Salgın hastalığı önlemek için yurt dışında çeşitli ülkelerde üretilen ilaçlardan milyonlarca adet, milyarlarca lira ödenerek alınıyor.
Bu ilaçların nerden, ne kadar ve kaç liraya alındığı soruluyor.
İlgili kurumun veya hükümetin verdiği cevap “Ticari sır’dır, açıklayamayız.” oluyor.
Köprüler, barajlar, tüneller; yerli ve yabancı şirketlere ihale ediliyor. Türk lirası veya döviz olarak milyarlarca lira ödeniyor.
Bu işlerin kime, hangi koşullarla, kaç liraya yaptırıldığı soruluyor.
Verilen cevap “Ticari sır’dır, açıklayamayız.” oluyor.
İhale edilen iş, süresinde yapılmadığı için ceza kesilmesi gerekirken, ek ücret ve ek süre veriliyor. Neden ek süre ve ek para verildiği, kaç lira verildiği soruluyor.
Verilen cevap “Ticari sır’dır, açıklayamayız.” oluyor.
Halk ve insan sağlığını korumak için, devasa hastaneler yaptırılıyor. Açılan ihaleleri, hemen hemen hiç değişmeyen kişi ve şirketler alıyor. Bu hastanelerin inşaatı için kime, kaç lira ödendiği soruluyor.
Verilen cevap “Ticari sır’dır, açıklayamayız.” oluyor.
Bu hastanelere, döviz cinsinden veya Türk lirası olarak bedeli milyonlarca lirayı bulan dekorasyon, mobilya, tıbbi malzeme, cihaz alınıyor.
Bu işler için, kime, kaç lira ödendiği soruluyor.
Verilen cevap “Ticari sır’dır, açıklayamayız.” oluyor.
Hastahanelere; yatacak hasta sayısı ve ödenecek muayene, tedavi ücreti belirleniyor. Bu sayıda hasta yatmadığı, ilaç ve tedavi uygulanmadığı halde, yatmayan hastanın, yapılmayan tedavinin, kullanılmayan ilacın parası ödeniyor.
Yapılmayan bu işler için, kime, kaç lira ödendiği soruluyor.
Verilen cevap “Ticari sır’dır, açıklayamayız.” oluyor.
İlgisiz yerlere, özel ihalelerle hava alanları yapılarak, inecek uçak ve gelecek yolcu garantisi veriliyor. Hava alanları ya hiç çalışmıyor, hiç uçak inmiyor veya garanti edilen sayı altında çok az uçak ve yolcu geliyor. Bunun nedeni, garanti edilen uçak ve yolcu sayısı, ödenen paralar soruluyor.
Verilen cevap “Ticari sır’dır, açıklayamayız.” oluyor.
Yapılan köprü, tünel ve otoyollardan, yüksek sayıda geçecek araç garantisi veriliyor. Bu kadar araç geçmezse, geçmeyen araçların –geçiş- bedelinin ödeneceği söyleniyor ve geçmeyen araçların “geçiş ücreti. !” olarak milyarlarca lira ödeniyor.
Garanti edilen ve geçmeyen araç sayısı, bunlar için ödenen paranın miktarı soruluyor.
Verilen cevap “Ticari sır’dır, açıklayamayız.” oluyor.
Öncelikle “TİCARİ SIR” nedir.? Buna bakmak gerekir.
Ticari sır; “bir formül, tasarım, buluşun” ticari bakımdan değerlendirilmesi olarak tanımlanabilir. Yani o güne kadar bilinmeyen bir ilacın, işin veya malzemenin; özel araştırmalar neticesi bulunmuş, keşfedilmiş olması sonunda ticari malzeme olarak kullanılması demektir. Bunca emek ve çalışmalar neticesi o güne kadar bilinmeyen bir hususun keşfedilmiş olması, bir ticari veya ilmi sır olarak kabul edilebilir. Ancak bunların da gizli tutulması ve sonsuza kadar açıklanmaması da mümkün değildir.
Bu yeni buluş ve bilgiler; üretim ve yapımının “tescil” edilmesine kadar açıklanmayabilir. Bütün özellikleri saptanıp, buluşu yapan adına tescil ve kayıt yapıldıktan sonra açıklanması mümkün ve hatta gereklidir.
Açıklanması mümkündür çünkü artık, hiç kimse aynı maddeleri ve aynı formülü kullanarak aynı malı üretemez, Üretirse, engellenir, bir nevi kopyalama, çalma yöntemiyle ürettiği mala el konur. Bunu yapan kişi veya kurumlar; engellenir, hukuki ve cezai bakımdan cezalandırılır.
Yeni buluş ve bilgilerin açıklanması gereklidir, çünkü bu bilgilerin açıklanması sonucu, bu yeni bilgiler üzerinde yeni çalışmalar yapılarak, yeni buluş ve keşiflere yol açılacaktır. Aksi takdirde, bulunan bilgilerin ve insanlığın gelişmesi, ilerlemesi mümkün olmayacaktır.
Ticari sır niteliğinde olup açıklanamayacak ve açıklanması izne bağlı konular Türk Ceza Kanunu’nun 239. Maddesinde düzenlenmiş olup “Bankacılık işlemleri ve müşteri bilgileri” olarak yer almaktadır.
Özel kanunlar kapsamında düzenlenen “kişisel ve özel yaşama ait bilgiler” de açıklanmaması gereken bilgiler kapsamında yer almaktadır.
Bunların dışında yer alan, özellikle Devlet ve kamu kurumlarının yaptıkları, yazımızın başında yer alan işlemlere ait bilgileri açıklamak değil, açıklamamak ve gizlemek suçtur. Yapılan ve ticari sır diye nitelenerek gizlenen işlemlerdeki hatalar yanında, suçu örtmek ve gizlemekten ötürü ayrı takibat yapılması ve ayrı ceza verilmesi sonucunu doğuracaktır.
Av.A.Erdem AKYÜZ
Hukukun Egemenliği Derneği
Onursal Genel Başkanı
