A. Yeni Sosyal Medya Düzenlemesi ve Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu Kararı
Temmuz 2020’de 5651 sayılı Kanun’da yapılan “yeni sosyal medya yasası” ile Twitter, Facebook, Instagram, TikTok gibi sosyal ağ sağlayıcıları bir takım sorumluluklarla karşı karşıya kalmıştı. Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu (BTK) ise bu değişikliğe bağlı 1 Nisan 2023’te sosyal ağ sağlayıcının yükümlülükleri ve uygulanmasına ilişkin yeni bir karar vermiştir.
B. Sosyal ağ sağlayıcı Hakkında Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu Kararı Genel Başlıkları
Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu kararı incelendiğinde uygulamada yaşanan sorunların çözümüne yönelik durumların yer aldığı görülmektedir. Kararın konu başlıkları genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
- Türkiye temsilcisi belirleme esasları
- Türkiye temsilcilerinin görevleri ve iletişim süreçleri
- Sosyal ağ sağlayıcına karşı kişiler tarafından yapılan başvurular
- Erişimin engellenmesi gibi kararların raporlanması
- Adli mercilere bilgi verme süreçleri
- Verilerin Türkiye’de tutulması
- Çocuklara özel uygulamalar
- Kullanıcı haklarının korunması
- Türkiye temsilcilerinin yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi durumunda yaptırımlar.
Belirtmek gerekir ki kişisel internet siteleri, haber siteleri ve elektronik ticaret sitelerinin ikincil ve yan hizmet olarak sunulduğu siteler karar dışı tutulmuştur. Yine sosyal etkileşimin sadece sitenin belirli kısmında olan platformlar da sosyal ağ sağlayıcı (sosyal medya platformu) olarak değerlendirilemeyecektir.
C. Sosyal ağ sağlayıcı(Sosyal Ağ Sağlayıcılar)’nın Yükümlülükleri
Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu Kararının ayrıntıları şekilde olup, sosyal ağ sağlayıcılar aşağıdaki yükümlülüklere uymak zorunda kalacaktır:
1. Türkiye Temsilcisi Belirleme Şartı: Türkiye’de Günlük erişimi bir milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye’de, tüzel kişi ise merkezi Türkiye’de olan, gerçek kişi ise Türk bir Türkiye temsilcisi ataması zorunludur. Türkiye’de günlük erişimi 10 milyondan fazla sosyal medya kuruluşunun Türkiye temcilcisinin tüzel kişi olması halinde ise temsilcinin Türkiye temsilcisinin ana şirketin şubesi olan bir sermaye şirketi olması zorunlu olacaktır.
2. Türkiye Temsilcisinin İletişim Bilgileri: Sosyal medya kuruluşunun Türkiye temsilciliğinin adres ve e-posta iletişim bilgileri internet sitesinde açıkça yer almalıdır. Yine temsilcinin unvan, kimlik ve iletişim bilgilerini de sosyal ağ sağlayıcılar Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu’na bildirmek zorundadır. Kurum’a şirket ticaret sicil gazetesi, şirket sözleşmesi ve diğer bazı belgelerin verilmesi de zorunlu kılınmıştır.
3. Kişiler Tarafından Yapılan Başvurular: Türkiye’de günlük bir milyondan fazla erişime sahip sosyal medya kuruluşları, 5651 sayılı Kanun’un m.9 ve m.9/A ‘leri uyarınca gerçekleştirilen taleplere 48 saat içerisinde gerekçeli şekilde cevap vermeleri gerekmektedir. Başvuruların kolayca cevaplanması için ise Türkçe dil seçeneği olacaktır.
4. Raporlama: Bir üst maddede belirtilen durumlar istatistiksel olarak BTK’ya sosyal medya platformları tarafından raporlanacaktır.
