Vatandaşlık ya da yurttaşlık genellikle bir ülke olan politik kurumların bir parçası olmak demektir. Anayasal ülkelerde, o ülkede yaşayanların devlet tarafından anayasada vadedilen haklardan yararlanmaları için o ülkeye vatandaşlık bağı ile bağlı olmaları gereklidir. Bu kişilere vatandaş denir. Anayasamızın 66. Maddesinde vatandaşlık şu şekilde düzenlenmiştir;
I. Türk vatandaşlığı
Madde 66 – Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür.
Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür. (Mülga ikinci cümle: 3/10/2001-4709/23 md.)
Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir.
Hiçbir Türk, vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz.
Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılamaz.
Türk vatandaşlığı ülkemizde birçok yoldan kazanılabilmektedir. Bu yollar 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda düzenlenmiştir. Türk vatandaşlığı iki şekilde kazanılır. Birincisi doğumla kazanma, ikincisi sonradan kazanma yolu ile Türk vatandaşlığının kazanılmasıdır. Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması kendi içinde başlıklara ayrılmaktadır.
1. Yetkili Makam Kararı ile Kazanılması
2. Türk Vatandaşı Tarafından Evlat Edinilme Yolu İle Kazanılması
3. Seçme Hakkının Kullanılması İle Kazanma
Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması da kendi içinde 4 başlığa ayrılmaktadır;
1. Genel Yoldan Kazanma
2. İstisnai Yoldan Kazanma
3. Yeniden Kazanma
4. Evlilik Yolu ile Kazanma
Yukarıda bahsettiğimiz üzere ülkemizde bir yabancının Türk vatandaşlığını kazanmak için başvurabileceği birden fazla farklı yol ve bu yolların da kendi içinde farklı usul ve şartları vardır. Yalnız şunu belirtmek gerekir ki Türk vatandaşlığı almak isteyen bir yabancı veya vatansız kanundaki usul ve şartlara uygun bir başvuruda bulunsa bile bu şartları taşımak kişiye mutlak bir hak sağlamaz çünkü vatandaşlık verme yetkisi ülkelerin egemenlik yetkisi altında olduğu için bu şartları taşıyan her yabancıya Türk vatandaşlığı verilmesi kesin bir kural değildir ancak bu başvuruyu değerlendiren idari merci (bakanlık, cumhurbaşkanı) takdir yetkisini hukuka uygun kullanmak zorundadır. Eğer bu yetki hukuka uygun kullanılmazsa idari işlem sebep unsuru yönünden sakatlanır ve bu idari işlemin iptali için idari yargı mercilerinde iptal davası açılabilir.
Bu makalemizde Türk vatandaşlığının Yetkili Makam kararı ile İstisnai Yoldan Kazanılması Yolu üzerinde açıklamalar yapacağız.
1. TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI İÇİN GEREKEN GENEL ŞARTLAR
Türk vatandaşlığı kazanmak isteyen bir yabancı Türk Vatandaşlık Kanunun 11. Maddesinde belirtilen şu şartları taşıması gerekir;
(1) Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda;
a) Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye'de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,
c) Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,
ç) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,
d) İyi ahlak sahibi olmak,
e) Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,
f) Türkiye'de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,
g) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak,
şartları aranır.
2. İSTİSNAİ YOLDAN TÜRK VATANDAŞLIĞI KAZANMA YOLUNA KİMLER BAŞVURABİLİR?
İstisnai yoldan Türk vatandaşlığına başvurabilecek kişiler TVK 12. Maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir;
1) Türkiye'ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler.
TVK 12. Maddesinde düzenlenen bu gruptaki yabancıların vatandaşlık kazanabilmesi için bu kişilerin yukarıda sayılan alanlarda Türkiye’de olağanüstü hizmetleri geçmiş veya geçeceği düşünülen kişiler ilgili bakanlığın İç İşleri Bakanlığına yapacakları gerekçeli teklif üzerine teklifi bakanlık tarafından uygun görülen yabancıların başvurusu onay verilmek üzere Cumhurbaşkanına gönderilecektir.
