değerlendirerek olağanüstü kazançlar elde etti. Geleceğin potansiyelini görmek isteyenler için bu planlar, sadece bir rehber değil, aynı zamanda kârlılığın anahtarıdır.
Bu çalışmamızda, toprağa yatırım yaparken her ölçekteki ve nitelikteki planların yanı sıra dikkate alınması gereken tüm kriterleri detaylandırarak, bu unsurların hangi aşamada ve nasıl değerlendirilmesi gerektiğini adım adım açıklayacağız. Bu kapsamda, yatırım sürecinde doğru stratejilerle hareket etmenin uzun vadede nasıl yüksek kazançlar sağlayabileceğini somut örneklerle ele alacağız.
2. Arazi/Arsa Yatırımı Neden Cazip?
a) Enflasyon Karşısında Koruma
Toprak, finansal dalgalanmalara karşı güvenli bir liman olarak kabul edilir. Özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde, arsa değerleri genellikle enflasyon oranının üzerinde artış gösterir. Ayrıca toprağın, uzun dönemde sürekli bir getiri sağladığı da bilinmektedir.
b) Pasif Getiri İmkânı
Toprak, kısa vadeli bir yatırım olmadığı için, diğer yatırım araçlarının aksine aktif bir yönetim gerektirmez. Doğru bir lokasyonda yapılan arsa yatırımı, hiçbir müdahaleye ihtiyaç duymadan değer kazanabilir.
c) Geliştirme Potansiyeli
İmarsız bir arsa, ileride imar planına dahil olduğunda veya bölgesel gelişim projeleriyle çevresi değerlendiğinde katlanarak değer kazanır. Bu anlamda imar planına dahil olması muhtemel olan alanlarda taşınmaz yatırımı yapmak, ciddi getiri sağlayabilir.
d) Toprak Sahibi Olmanın Psikolojik Değeri
Arsa sahibi olmak, özellikle kültürel ve toplumsal bağlamda güven ve prestij sembolü olarak görülür. Toprak, tarih boyunca insanların ekonomik ve sosyal statülerini güçlendiren bir varlık olmuştur.
3. Arazi/Arsa Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar
Arsa yatırımı, yüzeysel bilgilerle karar verilecek bir süreç değildir; kapsamlı bir analiz ve stratejik değerlendirme gerektirir. Doğru bir seçim yapabilmek için hem bölgesel dinamikler hem de uzun vadeli faktörler detaylıca incelenmelidir.
Arazi/arsa yatırımı her ne kadar avantajlı görünse de, ciddi riskleri de beraberinde getirir. Bu nedenle, her şeyden önce risk faktörlerini minimize etmek için bazı hususlara dikkat edilmelidir.
a) Yatırım Yapılacak Taşınmazın Hukuki Durumunu Tam Olarak Anlamak
- Taşınmazın tapu kaydı (şerhler ve beyanlar da dahil olmak üzere) detaylıca incelenmelidir. Tapu kayıtlarındaki şerh ve beyanlar, taşınmaz alım-satımında dikkate alınmalıdır. Gerektiğinde bir uzman desteği almak, taşınmaz üzerindeki riskleri azaltır ve süreci daha güvenli hale getirir. (Tapudaki şerh ve beyanlar ile ne anlama geldiklerine dair liste yazının sonuna eklenmiştir.)
- Bu kapsamda ilk olarak parselin "hisseli" veya "müstakil tapu" farkı doğru değerlendirilmelidir. Hisseli parsellerde tüm hissedarların onayı olmadan, kat karşılığı inşaat (müteahhitle anlaşma) gibi önemli yönetim işleri yapmak mümkün olmadığından, bu tür arsalar yatırımcıyı zor durumda bırakabilir.
- Tapu kaydı incelenirken parsel üzerinde ipotek, şerh, beyan veya başka bir kısıtlama olup olmadığı araştırılmalıdır. Tapu kayıtlarında sıkça karşılaşılan şerh ve beyanlar, taşınmazın özelliklerini ve üzerindeki kısıtlamaları ifade eder. Bu kayıtların her biri, taşınmaz alım-satımında kritik bir öneme sahiptir. Ancak, her taşınmazın özellikleri farklıdır; bu nedenle, şerh ve beyanların uzman bir avukat tarafından değerlendirilmesi şarttır. Aksi takdirde, alıcılar taşınmazın kaybına kadar gidebilecek sorunlarla karşılaşabilir.
