Günlük dilde kullandığımız “yas” kelimesi, bir felaketten doğan “üzüntü, acı, keder” anlamına gelmektedir. Milli veya Ulusal Yas Günü ise, bütün toplumu ilgilendiren acı ve kederi tanımlamaktadır. Böyle günlerde, ülke genelinde veya dünya çapında matem tutulmakta, acı ve keder paylaşılmaktadır.
Yas Günü olarak kabul edilen günlerde, acı ve kederin paylaşılması bir takım farklılıklar gösterir. Kişi veya aile bazında yaşanan yas günleri genellikle ölüm nedeniyle yaşanmakta, aile ortamında, evlerde, ibadet mahallerinde veya taziye çadırlarında toplanılarak paylaşılmaktadır.
Ülke çapında ilan edilen yas günlerinde ise; bir çok toplantılar ertelenmekte, bu günü simgeleyen eylemler yapılmaktadır. Bu eylemlerden başda gelen şey ise, ulusal bir simge olan “bayrağın yarıya indirilmesi’dir.”
Cumhuriyet tarihinde 1936 yılında kabul edilen “Türk Bayrağı Kanunu’na” göre “Yas alameti (göstergesi) olmak üzere bayrağın yarıya çekileceği haller ve devam müddeti Devlet protokolünce tesbit ve ve vaktinde alakadar (ilgili) dairelere bildirilir” hükmü yer almaktadır.
Türk Bayrağı Kanunu’nda 1983 yapılan değişikle bu madde: “Türk Bayrağı, yas alameti olarak 10 Kasım'da yarıya çekilir. Yas alameti olmak üzere Bayrağın yarıya çekileceği diğer haller ve zamanı Başbakanlıkca ilan edilir.” Şeklini almıştır. Başbakan’a verilen bu yetki daha sonra yapılan değişikte “Başbakanlıkça” ibaresi kaldırılarak “Cumhurbaşkanlığınca” şeklini almıştır.
Milli Yas Günleri’nde ülkedeki bütün bayraklar yarıya indirilir. Bu uygulamanın iki istisnası “TBMM deki” ve “Anıtkabir’deki” bayrakların yarıya indirilmemesidir. Anıtkabir’deki bayrak yalnızca Atatürk’ün vefat tarihi olan 10 Kasım günü yarıya indirilmektedir.
Yas Günü örnekleri olarak dünyadaki uygulamalar; yerleşim yerlerine yapılan ve toplu ölümlere sebep olan saldırılar, sel felaketleri, uçak kazaları, bölgesel çatışmalar gibi olaylardır. Akla ilk gelen örnekler; 11 Eylül 2001’de Amerika’da ikiz kulelere yapılan saldırı, 2009 L’agula depremi, 2014 güneydoğu Avrupa’da sel felaketi, Bosna-Hersek soy kırım katliamı olmaktadır.
Türkiye’de ise akla ilk gelen örnekler; 2014 Soma Faciası, 2015 Ankara Tren Garı Saldırısı, 2016 Atatürk Hava Limanı saldırısı nedeniyle, ülkemizde ve KKTC’de ilan edilen ulusal yas günleridir.
En son 6 Şubat 2023 tarihinde, güneydoğu Anadolu merkezli olan ve en çok Kahramanmaraş, Gaziantep, Hatay, Osmaniye, Adıyaman, Kilis, Adana, Malatya, Diyarbakır, Şanlıurfa İllerinde yaşanan depremde yıkılan evler, işyerleri, kamu binaları yanında binlerce ölü, yaralı bırakan felaket nedeniyle 7 gün boyunca Milli Yas ilan edilmiştir. Bu nedenle bütün yurtta ve dış temsilciliklerimizde 12 Şubat 2023 günü güneşin batışına kadar bayrağımızın yarıya indirilmesine karar verilmiştir.
Felaketin acılarının biraz olsun dindirilmesinin ardından; gereken önlemlerin alınmasını, gereken soruşturmaların yapılmasını ve bir daha böyle acı günlerin yaşanmamasını diler, ulusal yas günü acımızı paylaşırız.
Av.Ahmet Erdem AKYÜZ
Hukukun Egemenliği Derneği
Onursal Genel Başkanı