2) 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca ikamet izni alanlar
TVK’da istisnai vatandaşlıktan yararlanabilecek bir diğer grup ise m.12/1-b bendinde bahsedilen Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun (YUKK) m.31/1-j bendinde bahsedilen ‘’Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacak kişiler ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğudur. Bu gruptaki kişilerin ve bu kişilerin eş ve çocuklarının istisnai vatandaşlık kazanabilmesi için Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen kapsam ve tutarda yatırım yapması gerekir. Bu yol aslında yatırım yoluyla istisnai vatandaşlık kazanmanın özel bir yoludur.
3) Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu.
Turkuaz kart gerekli koşulları sağlayan yabancılara süresiz çalışma ve ikamet izni veren bir uygulamadır. Turkuaz kart sahibi yabancının, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen belge verilir. Turkuaz kart sahibi olabilecek kişiler ve bu kişilerin sahip oldukları haklar Uluslararası İşgücü Kanunun 11. maddesinde , şu şekilde düzenlenmiştir;
MADDE 11 - (1) Uluslararası işgücü politikası doğrultusunda; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye'deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre başvurusu uygun görülen yabancılara Turkuaz Kart verilir.
(2) Turkuaz Kart, ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilir. Bakanlık, geçiş süresi içinde işveren veya yabancıdan yürütülen faaliyetlere ilişkin bilgi ve belge talep edebilir. Geçiş süresi içinde 15 inci madde uyarınca iptal edilmeyen Turkuaz Kartta yer alan geçiş süresi kaydı, yabancının başvurusu hâlinde kaldırılır ve süresiz Turkuaz Kart verilir. Bu başvuru, geçiş süresinin dolmasına yüz seksen gün kalmasından itibaren, her durumda geçiş süresi dolmadan yapılır. Bu süre dolduktan sonra geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin yapılan başvuru reddedilir ve Turkuaz Kart geçersiz hale gelir.
(3) Turkuaz Kart sahibi yabancının, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen belge verilir.
(4) Turkuaz Kart sahibi yabancı bu Kanunda düzenlenen süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanır.
(5) Turkuaz Kart uygulamasında; akademik alanda uluslararası kabul görmüş çalışmaları bulunanlar ile bilim, sanayi ve teknolojide ülkemiz bakımından stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkmış olanlar ya da ihracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülenler nitelikli yabancı olarak değerlendirilir.
(6) Geçici koruma sağlanan yabancılara bu madde hükümleri uygulanmaz.
4) Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler
Bu gruptaki yabancıların Türk vatandaşlığına alınmasında siyasi, idari ya da herhangi bir sebep yabancının Türk vatandaşlığına alınmasını zorunlu kılabilir. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından TVK’nın uygulanması hususunda yapılan açıklamaya göre de ‘zaruret’ uluslararası ilişkilerin gerekliliği ve ülkemizin menfaati veya herhangi bir sebepten kaynaklanabilir ve zaruretin tespiti Cumhurbaşkanı tarafından yapılır.
Bu gruptaki yabancılara şu kişiler örnek olarak verilebilir;
a. Hayatlarının devamı Türk vatandaşlığını kazanan aile fertlerine bağlı olan ergin ancak ayırt etme gücüne sahip olmayan kişiler
b. Türk vatandaşlığını kazanan ana ya da babasının velayeti altında olmadığı için onlarla birlikte işlem görmeyen ancak daha sonra Türk vatandaşlığını kazanan ana ya da babasının velayeti altına verilen ergin olmayan çocuklar
c. Uluslararası ilişkilerin gerekliliği gerekçeleriyle mültecilerin ve vatansızlar
d. Göçmen olarak kabul edilen kişilerin eşleri
Ayrıca TVK’da düzenlenmesi ihmal edilen kişilerinde bu gruba girebileceğini söyleyebiliriz.
5) Göçmen olarak kabul edilen kişiler
TVK’da göçmenlerinde istisnai yolla vatandaşlık kazanabileceği belirtilmiştir. 5543 sayılı İskân Kanununda göçmenler şu şekilde tanımlanmıştır “Türk soyundan ve Türk kültürüne bağlı olup yerleşmek maksadıyla tek başına veya toplu halde Türkiye’ye gelip bu kanun gereğince kabul olunanlardır.’’