- Örneğin, parselin kütüğünde bulunan “Askeri Yasak/Güvenlik Bölgesi Şerhi”, “Kültür ve Tabiat Varlıkları (Sit Alanı) Şerhi”, “Tedbir/İhtiyati Tedbir Şerhi” gibi hususlar, taşınmazın hukuki durumunu önemli ölçüde etkileyebilir. Keza bu yöndeki şerhlerden, beyanlardan bazıları çok kısıtlı bir mülkiyet rejimine neden olduğundan tarım yapmaya dahi müsaade edilmeyebilir ya da taşınmazın siz satın aldıktan sonra sizin mülkiyetinizden çıkmasına neden ya da engel teşkil edebilir.
b) Yatırım Yapılacak Taşınmazın İmar Durumu Tam Olarak Anlamak
- Bölgedeki imar planlarını detaylıca incelemeli; otoyol ve alışveriş merkezi projelerinin resmi durumu teyit edilmelidir. İlgili belediyede, parselin imar planı olup olmadığı, var ise imar planındaki kullanım amacı kontrol edilmelidir. Bu kapsamda ilgili belediyeden parselin nazım imar planı ile uygulama imar planının olup olmadığı öğrenilmelidir. Parselin imar planını olup olmadığı, eğer imar planı var ise planda hangi amaç için ayrıldığı (örneğin konut, ticaret, tarım, yeşil alan vb.) taşınmazın hem değerini, hem de geleceğini etkiyecektir.
- Taşınmazın eğer imar planı yok ise, gelecekte o bölgede yapılacak/yapılması muhtemel yatırımları tespit edebilmek amacıyla, taşınmazın bulunduğu bölgenin çevre düzeni planının da incelenmesi faydalı olacaktır.
- Ayrıca taşınmaz üzerine yapı yapılabilmesi için her durumda imar planının bulunması şart değildir. İmar mevzuatı, imar planı bulunmayan plansız alanlarda da belirli koşulların varlığı halinde, yapı yapılması izin vermektedir. Bu durumun da taşınmazın değerini etkilemesi kaçınılmazdır.
- Ayrıca parselin imar planı olmasa bile ilerleyen yıllarda imar planı kapsamına alınıp alınmayacağı konusunda da araştırmalar yapılması faydalı olacaktır. Bunu tespit edebilmek için belediyeler ile görüşmeler yapılabilir. Keza çevre düzeni planı gibi üst ölçekli planlar araştırılabilir.
- Bununla birlikte “Planlama Yanılgıları” konusunda da dikkatli olmak gerekir. İmar planı kapsamına alınacağı ve bu nedenle gelişeceği öngörülen bir bölgenin beklenen gelişimi göstermemesi halinde, yatırım değer kaybedebilir. Yapı imar planı kapsamına alınması öngörülen bir alanın, bir türlü planlanamaması, taşınmazdan beklenen getirinin sağlanmamasına neden olabilir.
- Dikkat edilmesi gereken bir husus da imar planı kapsamında kalan parsellerde parselasyon (yani 18. madde uygulaması) yapılıp yapılmadığıdır. Bu tür uygulamalarla parsel imar parseli haline gelmeden parsel üzerinde inşaat yapılması mümkün değildir. Parselasyon (yani 18. madde uygulaması) işlemleri yapılmamış parsellerde “DOP Kesintileri” yapılabileceği unutulmamalıdır. İmar planında düzenleme ortaklık payı (DOP) nedeniyle arsa büyüklüğünün küçülebileceğini unutmayın.