5. Reklam Kütüphanesi: Günlük 1 milyondan fazla erişime sahip olan sosyal medya kuruluşlarına “reklam kütüphanesi” oluşturma zorunluluğu getirilmiştir. Reklam kütüphanesinde “reklamın içeriği, türü, sahibinin ismi, yayında kaldığı dönem, hedef kitlesi ve hedef kitlenin belirlenmesinde kullanılan parametreler ile ulaştığı kişi ve grup sayıları” gibi bilgiler yer alacaktır.
6. Adli Mercilere Yardım: Sosyal ağ sağlayıcıları, özellikle Türk Ceza Kanunu m.103, 217/A, 302, 309, 311, 312,313,314, 315, 316, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk maddeleri suçlarında Cumhuriyet Savcılıklarına ve Mahkemelere bilgi vereceklerdir.
7. Verilerin Türkiye’de Bulundurulması: Türkiye’de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan platformlar, Türkiye’deki verilerini Türkiye’de tutacak şekilde önlemlerini alacaklardır.
8. Çocuklara Özgü Tedbirler: Sosyal ağ sağlayıcıları, hizmetlerini yürütürken çocuklara özgü ayrıştırılmış tedbirleri alacaklardır.
9. Kullanıcı Haklarının Korunması: Sosyal medya kuruluşları kullanıcılara eşit ve adil davranacaktır. İçeriklere özgü tercih seçenekleri ile kişisel verilerin kullanılmasının sınırlanması seçeneklerini de sunacaklardır. Bu önerilerin hangi parametrelere göre sunulacağına ilişkin bilgiler de açıkça internet sitesinde yer alacaktır.
10. Başvuru Mekanizması Kurulması: Sosyal ağ sağlayıcısına kullanıcıların haklarını korumak için kullanıcı taleplerini yerine getirmek için kullanışlı mekanizmaların kurulması zorunluluğu getirilmiştir.
11. Diğer: Sosyal ağ sağlayıcıları, kullanıcıların can ve mal güvenliği, kriz planı ve sosyal ağ sağlayıcıların bilişim sistemi, algoritma gibi mekanizmaları hakkında Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu’na bilgi verme, raporlama gibi zorunluluklara sahip olmuşlardır.
D. Yükümlülüklere Uyulmaması Durumunda Getirilen Cezai Yaptırımlar
Temsilci belirleme yükümlülüklerine uymayan sosyal medya kuruluşları, Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu Başkanı tarafından 10 milyon TL ile 30 milyon TL arası idari para cezası yaptırımına tabi olabilecektir.
İdari para cezasının ikinci kez verilmesi ardından yine yükümlülüğe uymayan sosyal medya kuruluşlarına ise “reklam yasağı” yaptırımı uygulanacak, reklam yasağı uygulamasının ardından da 3 ay içerisinde temsilci atamasını gerçekleştirmeyen sosyal ağ sağlayıcıları sorumlular hakkında “bant genişliği daraltılması” için sulh ceza hakimliğine BTK Başkanı tarafından başvurulabilecektir.
Diğer yükümlülüklerini yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcı hakkında Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu Kararı’nın 26 ve 32. maddeleri arasında 5 milyon TL’ten, yıllık cironun %3’üne kadar idari para cezaları öngörülmüştür. Yine adli mercilere bilgi verilmemesi durumunda bant genişliğinin %90’ına kadar daraltılması tedbiri uygulanabilecektir.
E. Sonuç
Sosyal medya kuruluşları hakkında Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu’nun yeni yayınlanan kararı, Dünya’da ve Türkiye’de yüksek kullanıcı sayısına sahip Instagram, Twitter, Facebook, TikTok gibi sosyal medya kuruluşlarına karşı özellikle kişilerin haklarının korunabilmesi ve uygulamada adli soruşturma ve kovuşturmalarda yaşanan sorunlarda işlerliğin sağlanması için gerekli düzenlemeler içermektedir. Kullanıcıların doğrudan bu platformlara taleplerde bulunabilmesi ve çocuklara özgü uygulamaların zorunlu olması da oldukça önemli yükümlülüklerden olmuştur.
Av. Ali ERŞİN