Göçmen olarak kabul edilenler, gerekli işlemlerin ilgili kuruluşlarca tamamlanmasından sonra Cumhurbaşkanı kararıyla vatandaşlığa alınırlar. İskân Kanunu’na göre göçmen olarak kabul edilen kişilerin vatandaşlık dosyası çevre ve şehircilik il müdürlüğünce düzenlenerek Türk vatandaşlığını kazanmak üzere Bakanlığa gönderilir. TVK m.12/1-d kapsamında Türk vatandaşlığını istisnai olarak kazanmak isteyen göçmenler hakkında ise İçişleri Bakanlığının yazılı talimatı üzerine müracaat makamlarınca dosya hazırlanır. Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmayan göçmenler Cumhurbaşkanı kararıyla Türk vatandaşlığı kazanabilir.
3. İSTİSNAİ VATANDAŞLIK BAŞVURUSUNDA BAŞVURU MAKAMI ve USUL
Türk Vatandaşlığının kazanılmasında başvurular yurt içinde yerleşim yerinin bulunduğu valiliğe (il nüfus ve vatandaşlık müdürlüğü) yurt dışında ise (dış temsilciliklere bizzat veya bu hakkın kullanılmasına ilişkin özel vekaletname) ile yapılır. İç İşleri Bakanlığı tarafından istisnai yoldan Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarla ilgili müracaat makamına yazılı talimat gönderilir. Bakanlığın yazılı talimatı üzerine Türk vatandaşlığını istisnai olarak kazanması teklif edilen yabancı hakkında yurt içinde yerleşim yerinin bulunduğu valilik, yurt dışında ise dış temsilcilikler tarafından başvuru belgelerinden oluşan vatandaşlık dosyası düzenlenir. Emniyet Müdürlüğü’ne yazı yazılarak başvurucunun kamu güvenliği ve kamu düzeni açısından tehdit oluşturacak bir halinin bulunup bulunmadığının hususunda Güvenlik Soruşturması talebinde bulunulur. Bu işlemlerin olumlu sonuçlanması sonucu, başvuru makamları tarafından kontroller yapılarak karar alınmak üzere dosya Cumhurbaşkanına gönderilir.
BAŞVURUDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
- Posta yoluyla yapılan müracaatlar kabul edilmez.
- Ergin olmayan veya ayırt etme gücünden yoksun bulunan kişilerin vatandaşlıkla ilgili başvuruları veli ya da vasileri tarafından yapılır.
- Başvuru tarihi olarak kişinin form dilekçesinin müracaat makamınca evrak kaydına alındığı tarih esas alınır.
- Yabancı makamlarca verilmiş olan resmi belgelerin tasdik işlemleri Nüfus Hizmetleri Uygulama Yönetmeliğin 59 uncu maddesine göre yapılır.
- Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların başvuru sırasında ibraz ettikleri yabancı makamlardan alınan diploma, pasaport gibi belgelerin Türkçe tercümeli ve noter tasdikli olması yeterlidir.
- Gerekli görülen hallerde ikamet tezkerelerinin aslına uygunluğunun tasdiki il müdürlüklerince de yapılabilir.
4. İSTİSNAİ VATANDAŞLIK BAŞVURUSUNDA GEREKLİ EVRAKLAR
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen ve başvuru için gerekli şartları taşıyan yabancı adına İç İşleri Bakanlığının talimatı üzerine müracaat makamınca aşağıda belirtilen belgelerden oluşan dosya düzenlenir;
- İsteği belirten form dilekçe
- Kişinin hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge, vatansız ise temininin mümkün olması halinde buna ilişkin belge.