- Hatta şunu da dikkatlere sunmak faydalı olacaktır. Bir parselde inşaat yapılabilmesi için parselin belirli bir büyüklüğün üzerinde (genellikle en az 500 metrekare) olması gerekir. Eğer satın alınması düşünülen parsel, bu büyüklükte ise ve henüz parselasyon (yani 18. madde uygulaması) işlemi yapılmamış ise daha sonradan yapılacak parselasyondaki DOP kesintileri, parselin belirli bir büyüklüğün altına düşmesine neden olabilir. Bu durumda başkalarıyla hissedar haline gelebilirsiniz.
c) Arazi/Arsa Üzerindeki Fiziksel Faktörler
Arazi/arsa yatırımı yaparken, parselin muhakkak zeminine gidilerek kontrol edilmesi gerekir. Çünkü aşağıda açıklayacağımız fiziksel özellikler, parselin değerini birebir etkileme potansiyeli taşımaktadır.
- Konum: Parselin konumunun muhakkak ve dikkatli şekilde incelenmesi ve tam olarak anlaşılması gerekir. Parselin konumu, taşınmazın değerini birebir etkileme potansiyeline sahiptir. Parselin konumu belirlenirken, satıcının olası suiistimallerinden kaçınmak amacıyla Parsel Sorgu Uygulaması (https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/) kullanılabilir.
- Topografya: Düz veya eğimli arazi farkı, yapılaşma maliyetini etkiler. Bu nedenle parselin muhakkak yerinde görülmesi gerekir.
- Zemin Yapısı: Sağlam bir zemine sahip olmayan arsalar, yatırımcılar için büyük risk taşır.
- Muhdesat: Parselin üzerinde, satın aldığını kişiden başka birine ait yapı veya ağaçların bulunması durumunda, bu durum, sizi hukuki anlamda sıkıntıya sokabilir. Bu tür taşınmazların üzerindeki muhdesatın durumu, satışın bir uzman tarafından incelemesinin gerektirir.
- Arsa Şekli ve Büyüklüğü: Düzgün şekilli arsalar, yapılaşma açısından avantajlıdır.
d) Yerel ve Bölgesel Gelişim Dinamikleri ile Bölgenin 5-10 Yıllık Gelişim Potansiyeli
Bölgenin gelecekteki gelişim potansiyelini anlamak, arsa yatırımının başarısını doğrudan etkiler. Yatırımcılar arazi veya arsa yatırımı yaparken, bölgenin gelişimi ile ilgili olarak bazı faktörleri göz önünde bulundurmalıdır.
Aşağıda kısaca açıklayacağımız bu hususlar, bölgede arsa fiyatlarının son 5 yıllık artış grafiği dikkate alınarak değerlendirilmelidir.
- Gelecek Öngörüsü: Bölge, planlanan projelerle büyüme potansiyeline sahip mi? Örneğin, yeni sanayi bölgelerinin kurulması, organize sanayi bölgelerinin genişletilmesi veya lojistik merkezlerin oluşması gibi faktörler bölge değerini artırabilir.
- Yeni Konut ve Ticari Projeler: Büyük ölçekli konut projelerinin veya iş merkezlerinin bölgeye gelmesi, arsaların cazibesini artırır. Bu tür projeler, bölgedeki altyapıyı geliştirmekle kalmaz, aynı zamanda nüfus artışı ve ekonomik hareketlilik yaratır.
- Sosyal Alanlar ve Yeşil Alanlar: Parklar, yeşil alanlar ve rekreasyon projeleri, çevresel kalitenin artmasını sağlar ve arsa değerini yükseltir.
- Kentsel Dönüşüm Çalışmaları: Bölgedeki kentsel dönüşüm projeleri, arsa yatırımının kârlılığını doğrudan etkileyebilir.
e) Altyapı Projeleri
-Yeni Yollar ve Ulaşım Hatları: Altyapı projeleri, özellikle yeni yollar, metro hatları, köprüler veya hızlı tren projeleri, çevredeki arsaların değerini hızla artırabilir. Örneğin İstanbul'da yeni bir metro hattının geçtiği bölgelerde arsa fiyatlarının ciddi oranda artış gösterdiği gözlemlenmiştir. Keza 1915 Çanakkale Köprüsünün, o bölgede yer alan taşınmazların değerine etkisi bilinmektedir.