- 2 Adet 50x60 mm boyutunda desensiz, ICAO tarafından belirlenen ve makinede okunabilen biyometrik fotoğraf
- Medenî hal belgesi ve evli ise evlenme belgesi, boşanmış ise boşanma belgesi, dul ise eşine ait ölüm belgesi
- Kişinin kimlik bilgilerini gösteren doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge ve evli ise eş ve çocuklarının aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği veya benzeri belge
- Türk vatandaşı birinci veya ikinci derece yakınları varsa bu kişilere ait müracaat makamlarınca sistemden alınan nüfus kayıt örneği
- Kişinin doğum tarihinin ay ve günü bulunmuyorsa, doğum tarihinin tamamlanması için ülkesinin yetkili makamlarından alınmış belge, belgenin temin edilememesi halinde ise 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 39 uncu maddesi gereğince işlem yapılmasını kabul ettiğine dair imzalı beyanı
- Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz
5. TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAZANMANIN GEÇERLİLİĞİ VE SONUÇLARI
Türk vatandaşlığının istisnai hal kapsamında kazanılması halinde, yetkili makamca verilen karar tarihinden itibaren hüküm ifade eder. Kişi karar tarihinden itibaren Türk vatandaşı olur. Vatandaşlığın kazanıldığına dair karar ilgiliye müracaat makamları aracılığıyla tebliğ edilir. Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazananlar ile doğumla Türk vatandaşlığını kazananlar arasında vatandaşlık statüsü bakımından fark yoktur.
Türk vatandaşlığının kazanılmasının gerek vatandaşlığı kazanan kişi bakımından gerekse kişinin eşi ve çocukları bakımından çeşitli hukuki sonuçları vardır.
1. Kişi Bakımından
Türk vatandaşlığını kazanan kişiyi hukuki bakımından şu 3 durum ilgilendirmektedir;
a. Türkçe Ad ve Soyadı Alma
Türk hukuku bakımından Türk vatandaşlığını kazanan yabancıların Türkçe ad ve soyadı almasını zorunlu kılan bir düzenleme mevcut değildir. Türk vatandaşlığını kazananlar Türkçe ad-soyadı alabilirler; ancak kendi ad ve soyadlarını muhafaza etmek istedikleri takdirde ad ve soyadları 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun gereğince Türk harfleri ile yazılır ve aile kütüğüne tescil edilir. Bu kişiler Türkçe ad ve soyadı almayı isterlerse, TMK m. 27’de yer alan ve ‘adın değiştirilmesi, ancak haklı sebeplere dayanılarak hâkimden istenebilir’ hükmünden hareketle Türk vatandaşlığının kazanılması haklı bir sebep olarak değerlendirilip talepleri kabul edilebilecektir. Dolayısıyla, kişilerin talebi olmadığı sürece sadece Türk vatandaşlığını kazanması sebebiyle Türkçe ad ve soyadı alma zorunluluğu bulunmamaktadır.
b. Askerlik Yükümlülüğü
Türk vatandaşlığını sonradan kazanan kişilerin askerlik yükümlülüğü, 1111 sayılı Askerlik Kanununda düzenlenmiştir. Askerlik Kanununa göre, ‘’Türkiye Cumhuriyeti tebaası olan her erkek, işbu kanun mucibince askerlik yapmağa mecburdur.’’ (m.1). Yine Kanun uyarınca ‘’Türk vatandaşlığına sonradan alınanlar askerliklerini, vatandaşlığa alındıkları tarihteki yaş ve öğrenim durumlarına göre o yaştaki Türk vatandaşı yükümlüler gibi yapmalıdır. Bunlardan gelmiş oldukları ülkelerde askerlik yaptıklarını veya askerlik hizmetini yerine getirmiş sayıldıklarını belgeleyenler ile vatandaşlığa alındıkları yıl 22 yaşında olanlar askerlik yapmış sayılırlar. Bu kişilerin askerlikleri, istekleri hâlinde vatandaşlığa alındıkları tarihten itibaren iki yıl süreyle ertelenir. Ertelemelerinin sona ereceği yıl yoklamaları yapılarak o yıl askerlik çağına giren doğumlularla işlem görürler ve seferberlik hâlinde ihtiyaca göre askere sevk edilebilirler.’’ (m.2/2)
c. Çifte Vatandaşlık
Çok vatandaşlık, kişinin aynı anda birden fazla devletin vatandaşı olması durumudur. Çok vatandaşlık, olumlu vatandaşlık ihtilâflarına (kişinin birden fazla devlet vatandaşlığına sahip olmasından kaynaklanan ihtilaflardır) neden olabilmekte ve bu ihtilâfların çözümü için kişinin hangi vatandaşlığının esas alınacağının belirlenmesi gerekmektedir. Kişinin aynı zamanda birden fazla devletin vatandaşı olması, yabancı unsurlu uyuşmazlıkların çözümünde uygulanacak hukukun vatandaşlık bağlama noktası aracılığıyla tayin edildiği durumlarda özellik arz eder. Dolayısıyla istisnai yolla Türk vatandaşlığını kazanan kişilerin aynı zamanda başka bir devlet vatandaşlığına da sahip olmaları durumunda söz konusu kişilerle ilgili özel hukuktan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünde uygulanacak hukukun vatandaşlık bağlama noktası aracılığıyla tayin edildiği durumlarda kişinin sahip olduğu devlet vatandaşlıklardan hangisinin esas alınması gerektiği çözüme kavuşturulmalıdır. Söz konusu çözüm MÖHUK’de (Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku) yer almaktadır. Kanunda bu husus şöyle düzenlenmiştir; ‘’ Birden fazla devlet vatandaşlığına sahip olanlar hakkında, bunların aynı zamanda Türk vatandaşı olmaları hâlinde Türk hukuku uygulanır.’’
2. Eş ve Çocuklar Bakımından Sonuçları
a. Eş Bakımından
Türk vatandaşlığının istisnai haller kapsamında sonradan kazanılması halinde eşin vatandaşlık durumunun ne olacağı kanunda şöyle düzenlenmiştir; ‘’Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması eşin vatandaşlığına tesir etmez.’’ (TVK m.20/2, Yön.m.37/1). Böylece kişi Türk vatandaşlığını kazandığında eşinin vatandaşlık durumu etkilenmeyecektir ve eşi Türk vatandaşı olamayacaktır fakat yabancı eş Türk vatandaşlığı kazanmak için kanunda düzenlenen şartları taşıdığı takdirde Türk vatandaşlığı başvurusu yapabilecektir.
b. Çocuklar Bakımından
Türk vatandaşlığının istisnai yoldan kazanılmasının kişinin çocukları üzerindeki etkisi vatandaşlığın kazanıldığı anda çocukların ‘’ergin olup olmamasına’’ göre değişmektedir.
1) Ana ya da Babaları Türk Vatandaşlığını Kazandığı Sırada Ergin Olmayan Çocuklar
Söz konusu düzenleme TVK m.20 ve Yönetmelik m.37’de düzenlenmiştir.
Türk vatandaşlığını birlikte kazanan ana ve babanın çocukları ana ve babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanır.
Evlilik birliği içinde ana veya babadan birinin Türk vatandaşlığını kazanması durumunda, Türk vatandaşı olmayan eşin muvafakat etmesi halinde çocuk, ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanır.
Türk vatandaşlığını kazanan ana veya babanın Türk vatandaşlığını kazandığı tarihte velayeti kendisinde bulunan çocuğu, Türk vatandaşı olmayan eşin muvafakat etmesi halinde ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanır.
Muvafakat verilmemesi halinde ana veya babanın mutad meskeninin bulunduğu ülkedeki hâkim kararına göre işlem yapılır.
Ana veya babadan birinin ölmüş olması halinde çocuk, Türk vatandaşlığını kazanan ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanır. Türk vatandaşlığını kazanan ananın evlilik birliği dışında doğan çocuğu anaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanır.
2) Ana ya da Babaları Türk Vatandaşlığını Kazandığı Sırada Ergin Olan Çocuklar
Ana ya da babaları Türk vatandaşlığını kazandığı sırada ergin olan çocuklar ana ya da babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığın kazanılabilmesi için ergin olmama şartı arandığından bu kazanımdan yararlanamayacaktır ancak bu kişiler vatandaşlığı kazanma yollarından gerekli şartları taşıdıkları halde vatandaşlık başvurusu yapabilirler.
6. SIKÇA SORULAN SORULAR
Türk Vatandaşlığını kazanma başvurum reddedildi. Yeniden müracaat edebilir miyim?
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununda aranılan şartları taşımanız halinde ikamet ettiğiniz yer valiliğine müracaat etmeniz halinde vatandaşlık durumunuzun yeniden değerlendirilmesi mümkündür.
Türk Vatandaşlığını kazandığıma ilişkin duyuru belgesini teslim aldım. Türk Vatandaşlığını kazanma işlemlerim sonuçlandı mı yoksa başka herhangi bir işlem yapmam gerekir mi?