- Altyapı Eksiklikleri: Altyapısı olmayan bölgelerde uzun süre değer artışı beklenmeyebilir. Üstelik alt yapıya yönelik kamusal faaliyetlerin, genellikle bir gecikme ile yapıldığı dikkate alındığında, henüz alt yapısı gelişmemiş veya tamamlanmamış bölgelerde yapılacak yatırımların, bir süre değer artışı sağlamayacağı gözden ırak tutulmamalıdır.
- Sosyal ve Ticari Alanlar: Alışveriş merkezleri, okullar, hastaneler gibi sosyal donatıların planlanması, bir bölgenin çekiciliğini artırır. Bu durum, arsanın daha kısa sürede değerlenmesine olanak tanır.
f) Demografik Yapı ve Nüfus Artışı
- Bölgenin Nüfus Hareketleri: Bölgede artan nüfus, konut talebini ve dolayısıyla arsa değerini artırır. Özellikle genç nüfus oranının yüksek olduğu bölgelerde, uzun vadede daha fazla talep oluşması beklenebilir. Nüfus projeksiyonuna üst ölçekli planlarda yer verilmektedir.
- Ekonomik ve Sosyal Profil: Bölgedeki ekonomik faaliyetler, gelir düzeyi ve sosyal yapılar, arsa yatırımının getirisini belirlemede önemli rol oynar. Örneğin, üniversite veya teknoloji merkezlerinin olduğu bölgelerde hem konut hem de ticari arsa talebi artış göstermektedir.
4. Parselin Değerini Anlamak/Parsele Değer Biçmek
Yukarıda arazi ve arsa seçiminde dikkat edilmesi gereken hususları açıklamıştık. Şimdi satın alınması planlanan parselin değerini, en azından yaklaşık olarak tespit etmek gerekir. Bu yapılırken parselin niteliğine göre farklı yöntemler kullanılabilir. Bunları şu şekilde açıklayabiliriz.
- İmar planında bulunan parseller genellikle emsal yöntemiyle değerlendir. Bu yapılırken yakın çevredeki benzer arsa fiyatlarıyla kıyaslandığında, satın alınacak arsanın fiyatı makul mü, değil mi buna bakılır. Ayrıca bu tarz arsalarda, müteahhite kat karşılığı verilmesi durumunda arsa sahibine kaç daire düşeceği ve bunların muhtemel değerinin ne olabileceği de göz önünde bulundurulabilir.
- Tarım arazileri değerlendirilirken, öncelikle emsal yöntemi uygulanır. Ayrıca bu tarz araziler değerlendirilirken tarım arazisinden elde edilebilecek yıllık gelir de kullanılabilir.
- Büro/ofis/dükkan gibi yerler, buralardan elde edilebilecek yıllık gelir dikkate alınarak değerlendirilir.
5. Yatırım Yaptıktan Sonra Değer Artışı, Gelişim Süreci ve Satış
Arazi veya arsa yatırımı, yalnızca satın almak ve beklemekle sınırlı değildir. Doğru stratejilerle, bir arsa yatırımcısı bu süreçte aktif bir rol oynayabilir:
a) Altyapı ve İmar Planı Gelişmelerini Takip
- İmarsız bir arazi satın alındıysa, belediyede imar planlarının ne zaman tamamlanacağını ve hangi altyapı projelerinin yapılacağını öğrenmek önemlidir.
- Planlanmış ancak tamamlanmamış altyapı çalışmaları olan bölgeler, gelişim potansiyeli açısından caziptir.
b) Arsanın Bekletilme Süreci
- Arsanın imar durumunda bir değişiklik olup olmadığını düzenli olarak kontrol edin. Belediyelerin imar planlarını veya plan değişikliklerini internet sitelerinden yayınladıklarını unutmayın. Altyapı çalışmaları tamamlanana kadar arsa bekletilmeli ve düzenli olarak belediyeden imar değişiklikleri kontrol edilmelidir.
- Çevre gelişimlerini yakından izleyerek, bölgenin değer kazanma sürecini değerlendirin.
- Bekleme süresince vergiler, harçlar ve diğer maliyetleri dikkate alarak bütçe planlaması yapın.
c) Doğru Zamanda Satış
- Çevredeki altyapı projeleri tamamlandığında, bölgedeki arz-talep dengesi artış gösterir. Örneğin yapılması planlanan bir otoyol ve alışveriş merkezi tamamlandığında, çevredeki konut ve ticari arsa talebinin artmasıyla birlikte değer kazanan arazi en yüksek fiyattan satılabilir. Bu, doğru satış zamanını işaret edebilir.