Türk Vatandaşlığını kazandığınıza dair duyuru belgesi ile ilçe nüfus müdürlüğü ya da dış temsilciliklere Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı başvurusunda bulunmanız gerekmektedir.
İstisnai yoldan Türk Vatandaşlığı edinimi amacıyla yapılan başvurular vekâlet ile olabilir mi?
Uygunluk belgesi alınması, kısa dönem ikamet izni başvurusu, ikamet izin kartının teslim alınması ve vatandaşlık başvurusu için gerekli bilgi ve belgelerin sunulması yabancının ülkeye girişine ihtiyaç olmaksızın özel vekâletname ile bu hususun vekâletnamede açıkça yazılmış olması durumunda uzaktan sonuçlandırılabilir.
Türk Vatandaşlığını kazanan yabancı kendi ülkesinin vatandaşlığını kaybeder mi?
Türk Vatandaşlığını kazanan yabancı kendi ülke vatandaşlığını kaybetmemesi için kendi ülkesinin çifte vatandaşlığa izin vermesi gerekir.
Vatandaşlık başvurusu hukuka aykırı bir şekilde reddedilen kişi ne yapabilir?
Vatandaşlık başvurusunun hukuka aykırı bir şekilde reddedildiğini düşünen yabancı başvuru reddini öğrendiği tarihten itibaren 60 gün içinde idari yargıda dava açması gerekir. Bu hususta yetkili mahkeme vatandaşlık başvurularını değerlendiren karar mercileri Cumhurbaşkanlığı ve İçişleri Bakanlığı olduğu için Ankara İdare Mahkemesinde dava açılması gerekir.
7. TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI İLE İLGİLİ DANIŞTAY KARARLARI
DANIŞTAY 10.DAİRE BAŞKANLIĞI 2016/15251 E. 2020/4961 K. 16.11.2020 Tarihli Karar:
Dava konusu istem: Türk vatandaşı ile evlenen Moldova uyruklu davacı tarafından; vatandaşlığa geçmek için yapmış olduğu başvurusunun reddine dair işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davalı idarece yapılan incelemede davacının evliliğinin formalite olduğu, vatandaş olmasının kamu düzeni ve genel ahlak açısından sakıncalı olacağına dair tespite yer verilmediği gibi davacının yargılandığı … Sulh Ceza Mahkemesi'nin E:…, K:… sayılı dosyasında beraat karar verildiği dikkate alındığında, 5901 sayılı Kanun'un 16. maddesinin 1/b bendinde yer alan "Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama" şartını taşımadığına dair değerlendirmenin hukuka uygun olmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, ilgili mevzuatta mahkumiyet şartı aranmadığı, kişilerin sadece evlilik birliği içinde yaşamasının ve evlilikle bağdaşmayacak faaliyette bulunmamasının vatandaşlığa alınmada yeterli olmadığı ileri sürülmektedir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür. Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 16/11/2020 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY:
Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuran bir yabancının, 5901 sayılı Kanun'da belirlenen şartların varlığı halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığına alınabileceği anlaşılmakla birlikte; vatandaşlığın bir bireye verilmesi egemenlik hakkıyla doğrudan ilgili olduğundan, aranan şartları taşımış olmanın vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak kazandırmayacağı açıktır. Bu durumda, vatandaşlık vermek devletin hükümranlık hakkı olduğundan, Türk vatandaşlığını kazanma istemiyle başvuruda bulunan bir yabancı hakkında Kanun'da belirtilen şartları taşısa dahi Devlet tarafından hükümranlık hakkı kullanılarak vatandaşlık verilmeyebilir. Bu haliyle hükümranlık yetkisi dahilinde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından, davalı idarenin temyiz isteminin kabulüyle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği oyuyla çoğunluk kararına katılmıyorum.
DANIŞTAY 10. DAİRE BAŞKANLIĞI 2021/4609 E. 2022/1364 K. 16.03.2022 Tarihli Karar:
İSTEMİN KONUSU: Suriye uyruklu olan davacı tarafından, babasının Türk vatandaşı olması nedeniyle babasına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanmak için yaptığı başvurunun reddine ilişkin İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün . tarih ve . sayılı işleminin iptali istemiyle açılan dava sonucunda, ... İdare Mahkemesince Dairemizin bozma kararına uyularak davanın reddi yolunda verilen . tarih ve E:., K:. sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davacı tarafından, babasının Türk vatandaşı olması nedeniyle Türk vatandaşlığına geçmek için yaptığı başvurunun kabul edilmesi gerektiği belirtilerek dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı, bu nedenle temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davalı idare tarafından, davacının temyiz talebinde ileri sürdüğü hususların hukuken geçerlilik arz etmediği belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddi yolundaki . İdare Mahkemesinin . tarih ve E:., K:. sayılı temyize konu kararının ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 16/03/2022 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY :
Uyuşmazlıkta; soybağı esasına göre Türk vatandaşlığını kazanma istemiyle 05/11/2012 tarihinde Mardin Valiliği'ne başvuruda bulunan davacının, bu başvurusunun ana/babanın kimlik bilgileri tutmadığı gerekçesiyle İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık Işleri Genel Müdürlüğü'nün . tarih ve . sayılı işlemiyle reddedildiği görülmekle birlikte; babasına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazanma isteminde bulunan davacının söz konusu başvurusunun incelenmesi aşamasında davalı idare tarafından, davacıya anılan iddiasına yönelik başka surette de ispat imkanı verilmesi gerekirken sadece kayıtlardaki anne ve babanın kimlik bilgilerinin tutmaması gerekçesiyle başvurunun doğrudan reddedilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığından davanın reddi yolunda verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği görüşüyle Daire kararına katılmıyorum.
DANIŞTAY 10. DAİRE BAŞKANLIĞI 2016/1263 E. 2021/348 K. 09.02.2021 Tarihli Karar:
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Kırgızistan uyruklu olan davacı tarafından, evlenme yoluyla Türk vatandaşı olmak için yapılan başvurunun aile birliği içinde yaşama şartını taşımadığından bahisle reddine ilişkin İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işleminin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davacının 5901 sayılı Türk Vatandaşlık Kanununun "Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması" başlıklı 16. maddesinde aranan şartları taşıdığı, kanun koyucunun söz konusu kanun maddesini ihdas ederken güttüğü amacı ve kanunun ruhu dikkate alındığında, kanun koyucunun amacının gerçek evlilikler tesis etmek, Türk vatandaşlığını kazanmak amacıyla yapılacak muvazaalı evlilikleri engelleyerek bu konudaki kanunun yürürlüğe girmesinden evvelki suistimalleri önlemek olduğunun görüldüğü, davacının başvurusu üzerine idarece yapılan tahkikat ve inceleme sonucunda davacının evlendikten sonraki hayatı ile ilgili olarak aile birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama şartları konusunda olumsuz bir durum tespit edilmediği, 5901 sayılı Türk Vatandaşlık Kanununun 16. maddesinin lafzı ve ruhu dikkate alındığında dava konusu olayda evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanmak için gerekli şartların sağlandığının görüldüğü, başvurunun aile birliği içinde yaşama şartını sağlamadığından bahisle reddine yönelik dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, yapılan tahkikat neticesinde Türk vatandaşı eşin babasının evliliğin formalite olduğunu beyan ettiği, komşuların davacının alkol aldığını, gürültü yaparak rahatsızlık verdiğini ifade ettiği, komisyon tarafından da şahısların evliliklerinin ciddi ve sürdürülebilir bir evlilik olmadığı kanaatinin bildirildiği, olayda eşlerin aile birliği içinde yaşama şartını taşımadığı, dava konusu işlemin hukuka uygun şekilde tesis edildiği ileri sürülmektedir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptali yolundaki .... İdare Mahkemesinin … tarih ve E: K:… sayılı temyize konu kararının ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 09/02/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
Abdulkadir DOĞRUYOL
(Uludağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğrencisi)
KAYNAKÇA
https://www.nvi.gov.tr/turk-vatandasliginin-kazanilmasi
https://hukukdergi.hacettepe.edu.tr/dergi/C7S1hakemlimakale3.pdf
http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/ViewPDF-guncel-gelismeler-isiginda-turk-vatandasliginin-istisnai-haller-kapsaminda-kazanilmasi-1666
https://www.sinerjimevzuat.com.tr/kullaniciGiris.jsf?dswid=-2040#