- Alternatif değerlendirme yöntemleri (örneğin arsanın kat karşılığı müteahhitlere verilmesi veya hasılat paylaşımı anlaşmaları) kazancı artırabilir. Bu tür konularda uzman desteği almak da son derece faydalı olabilir.
6. Sonuç
Arsa yatırımı, hem bireysel hem de toplumsal açıdan uzun vadede değer yaratan bir süreçtir. Ancak bu süreçte, yatırımcının detaylı bir araştırma yapması, stratejik kararlar alması ve riskleri etkin bir şekilde yönetmesi gereklidir. Doğru bilgi ve sabırla, arsa yatırımı yüksek getirili bir yatırım aracına dönüşebilir.
- Proje Bazlı Yatırım: Arsa satın alırken çevredeki gelişim projelerine (örneğin yeni hastaneler, üniversiteler) odaklanın.
- Toplumsal Etkiyi Göz Önünde Bulundurun: Yatırım yaptığınız bölgenin uzun vadede toplumsal yapı üzerindeki etkilerini düşünün. Bu, değer artışını doğrudan etkileyebilir.
EK: EN ÇOK KARŞILAŞILAN ŞERH VE BEYAN ÖRNEKLERİ
Tapu kayıtlarında sıkça karşılaşılan şerh ve beyanlar, taşınmazın özelliklerini ve üzerindeki kısıtlamaları ifade eder. Bu kayıtların her biri, taşınmaz alım-satımında kritik bir öneme sahiptir. Ancak, her taşınmazın özellikleri farklıdır; bu nedenle, şerh ve beyanların bir uzman tarafından değerlendirilmesi önemlidir.
1. Aile Konutu Şerhi
Aile konutu şerhi olan taşınmazın satışında, eşin yazılı muvafakati gereklidir.
2. İmar Kanunu’na Aykırı İnşaat Şerhi
Ruhsata aykırı yapıların yıkımı mümkün olduğundan, taşınmaz alımı dikkatle değerlendirilmelidir.
3. İştira (Alım) Hakkı
Taşınmazın alım hakkını tek taraflı tanır ve genelde satışa engel oluşturmaz.
4. Kamulaştırma Şerhi
Kamulaştırma süreci başlatılmış taşınmazlar, süreç tamamlanmadan satılamaz. Şerh kaldırılmadan alım yapılmamalıdır.
5. Kültür ve Tabiat Varlıkları Şerhi
Tarihi veya doğal koruma altındaki taşınmazlar, özel sınırlamalara tabidir ve kamulaştırılabilir. Ya da kullanım hakkı ciddi oranda kısıtlanabilir. Bazı koruma alanlarında tarım dahi yapılamamaktadır.
6. Haciz/İhtiyati Haciz
Haciz şerhi, taşınmazın değerini düşürür ve alacak tahsilatında öncelik sağlar.
7. Kaynak Hakkı
Başka bir taşınmazın kaynağından yararlanmayı ifade eder. Satış açısından sorun yaratmaz.
8. Satış Vaadi Sözleşmesi
Tapuda şerh edilmiş satış vaadi, taşınmazın başka birine satışında sorun yaratabilir.
9. Askeri Yasak/Güvenlik Bölgesi Şerhi
Taşınmaz üzerinde kamu otoritesine dayalı kısıtlamalar getirebilir ve değerini düşürebilir.
10. İrtifak Hakkı Şerhi
Taşınmazın kullanımı üzerinde kısıtlamalar getiren bu hak, satışa genelde engel olmaz.
11. Otopark Şerhi
Taşınmazın otopark hakkını gösterir ve satışa engel değildir.
12. Müşterek Medhal
Taşınmazın sosyal tesisler gibi ortak kullanım alanlarına sahip olduğunu gösterir. Satışa engel olmaz.
13. Aleyhine Daimi Tasarruf Hakkı Şerhi
Üçüncü kişilere tanınan tasarruf hakkı, taşınmazın değerini düşürebilir ve satış kabiliyetini sınırlandırabilir.
14. Kira Şerhi
Tapuya işlenen kira şerhi, yeni malikin kiracıyı tahliye etmesini engeller.
15. Mülkiyeti Davalıdır Şerhi
Tapuda "mülkiyetine yönelik dava" şerhi olan taşınmazların, davanın sonucu mülkiyeti değiştirebileceğinden satın alınması risklidir.
16. Muhdesat
Başka birine ait yapı veya ağaçların bulunduğunu gösterir. Bu tür taşınmazların satışı uzman incelemesi gerektirir.
17. Komşu Parsele Tecavüz (Taşkın İnşaat) Şerhi
Taşınmazın komşu parsele taşan yapılar içerdiğini gösterir. Yasal süreçlerle çözüm gerektirir.
18. Lehine Dâimi Tasarruf Hakkı Şerhi
Taşınmaz lehine daimi tasarruf hakkı bulunması, satış sırasında genellikle bir sorun yaratmaz.
19. Kamuya Tahsisli/Kamu Yararına Tahsisli Şerhi
Kamuya tahsis edilmiş taşınmazların devri mümkün değildir. Küçük alanlarda ayrıntılı inceleme gereklidir.
20. TEDAŞ/BEDAŞ/İGDAŞ vb. Lehine İrtifak Hakları
Kamu kurumlarına sağlanan haklardır ve genelde satışa engel oluşturmaz.
21. Belediye Katılım Payı Şerhi
Belediye tarafından belirlenen katılım payı ödenmeden taşınmazın devri yapılamaz.
22. İpotek Şerhi
İpotekli taşınmazlarda tasarruf hakkı sınırlıdır ve ipotek kaldırılmadan satış önerilmez.
23. Mürur (Geçit) Hakkı
Komşu taşınmaz lehine geçit hakkı olan taşınmazlar, satış açısından genelde sorun teşkil etmez.
24. Taşınmazın Orman Sınırında Olduğu Şerhi
Orman sınırı içinde olduğu belirtilen taşınmazlar, kamuya devredilebilir ve özel mülkiyeti kaldırılabilir.
25. Satışa Arz Şerhi (150/C)
Bu şerh, taşınmazın icra yoluyla satışa çıkarılacağını ifade eder. Süreç tamamlanmadan alım yapılması önerilmez.
26. Konkordato ve İflas Şerhi
Borçlu taşınmazları üzerindeki işlemleri sınırlar ve satışına izin vermez.
27. Maliye Hazinesi Lehine Arzi İrtifak Hakkı
Bu hak, Hazine’ye belirli alanlardan yararlanma yetkisi tanır. Taşınmazın değeri üzerindeki etkisi dikkatle değerlendirilmelidir.
28. Sükna (Oturma) Hakkı
Bu hak, taşınmazın kullanımı üzerinde sınırlama getirir ve hak sona ermeden kaldırılmaz.
29. Vefa (Geri Alım) ve Şufa (Önalım) Hakları
Bu haklar, taşınmazın belirli koşullarda geri alınmasını veya öncelikli alım hakkını düzenler.
30. İntifa Hakkı
Üzerinde intifa hakkı bulunan taşınmaz, bu hak kaldırılmadan özgürce kullanılamaz veya satılamaz.
31. Yönetim Planı ve Değişiklik Şerhleri
Bu şerhler, taşınmazın yönetim tarzını ve kullanım kurallarını belirler. Hukuken satışa engel teşkil etmez.
32. Kamu Alacağı Haczi
Kamu borcuna istinaden hacizli taşınmazlar, haciz kaldırılmadan devredilemez.
33. Tedbir/İhtiyati Tedbir Şerhi
Tasarruf yetkisini sınırlayan tedbir şerhleri, satışa engel teşkil edebilir.
34. Vakıf Şerhi
Vakıf taşınmazları üzerindeki haklar, yalnızca taviz bedelinin ödenmesiyle kaldırılabilir.
35. Gecekondu Koruma Bölgesi Şerhi
775 Sayılı Kanuna göre belirlenen taşınmazlar, belirli bir süreyle devredilemez veya kısıtlamalara tabi olur.
